”نه“ آفریقا به نظامی گری آمریکا!

برنامه استقرار مرکز فرماندهی امریکا در آفریقا (افریکام) برای حال حاضر به کنار گذاشته شده است. دولت امریکا اعلام کرد که نتوانسته است موافقت هیچ کدام از رهبران متحد خود در آفریقا را برای پذیرش استقرار چنین پایگاهی در مناطق ارضی خود جلب کند. در ماه اکتبر ”افریکام“ فعالیت خود را در آلمان بجای آفریقا شروع خواهد کرد.
رسانه های بزرگ انحصاری پیرامون نقش برآب شدن این اقدام به اصطلاح جنگ بر ضد تروریسم، کم و بیش سکوت اختیار کرده اند. این در حالی است که همین چند ماه قبل رسانه ها در آستانه سفر جورج بوش، رییس جمهور امریکا به آفریقا، در تشریح دلایل عمده به تمایل ایالات متحده به استقرار مرکز فرماندهی ”افریکام“ در خاک این قاره اشاره داشتند. در ماه فوریه، بوش به امید وادار ساختن یکی از کشورهای آفریقا برای پذیرش ”افریکام“ به پنج کشور متحد امریکا در قاره سیاه مسافرت کرد. بوش در تمام کشورهای مورد بازدید خود بجز لیبریا با ”نه“ مصمم روبرو گردید. حتا پیشنهاد گشایش پنج دفتر کوچک تر منطقه ای برای هماهنگ ساختن امور ”افریکام“ در آلمان در حالی که ارتش امریکا هنوز به دنبال یافتن میزبان های دیگر است بی پاسخ مانده است.
قرار است ”افریکام“ فعالیت نیروی های نظامی امریکا را در سرتاسر قاره بجز مصر هماهنگ سازد. دولت بوش از نظر راهبردی، آفریقا را منطقه ای ” حساس“ بشمار می آورد و در سال ۲۰۰۶ تدابیری را برای فعالیت ”افریکام“ به جریان انداخت. با آگاهی از پیامدهای منفی این اقدام، واشنگتن تلاش کرد طرح ”افریکام“ را یک اقدام ” مشارکتی“ در هماهنگ سازی فعالیت های امدادگرانه و انسان دوستانه با هم پیمانان آفریقایی خود قلمداد نماید. همان طور که نشریه ”فایننشال تایمز“ نیز نوشته است ” مهندسان نظامی امریکا به امید جلب اعتماد در سرتاسر قاره که در آن انگیزه های نظامی امریکا همواره با بدگمانی پیگیری می شوند به تکمیل طرح هایی از قبیل ساختن قفس های نگه داری مرغ تا درمانگاه مبادرت کرده اند“. در این مورد حتا سازمان های غیر دولتی امریکا با برنامه های واشنگتن مخالفت می ورزند و هر نقشی را که نیروهای نظامی امریکا در کمک به پیش برد طرح های توزیع کمک و توسعه به عهده گرفته اند رد می کنند.
اهداف واقعی ”افریکام“ دو بخش دارد: پاسداری از منابع نفت و ” جنگ علیه تروریسم“. برای همین است که فعالیت نیروی نظامی امریکا در خلیج گینه در غرب آفریقا که در چند سال آینده یک چهارم نفت مورد نیاز امریکا را تأمین خواهد کرد متمرکز شده است. کناره های شرق آفریقا از نظر داشتن برتری نظامی نزدیک مناطق جنگی عراق و افغانستان و دیگر مناطق به اصطلاح مهم راهبردی مانند دریای سرخ قرار دارند.
برای نمونه، تعلیم دهندگان نیروی دریایی امریکا در مورد چگونگی دفاع از چاه های نفتی منطقه که بیشترشان از سوی شرکت های نفتی اکسون و شوران اداره می شوند از دستبرد آنچه واشنگتن دزدان دریایی و تروریست می نامد به آموزش سربازان در کشور کامرون پرداخته اند.
سومین عامل که در تعیین سیاست خارجی امریکا در آفریقا تأثیرگذار است گسترش شتابنده حضور اقتصادی و سیاسی چین در سرتاسر قاره است. به ویژه مشارکت چین و آفریقا در زمینه اکتشاف و استخراج نفت مایه نگرانی دولت بوش شده است.
همگامی در مخالفت با طرح افریکام به دلیل مورد تهدید قرار گرفتن استقلال آفریقا که بازتاب باورمندی سراسری در آفریقا است چه در نشست های دیپلماتیک پشت درهای بسته و چه در آگاهی رسانی همگانی بیان شده است. تهاجم سال گذشته اتیوپی، یکی از هم پیمانان نزدیک امریکا در آفریقا به سومالی و دادن کمک های راهبردی و مادی به ارتش اتیوپی از پایگاه فرماندهی امریکایی در کشور مجاور جمهوری جیبوتی از نظر دیدگران سیاسی، هدف های حقیقی طرح ”افریکام“ را آشکار می سازند.
پس از چندین دهه کشمکش در زمان جنگ سرد بسیاری از رهبران آفریقایی از نظامی شدن دوباره قاره نگران هستند. یک افسر بازنشسته ارتش کنیا بنام دانیل اوپانده در مصاحبه با نشریه واشنگتن پست در باره ”آفریکام“ گفت ” افریکام به سان مجرایی است که بازگشت تحمیل گرایانه ی و گسترده یک قدرت نظامی را در قاره ای که از بیرون راندن قدرت های بیگانه از خاکش بسیار سربلند است تسهیل می سازد.
در پی رد شدن این کوشش، ارتش امریکا بی سروصدا در ماه مه اعلام کرد که فعالیت افریکام در قاره دیگری آغاز خواهد شد. حداقل برای زمان کنونی، آفریقایی ها با موفقیت توانسته اند از استقرار پایگاه مرکزی یک نیروی نظامی بیگانه نیرومند در خاک خود جلوگیری نمایند. و بجای این که بر یک نیروی نظامی خارجی تکیه نمایند ”اتحادیه آفریقا“ نیروی حافظ صلح خود بنام ”نیروی آماده باش آفریقا“ را براه خواهد داد و گفتگوهایی از سوی کشورهای غربی آفریقا برای یافتن طرحی برای تشکیل ” نیروی پاسدار خلیج گینه“ در حال انجام است.
با وجود این پاسخ قاطع، ارتش امریکا، بنابر گفته تارنمای ”افریکام“ در تداوم کارزارهای گوناگون در راستای ” امکانات آینده“ در سرتاسر آفریقا از دور با هماهنگی پایگاه نظامی ” کِلی“ در شهر اشتوتگارت آلمان ادامه می دهد.