ریشه‌یابی کشمکش در کنیا
به نقل از دنیای هفتگی مردم
نوشته دنیس لومن
رئیس جمهور کنونی کنیا، موایی کیباکی، که مورد حمایت طبقه حاکم قدرتمند کنیا قرار دارد، با توده عظیمی از مردم عادی کنیا رو در روست که به رایلا اودینگا، مشهور به ”رئیس جمهور مردم“ رأی داده اند، و معتقدند که دولت کنونی مانع دستیابی اودینگا به پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری 27 دسامبر (۶ دی) شده است. درست در بحبوحه ادعاهای ناظران داخلی و خارجی از همه طرف مبنی بر تقلب در انتخابات ریاست جمهوری، و فقط یک ساعت بعد از آنکه کمیسیون انتخابات در 9 دی ماه (30 دسامبر) کیباکی را برنده انتخابات اعلام کرد، مراسم جنجال بر‌انگیز سوگند ریاست جمهوری برگزار شد. ولی حزب ”جنبش دموکراتیک نارنجی“ (ODM) اودینگا که در مبارزات انتخاباتی پارلمان حزب حاکم را در هم شکسته و مراسم سوگند ریاست جمهوری را غیرقانونی اعلام کرده بود، از پذیرفتن شکست خودداری کرد.
در جریان خیزش مردمی که به دنبال این وقایع به وقوع پیوست، دولت برای پایان دادن به بن بست، به نیروی درنده‌خوی پلیس و سانسور رسانه‌ای متوسل شد؛ این در حالی بود که موضع مخالفان دولت توسط ده‌ها هزار تن از کنیایی‌هایی حمایت می‌شد که برای اعتراض به آنچه آن را کودتای حامیان رئیس جمهور می دانستند، به خیابان‌ها ریختند. رژیم کیباکی ”جنبش دمکراتیک نارنجی“ (ج.د.ن.) را غیر مسئولانه و متهم به ”قتل عام“ کرد، ولی مخالفان برای جلوگیری از خشونت، خودداری قابل ملاحظه‌ای از خود نشان دادند. آنها پیاپی خواستار لغو تظاهرات برنامه ریزی شده در سرتاسر کشور و میانجی‌گری سازمان‌هایی مثل ”اتحادیه آفریقا“ برای حٌل و فصل این مناقشه شدند.
اوایل این هفته کیباکی برای گفتگوهای رو در رو با اودینگا در روز 21 دی ماه (11 ژانویه) حول مسئله مورد مناقشه انتخابات از او دعوت کرد. کیباکی اعلام کرده است که مایل به تشکیل یک دولت ”وحدت ملٌی“ است، در صورتی که اودینگا اصرار دارد که رئیس جمهور اوٌل باید استعفا بدهد و با برگزاری دوباره انتخابات موافقت کند چرا که در انتخابات دسامبر آرای زیادی دور ریخته یا دست‌کاری شده است.
با وجود آنکه در حدود 600 نفر کنیایی در خشونت‌های پس از انتخابات به طور دلخراشی جان خود را از دست دادند، اکثر مردم برگزاری تظاهرات را به عنوان وسیله‌ای برای نشان دادن مخالفت‌شان با کیباکی انتخاب کردند. در چنین احوالی، گزارش‌های جنجالی مطبوعات به طور عمده روی وقایع پراکنده کشتار و خونریزی، از جمله آتش زدن یک کلیسا در غرب کنیا در هفته گذشته تمرکز کرده‌اند، و این حوادث را وقایعی صرفاً ”قبیله ای“ توصیف کرده اند. در واقع رسانه‌های غول‌پیکر سرمایه‌داری در تهیه گزارش‌های شان از ناآرامی‌های کنیا به تصویرسازی و عبارت‌های نژادی و استعماری متسمک شده‌اند. به عنوان مثال، شبکه تلویزیونی CNN عبارت ”ترور قبیله‌ای“ را در پایین صفحه تلویزیون به نمایش گذاشت و واشنگتن پست روی پایگاه اینترنتی خود از تیتر ”خشونت قبیله‌ای“ استفاده کرد.
ولی به رغم این تحلیل‌های سطحی که در آنها از کلیشه‌های نژاد پرستانه در مورد آفریقا استفاده می‌شود، ریشه تشنج‌های شعله‌ور در کنیا مسائل اقتصادی است که خود را به صورت پیروزی بزرگ ج.د.ن. نشان داد، که در مبارزه انتخاباتی اش بر ضد ”حزب اتحاد ملی کیباکی که فقط 35 کرسی نمایندگی دارد، توانست 100 کرسی نمایندگی به دست آورد. با آشکار شدن دامنه گسترده پیروزی ج.د.ن. کمیسیون دولتی انتخابات ابتدا در اعلام نتایج انتخابات تعلل و تأخیر نشان داد، سپس پخش نتایج انتخابات را برای مدتی کوتاه متوقف کرد، و در مرحله بعدی به طور غیرمنتظره‌ای اعلام کرد که آرای کیباکی از رقیب او پیشی گرفته است. مردم کنیا بی‌درنگ به این اعلان اعتراض کردند، و ناظران بر انتخابات دولت را به تقلٌب گسترده در انتخابات متهٌم کردند. حتی حامیان کیباکی در واشنگتن و لندن نیز نسبت به این وضع ابراز نگرانی کردند و او را به مذاکره با اودینگا تشویق کردند. کیباکی به دلیل حمایت مشتاقانه‌اش از به اصطلاح ”جنگ علیه ترور“ و تعهدش به سیاست‌های اقتصادی نولیبرالی، دوست نزدیک دولت بوش است، در صورتی که اودینگا پشتیبان فقرا است که اکثریت بزرگی از مردم کنیا را تشکیل می‌دهند. اودینگا در رشته مهندسی مکانیک در جمهوری دمکراتیک آلمان سابق تحصیل کرده است. او سال‌هاست که از سوسیالیسم به عنوان چاره فلاکت‌های اقتصادی و سیاسی کنیا حمایت می‌کند. مشهور است که او یکی از پسرانش را به یاد قهرمان محبوبش، فیدل کاسترو نام گذارده است.
به رغم همرأیی سرمایه داری در اینکه کنیا یکی از ”نمونه‌های کامیابی“ در آفریقاست، بیشتر کنیایی‌ها از سیاست‌های اقتصادی تجویز شده توسط بنگاه‌های مالی غربی بهره‌ای نبرده اند. حزب ج.د.ن. اودینگا حمایت اکثریت مردم از سراسر کنیا را به دست آورد، به ویژه حمایت گروه‌های قومی و مذهبی مورد بی‌توجهی قرار گرفته و نیز جوانان بیکار که حضورشان در تظاهرات پس از انتخابات بسیار آشکار بود.
در زمان چاپ این مطلب، بن بست میان دولت و مخالفان هنوز باقیست، ولی امید به یافتن یک راه حل مسالمت‌آمیز افزایش یافته است. اگرچه نمی‌شود نتیجه مذاکرات ترتیب داده شده کنیا را پیش بینی کرد، ولی رویدادهای چند هفته اخیر کنیا هشداری است به احزاب حاکم در سراسر قاره آفریقا که اگر آنها مبادرت به تقلب در انتخابات کنند، مردم ساکت نخواهند نشست. ناظران اینک توجه‌شان را روی کشور غنا در آفریقای غربی متمرکز می‌کنند، که در پایان امسال در آن انتخابات بر گزار خواهد شد، و در آن نابرابری‌های اقتصادی و تحرک‌های اجتماعی مشابهی دیده می‌شود.
