آمریکای لاتین در مسیر تحولات اجتماعی عمیق تر

هوگو چاوز، رییس جمهوری ونزوئلا، در انتخابات 12 آذر ماه ، توانست با اختلاف زیادی ، رقیب اصلی خود، مانوئل روسالس ، را شکست دهد و دوره ی ریاست جمهوری خود را برای شش سال دیگر تمدید کند. در این انتخابات ، چاوز با بیش از 23 درصد اختلاف آرا به پیروزی رسید که نسبت به دوره ی گذشته افزایش نشان می دهد. دلیل پیروزی قاطعانه ی چاوز، حمایت مردم و زحمتکشان ونزوئلا از سیاست های دولت وی در چند سال اخیر است. دولت چاوز با دست زدن به اصلاحات اجتماعی ،اقتصادی و سیاسی در راه تامین منافع مردم، توانسته است از پشتیبانی اکثریت فقیر مردم این کشور برخوردار شود.
در ونزوئلا ، در چند سال اخیر، شرکت مردم در مسایل سیاسی افزایش یافته است و سیاست خارجی این کشور در منطقه در جهت همکاری های وسیع با نیروهای چپ و مترقی گرایش مشخص و قدرتمندی داشته است. در سیاست داخلی، حداقل حقوق مردم به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، مبارزه با فقر، بیکاری و بیسوادی در راس برنامه های دولت قرار دارد و خدمات بهداشتی و درمانی به طور فزاینده ای رو به بهبود می رود.
”سال گذشته ، رشد اقتصادی ونزوئلا به 9 درصد رسید ودر سال جاری نیز بالغ بر 10 درصد بود“ (سایت مردم روزانه ، چین ، 17 آذرماه) ، که یکی از بالاترین رشد های اقتصادی در جهان است. این در حالی است که بسیاری از کشورهای صنعتی و پیشرفته ی جهان، در تلاش برای دست یابی به رشد اقتصادی 1 تا 3 درصد هستند .
چاوز پس از پیروزی در انتخابات اخیر اعلام کرد که ”تغییراتی در قانون اساسی این کشور ، برای پیشبرد طرح های سوسیالیستی ، صورت خواهد گرفت … و این اصلاحات عمیق تر از انچه که پس ازهمه پرسی سال 1999 صورت گرفت ، خواهد بود ( پرسنا لاتینا، 20 آذرماه).
چاوز همچنین با تاکید بر عمیق تر شدن ”انقلاب بولیواری“، این پیروزی را نه تنها به شهدا و قهرمانان ونزوئلا و ”سیمن بولیوار ، بلکه به مردم کوبا و فیدل کاسترو هدیه کرد و گفت : ” پیروزی بزرگ برای انقلاب ، صلح و امید به دست آمده است …. من دوباره آنچه را که چند روز پیش گفتم ، تکرار می کنم . ما این پیروزی را به مردم کوبا و رییس جمهور، برادر ، رفیق و هم قطار ، فیدل کاسترو ، هدیه می کنیم“ (گراناما 12 آذرماه).
فیدل کاسترو نیز در روز 13 آذرماه پیام تبریکی به این مناسبت به چاوز و مردم ونزوئلا ارسال کرد و گفت: ” … پیروزی شما در تاریخ آمریکای ما پر طنین ، کوبنده و بی نظیر بود . مردم ستم دیده ی جهان، همیشه حامی و مشوق استراتژی و شهامت شما در مبادرت ورزیدن به چنین مبارزه ی مشکلی ، خواهند بود… شجاعت سیاسی شما و مردم ونزوئلا ، جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است . ما کوبایی ها شادمان هستیم“ ( گراناما، 13 آذرماه).
تحولات آمریکای لاتین ، تنها محدود به پیروزی چاوز در ونزوئلا نمی شود. در دهه ی اخیر، این منطقه شاهد تحولات جدی و بنیانی وسیعی در سیستم سیاسی خود بوده است. دولت های دیکتاتوری نظامی خشن در این کشورها ، که عمدتأ تحت نفوذ و رهبری آمریکا بودند، از صحنه بیرون رانده شده اند و این در حالی است که مردم در مقیاسی وسیع، رهبران سیاسی خود را، در انتخاب های دمکراتیک، جایگزین آنها کرده اند. در شیلی ، پینوشه، پیش از مرگ خود ، تلاش کرد تا با فریب مقامات قضایی و استفاده از نفوذ اربابان خود ، آمریکا و انگلستان ، از اتهامات خود بگریزد ، اما خیل عظیم اعتراضات مردمی و تلاش مستمر آنها در افشای جنایات پینوشه ، او را تا پای میز محاکمه کشاند. در کشورهای دیگری چون برزیل، اروگوئه ، اکوادور، آرژانتین ، بولیوی و… نیروهای مترقی توانسته اند قدرت دولتی را به دست بگبرند و در کنار کوبای انقلابی ، تحولات اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی بنیانی را در منطقه صورت دهند. نتیجه ی انتخابات اخیر در آمریکای لاتین ، بیانگر حرکتی نوین و عمیق در منطقه و نشانگر رشد بلوغ سیاسی مردم است . تحولات در این کشورها ، نیاز عاجل مردم آمریکای لاتین برای برون رفت از فقر روز افزون است، تحولاتی که باید نیاز بیش از 70 درصد جمعیت این کشورها را بر آورده سازد. نکته قابل ذکر دیگر در رابطه با آمریکای لاتین، گرایش مثبت روسای جمهوری ترقی خواه این منطقه به اتخاذ مواضع مشترک است . آنها در مبارزات انتخاباتی خود ، و آنهایی که در چند سال گذشته قدرت را در دست داشته اند، مبارزه با فقر، بیکاری ، بیسوادی و بیماری هارا در راس برنامه های سیاسی خود قرار داده اند. این کشورها در کنار ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه گذاری های خارجی ، برنامه های ویژه ای را برای حفظ نقش ضروری و تعیین کننده دولت در اقتصاد، تدارک دیده اند. از نمونه های مشخص آنها، ملی شدن صنایع نفت وگاز و زمین ها در بولیوی، و تدارک برای تغییر قوانین در ونزوئلا ، برای دولتی کردن صنایع نفت و سایر صنایع مادر در این کشور است.در کنار این ها ، کشورهای منطقه ، بنا به نیاز خود و در مبارزه با سیاست های اقتصادی تحمیل شده از سوی آمریکا، در قالب موافقتنامه ”آلبا“ به ایجاد مناطق آزاد تجاری ، با در نظر گرفتن منافع متقابل طرفین، و یا به تقویت و بازسازی سایر قرار دادهای تجاری، از جمله ”مرکوسور“ دست زده اند.
از نمونه های مشخص این تلاش ها دیدار، داسیلوا، رییس جمهوری برزیل و، چاوز ، رییس جمهوری ونزوئلا در برزیل بود، که در آن مذاکرات مشخصی در مورد پروژه های مشترک، به ویژه در مورد کمپانی نفتی ، پترو براس، صورت گرفت. همچنین دو رییس جمهوری در باره ی مسایل منطقه ای ، به بحث و تبادل نظر پرداختند (گراناما، 16 آذرماه).
رییس جمهور جدید اکوادور، رافایل کوریا، نیز پیش از به دست گرفتن قدرت در 24 آذرماه، در ملاقاتی که با رییس جمهوری، پرو داشت اعلام کرد: ” قرار داد آزاد تجاری با آمریکا را امضا نخواهد کرد.“ همچنین ”اوو مورالس“ رییس جمهوری بولیوی نیز ، ضمن تاکید بر عضویت کامل در ”مرکوسور“، اعلام کرد: ”تلاش دارد تا سیستمی شبیه به اتحادیه اروپا را در آمریکای لاتین ایجاد کند“ (پرسنا لاتینا، 14 آذرماه).
تحولات آمریکای لاتین در چند سال اخیر در قالب انتخاب نیروهای عمیقاٌ دموکرات و ترقی خواه، نشان می دهد که چگونه مردم ، بیزار و خسته از سیاست های ضد مردمی دولت های فاسد گذشته ، می توانند آنها را از قدرت ساقط سازند و رهبران مردمی خود را جایگزین آنها کنند و به موازات آن از حاکمیت و استقلال خود در برابر تهاجمات خارجی دفاع کنند. آنچنان که مردم کوبا در چند دهه ی اخیر در برابر تحریکات ، تجاوز ها و تهاجمات غیر انسانی و غیر قانونی آمریکا، توانسته اند مقاومت کنند و یا آنگونه که مردم ونزوئلا ، کودتای آمریکا بر ضد چاوز را 5 سال پیش با شکست مواجه ساختند و چاوز را دوباره به قدرت برگرداندند. و یا نیکاراگوئه که در آنجا مردم بیش از یک دهه پس از شکست ساندینیست ها در انتخابات، که زیر فشارهای آمریکا و توطئه های نیروهای شبه نظامی طرفدارش ممکن شد، در انتخاباتی تاریخی بار دیگر ”دانیل اورتگا“، رهبر مشهور انقلابیون ساندینیستی، را به مقام رییس جمهوری انتخاب کردند. مردم آمریکای لاتین با تمام پوست ، گوشت و استخوان خود، درد و رنج فجایع به وجود آمده توسط آمریکا را تجربه کرده اند و از همین رو با روی آوردن به نیروهای مردمی و دموکرات، ”راه نوین“ و متفاوتی را در تضاد با سیاست های آمریکا و امپریالیست ها انتخاب کرده اند.