نشست سران پیمان بازار مشترک جنوب در کوردوبا

روز 30 تیرماه (21 ژوئیه) امسال شهر کوردوبا Cordoba ، در کشور آرژانتین، میزبان سران کشورهای عضو پیمان بازار مشترک جنوب MERCOSUR در سی امین نشست این پیمان بود. علاوه بر اعضای این پیمان، سران کشورهای کوبا، شیلی و بولیوی نیز به عنوان ناظر در این نشست شرکت داشتند. با پیوستن اخیر ونزوئلا به این پیمان تعداد اعضای آن به پنج کشور رسیده است که شامل برزیل، آرژانتین، اروگوئه و پاراگوئه نیز می شود. به گفتة ایگناسیو لولا داسیلوا، رییس جمهوری برزیل، این پیمان یک بازار مصرف دویست و پنجاه میلیون نفری با یک تریلیون دلار تولید ناخالص ملی در سال را ایجاد کرده است.
چندین روز قبل از نشست سران، گروه های کاری با شرکت وزیران امور خارجه، اقتصاد و نمایندگان بانک های مرکزی کشورهای عضو تشکیل جلسه دادند تا آخرین اصلاحات را در طرح های تهیه شده انجام دهند و طرح ها را برای امضای سران آماده سازند. در این نشست تجزیه و تحلیل و بحث در مورد موضوع هایی کلیدی از قبیل یکپارچه سازی منطقه ای، برای مثال یکسان سازی کُدهای گمرکی، و نیز موافقتنامة مرزهای مشترک و برگماری اعضای دادگاه مدیریت کار Administrative Labor Court در دستور کار قرار داشت. همچنین امضای قراردادهای اقتصادی با کوبا و پاکستان از امور مهمی بودند که در این نشست به آنها پرداخته شد.
پیمان بازار مشترک جنوب روز 6 فروردین ماه 1370 (26 مارس 1991) بین چهار کشور برزیل، آرژانتین، اروگوئه و پاراگوئه در شهر اسونسیون Asuncion پایتخت پاراگوئه به امضا رسید (به همین علت به پیمان اسونسیون نیز معروف است). طبق این قرارداد، این چهارکشور می بایست تا تاریخ 10 دی ماه سال 1372 (31 دسامبر 1994) روند تشریک بازارهای خود را که شامل موارد زیر می شد به انجام رسانند:
1 – حرکت آزاد کالا و خدمات از طریق حذف تعرفه ها و موانع گمرگی بین کشورهای عضو
2 – برقراری نظام گمرکی و تعرفه ای مشترک در مبادله های اقتصادی با کشورهای دیگر
3 – همسان سازی سیاست های کلان اقتصادی
در سال های اخیر با توجه به تغییر مشخص در گرایش سیاسی حاکم در آمریکای لاتین و دست بالا گرفتن نیروهای چپ در تعدادی از کشورهای منطقه و از جمله به قدرت رسیدن حزب چپگرای کارگردر برزیل این پیمان اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. پیوستن ونزوئلا به این پیمان و همچنین دورنمای پیوستن دیگر کشورهای آمریکای جنوبی چون بولیوی در جهت تحکیم و تقویت هر چه بیشتر این پیمان عمل خواهد کرد.
از نظر تشکیلاتی این پیمان دارای دو نهاد سازمانی است:
1- شورای بازار مشترک The Council of the Common Market
2- گروه بازار مشترک The Common Market Group
شورای بازار مشترک که متشکل از وزیران خارجه و اقتصاد کشورهای عضو است بالاترین نهاد تصمیم گیری و مسئول تنظیم سیاست های کلان این پیمان است. گروه بازار مشترک مسئول امور اجرایی پیمان است.
در پرتو روند گردش به چپ در صحنة سیاسی و اقتصادی آمریکای جنوبی و تقابلی که سیاست های اتخاذ شده در این کشورها با سیاست های نولیبرالی و جهانی سازی مورد پشتیبانی آمریکا پیدا می کند، این پیمان اهمیتی دو چندان پیدا می کند. آمریکای لاتین بعد از آزمایش دو دهه سیاست های نولیبرالی و تجربة نتایج فاجعه بار آن در زندگی مردم، و فشارهای اجتماعی ناشی از آن، شروع به گام برداشتن در مسیری متفاوت با این مدل رشد اقتصادی کرده است. مدل رشد مبتنی بر خصوصی سازی، جذب بی رویه و بی سروسامان سرمایه های خارجی، پایین آوردن شدید سطح زندگی، و در یک کلام تسلط شرکت های فرا ملی بر کلیة شئون زندگی در این کشورها، پیامدهای فاجعه باری داشته است که نیروهای اجتماعی وسیعی را برای دوری جستن از این سیاست ها و در پیش گرفتن سیاست های دموکراتیک و مبتنی بر رشد اقتصاد ملی به میدان آورده است. در شرایط کنونی در بسیاری از این کشورها این نیروها توانسته اند نیروهای مدافع سیاست های خانمان برانداز نولیبرالی را از قدرت حاکمه بیرون رانند و با در اختیار گرفتن قدرت دولتی سیاست های نوین خود را به اجرا گذارند.
در پیش گرفتن سیاست های اقتصادی نوین و دموکراتیک از طرف این کشورها برابر است با به چالش گرفته شدن آنها از طرف دولت آمریکا که به رهبری جورج بوش سعی در تحمیل سیاست های نولیبرالی در چهارچوب توافقنامة تجارت آزاد قارة آمریکاFTAA دارد و سعی می کند با تحمیل این توافقنامه تسلط هر چه بیشتر شرکت های بزرگ سرمایه داری را بر این قاره برقرار سازد. نشست سران این کشورهای عضو توافقنامة تجارت آزاد قارة آمریکا در سال گذشته در ماردل پلاتا با شکست قطعی روبرو شد. بسیاری از رهبران کشورهای آمریکای جنوبی امروز از بی بازگشت بودن این شکست می گویند و مصمم اند که نقطة پایان بر تلاش هایی بگذارند که برای احیای این قرارداد صورت می گیرد.
در چنین شرایطی است که اهمیت پیمان بازار مشترک جنوب آشکار می شود. کشورهای آمریکای جنوبی با ایجاد این بازار مشترک می توانند با اشتراک منابع اقتصادی خود و هماهنگ ساختن سیاست های اقتصادی شان، که کاملا طبیعی است که دامنة آن به حیطة سیاسی هم کشیده می شود، با قدرت بیشتری به عملی کردن طرح های سیاسی خود همت گمارند. بدون شک این پبمان در مسیر اجرای سیاست های ملی و دموکراتیک خود با مخالفت و توطئه های کشورهای امپریالیستی و به خصوص امپریالیسم آمریکا روبرو خواهد شد. با اتحاد و هماهنگی در چارچوب پیمان بازار مشترک جنوب امکان و توانایی مقابله با این توطئه ها دوچندان خواهد شد. در جریان این نشست و به موازات آن، نشست دیگری موسوم به نشست مردم در شهر کوردوبا در جریان بود. در این نشست که نمایندگانی از طرف تشکیلات کارگری و دموکراتیک، فعالان حفاظت از محیط زیست، و نیروهای چپ در آن شرکت داشتند، معضلات حاد جوامع آمریکای جنوبی و مسائل عمدة زندگی مردم مثل بیکاری، محیط زیست، کشاورزی و دموکراسی مور بحث و تبادل نظر قرار گرفت. نتایج این بحث ها در پایان به صورت طرح هایی به نشست سران ارائه شد.
در مدت برگزاری نشست مردم، تظاهرات و راهپیمایی های گسترده ای نیز از طرف مردم صورت گرفت که از طرف سران کشورها مورد استقبال قرار گرفت و فیدل کاسترو، هوگو چاوز و اوو مورالس در آنها سخنرانی کردند.