”کلوپ استثمار گران“ و ”همایش امید ترقی خواهان“

جِرِمی کُربین (Jeremy Corbyn) نگاهی دارد به دو دنیای متضاد: یکی داووس، جایی که ابرثروتمندان مرموز گرد هم می آیند، و دیگری ”همایش اجتماعی جهان“ در کنیا که بازگو کنندة صداهای اصیل و دموکراتیک امید است.

هفتة گذشته رسانه ها پر بود از گزارش های مربوط به همایش اقتصادی جهان که در داووس، از شهرهای سوییس برگزار شد. این اشتباه را باید بر بی سوادان بخشید که این همایش، یا به اختصار، نشست ”سران جهان“ را یکی از نهاد های سازمان ملل متحد و یک گردهمایی واقعی و معتبر از سران دولت ها می دانند. واقعیت اما چیز دیگری است.
این مجمع شاهد حضور تونی بلر نخست وزیر انگلستان، آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و دیگر رهبران کشورهای جهان بوده است که بیانیه های گوناگونی دربارة تغییرات آب و هوا و چشم اندازهای تجارت جهانی در آیندة نزدیک صادر کرده اند.
اما، همایش اقتصادی جهان در حقیقت سازمانی است که از میان صاحبان شرکت ها عضو می گیرد. درآمد شرکت ها باید فراتر از حد معینی باشد تا بتوانند در این سازمان عضو شوند و حق عضویت اولیة 12 هزار دلاری آن را بپردازند. تازه پس از آن هم برای دریافت اطلاعات و خبرنامه های سازمان باید مبلغ گزاف بیشتری بپردازند. برای شرکت در نشست ها هم مبلغ هنگفتی باید بپردازند، در ضمن این که باید متعهد شوند که رفتار خوب و مناسبی نیز داشته باشند. دگراندیشی و ناهم اندیشی جایز و خوشایند نیست. در گزارش سالانة همایش، با افتخار از دارایی 100 میلیون دلاری آن و از محیط امن و آرام آن یاد می شود که گفت و گو ها در آن صورت می گیرد. هر سال در حدود 800 رییس یا مدیر عامل از شرکت های بزرگ در فهرست ثروتمندان فوربس (اشاره به مجلة آمریکایی Forbes)) جای می گیرند و راهی سفر برای شرکت در این گردهمایی می شوند.
هزینة تأمین فضای آرام، فارغ از تظاهر کنندگان، و به دور از دنیای واقعی، بالغ بر 45 میلیون دلار می شود و به عهدة مالیات دهندگان سوییسی است. هر کس که بخواهد صدای انتقاد و اعتراضی بلند کند، به وسیلة یک کمربند امنیتی محکم کیلومترها دور از محل همایش نگه داشته می شود تا مطمئن شوند که هیچ ساز ناهماهنگی هوای تازه و تمیز گردهمایی را آلوده نمی کند.
از آنجا که یک نشست اقتصادیِ صرفاً متشکل از سرکردگان شرکت های بزرگ به تنهایی کارساز نیست، شماری از سران دولتی نیز دعوت می شوند تا اطمینان حاصل شود که ”پیام“ آزادسازی مقررات و برداشتن محدودیت ها، حفاظت دارایی ها، موافقت نامه های تجاری استثماری و سودآوری [شرکت ها] به گوش ها رسانده شود؛ همچنین، برای مزین کردن مراسم پرشکوه پذیرایی و شام شب آخر، چند عضو خانوادة سلطنتی را هم به همایش دعوت می کنند. هر سال شماری از سازمان های غیردولتی (NGO) هم برای شرکت در این گردهمایی پرهیاهو دعوت می شوند تا این طور وانمود کنند که این همایش واقعاً رویدادی است مشارکتی، متشکل از همة جهانیان. اما هر سازمان غیر دولتی ای که بخت آن را داشته باشد که جواز ورود به این همایش را بگیرد، باید مراقب رفتارش باشد. برخی را باز هم در سال های بعد دعوت می کنند. بقیه آن قدرها هم خوش شانس نیستند!
”کانون جنوب جهانی“ که در بمبئی و بانکوک دفتر دارد، یک بار به همایش اقتصاد جهانی دعوت شد، اما از آن خواستند که دیگر به این گردهمایی باز نگردد چرا که برخورد آن را به ماهیت کنفرانس ”منفی“ ارزیابی کردند. در مورد دولت های کشورهای فقیرتر هم همین رفتار را کردند. همایش به این می بالد که موضوع اصلی نشست امسال، یعنی شکل گیری و تنظیم دستورکار جهانی، یا معادلة جا به جایی قدرت، این امکان را به شرکت های بزرگ می دهد که نقش تعیین کننده ای در ”آینده“ داشته باشند، در حالی که پروفسور کلاوس شوآب، بنیانگذار و مغز متفکر همایش اقتصاد جهانی، نگران ”دنیایی“ است ”که روز به روز جنون آمیز تر می شود.“ آنگلا مرکل در سخن رانی افتتاحیه اش راست به هدف زد و گفت: ”جهانی سازی [گلوبالیزاسیون] بسیار بیشتر از آن که خطرهایی برای مردم داشته باشد، فرصت ها و امکان هایی را عرضه می کند ـ صلح بیشتر، رفاه و بهروزی بیشتر و رشد بیشتر.“ چند روز بعدی همایش به تحسین و تمجید کردن از اعتقاد اعضا به رشد و توسعه، و مصرف بی پایان و ابدی گذشت، با این ادعا که این خط مشی هیچ دخل و ربطی به تخریب محیط زیست ندارد. همزمان، و چندین هزار کیلومتر دورتر، 150 هزار نفر در رویدادی دیگر شرکت کردند. نطفة همایش اجتماعی جهان در تظاهراتی بسته شد که در برابر نشست سازمان تجارت جهانی در سیاتل آمریکا برگزار شد، که پیش از آن هم نشستی در پورتو آلگرة برزیل داشت. هدف از برگزاری این همایش ایجاد فضا و فرصتی برای جنبش های اجتماعی از سراسر دنیا بود، برای آن که بی زمینان، به حاشیه رانده شده ها، و سلب مالکیت شده ها با یکدیگر دیدار و بحث و گفتگو کنند و بر سر موضوع های مورد اشتراک همه برای آیندة بشر همفکری کنند.
این مجمع، زیر شعار دنیایی دیگر امکان پذیر است به آموزش خود پرداخت و حول موضوع هایی معین متحد شد. از جمله، با توجه به این روند روزمره که شرکت ها محل های کار و فعالیت شان در نقاط ”گران“ را تعطیل و به مناطق ارزان تر منتقل می کنند و سرمایه را آزادنه در سراسر دنیا حرکت می دهند، یکی از موضوع های همایش به تأثیر جهانی سازی بر ”اشتغال“ اختصاص یافت. اما قربانیان این حرکت و جا به جایی سرمایه، آزادی چندانی ندارند. شعار همایش کنیا: مبارزات مردمی، گزینه های مردمی ـ دنیایی دیگر امکان پذیر است، زمینه را برای بحثی دربارة تجارت آزاد و تأثیرهای آن فراهم آورد. به این ترتیب، در همان زمان که کنفرانسی در هوای پاک و تازة داووس با عزم یکپارچه برای ایجاد تجارت آزاد جهانی، و گشودن بازارها و مالکیت صنایع و خدمات به روی همه [از همه جای دنیا] تشکیل شده بود، مشغولیت فکری نشست هایی که در ورزشگاه های بیرون از شهر نایروبی برگزار می شد، بیشتر پیرامون ”موافقتنامه های همکاری اقتصادی“ بود.
اصرار اتحادیة اروپا بر آن است که یک بازار آزاد برای کالاها و خدمات خودش فراهم کند و در ازای آن، به بازار مواد اولیه دسترسی یابد. برایند کار چیزی نخواهد بود جز خصوصی سازی خدمات و از دست رفتن قدرت اقتصادی و استقلال فقیرترین کشورهای دنیا. بی دلیل نیست که امروزه صحبت از شکل گیری نوع تازه ای از استعمار در آفریقا می شود. همایش اجتماعی نایروبی ضمن بحث در مورد مسئلة جنگ و صلح، جنگ عراق را محکوم و از مبارزه و عزم مردم فلسطین برای دستیابی به عدالت و حق شناسایی رسمی پشتیبانی کرد. اما از آنجا که این نشست برای نخستین بار بود که در آفریقا برگزار می شد، موضوع هایی مثل مالکیت زمین، اچ آی وی / ایدز، و دسترسی به آب و بهداشت نیز از در دستورکار آن بودند.
همایش اجتماعی جهان تظاهر به این نمی کند که یک حزب سیاسی یا حتی یک جنبش جهانی در شرف تکوین است، بلکه بیشتر خود را فضایی برای بحث و گفتگوهای دموکراتیک می داند. وجه تمایز داووس و نایروبی از این بیشتر نمی تواند باشد: غنا در برابر فقر، صداهای دموکراتیک اصیل در برابر قدرت مرموز ابرثروتمندان، پیام امید در برابر آز. ما در عصر رسانه ها زندگی می کنیم، و گزارش های روزنامه ها و کانال های تلویزیونی عمده و پرنفوذ نشان داد که علاقه و سرسپردگی آنها به کجاست. همایش داووس را به عنوان یک مباحثة جدی در مورد مسایل جهانی در بین محافل صاحب اقتدار معرفی کردند. اما گزارش ها دربارة آنچه در نایروبی روی داد بسیار ناچیز بود، هرچند پایگاه اینترنتی بی بی سی (BBC) به خود زحمت داد و گزارشی دربارة مشاجره بر سر فروش غذا در محل برگزاری همایش تهیه کرد!
با کمال تأسف باید گفت احتمال آن کم نیست که ترفندها و شگردهای همایش داووس موجب پیدایش شیوه هایی تازه در تجارت جهانی بشود که قدرت شرکت های بزرگ جهانی را افزایش دهد و به منافع و نیازمندی های محروم ترین مردم کشورها فقیر صدمه بزند. اما از سوی دیگر، همایش اجتماعی جهان نیز فرصتی حیاتی و مهم در اختیار مردمی قرار می دهد که بیشترین آسیب را از ویرانگری های تجارت ”آزاد“ و جهانی سازی می بینند.
صنعت و کشاورزی محلی تقویت شده تأثیر مثبت بسیار بزرگتری در حفاظت از محیط زیست دارد تا تمام حرف های ریاکارانه و عوام فریبانة داووس.