نفوس شیلیایی: بیداد گری از یاد رفته
به مناسبت سی و هفتمین سالگرد کودتای خونین ۱۱سپتامبر ۱۹۷۳ در شیلی از سوی وابستگان و گوش به فرمانان دولت ایالات متحده، که در جریان آن دولت ترقی خواه و مردمی سالوادور آلنده به سقوط کشانده شد و دیکتاتوری نظامی بر کشور حاکم گردید
در عصر روز ۴ سپتامبر سال ۱۹۷۰ توده‌های مردم برای جشن پیروزی سالوادور آلنده، رییس جمهور سوسیالیست شیلی در مرکز شهر ساندیاگو گرد آمدند. در میان شرکت‌کنندگان در این جشن ویکتور خارا، خواننده چپ‌گرا، و همسرش نیز حضور داشتند.
خانم جووان خارا در کتابش به نام: ترانه تمام نشده، در بازگویی آن روز، از صحنه های سرشار از شادی، به آغوش کشیدن‌ها و اشک‌ها یاد می‌کند. مردم هیجان‌زده برای تهنیت گفتن به سوی آلنده هجوم می‌آوردند. هنگامی که جووان خارا به نزدیک رییس جمهور منتخب رسید، به یاد می‌آورد، که او را سخت به آغوش کشید. آلنده به او گفت: ”رفیق، مرا محکم‌تر در آغوش بگیر! زیرا اکنون زمان ترس و کوتاه آمدن نیست!“
امیدهای آن روز درست سه سال بعد در کشتاری به پایان رسید. در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ آلنده در کودتایی با پشتیبانی ایالات متحده به زیر کشیده شد. پینوشه، دیکتاتور نظامی قدرت را به دست گرفت و حکومت ترس و وحشت را بر کشور مسلط کرد، حکومتی که در شیلی هزاران کشته، شکنجه‌دیده و پریشان‌حال بر جای نهاد. آلنده و ویکتور خارا در میان قربانیان این کودتا بودند.
نیروهای انتظامی در سرکوب‌های خود خانه پابلو نرودا، شاعر بزرگ شیلیایی، را مورد تفتیش قرار دادند. نرودا به سربازان گفت: ”به دوروبرتان نگاه کنید، در این جا تنها یک چیز است که برای شما خطر دارد – چکامه.“ او چند روز بعد، در ۲۳ سپتامبر، بر اثر ایست قلبی جان سپرد.
هرچند پینوشه مستبد و بسیاری از هم‌دستانش از عدالت گریخته‌اند (پینوشه در سال ۲۰۰۶ در سن ۹۱ سالگی درگذشت)، اما جنایت‌های حکومتش به طور گسترده‌ای مستند شده‌اند. نویسنده کلمبیایی، گابریل گارسیا مارکز، داستان بازگشت لیتین به شیلی در ۱۹۸۵، که از زمان کودتا در تبعید بسر می‌برد، در کتاب : ماجرای اقامت پنهانی میگل لیتین در شیلی، را بازگو می‌کند.
در بازنگری به دوران حکومت پینوشه، لیتین مبارزه بی‌امان سباستیان آسودو، کارگر معدن ذغال‌سنگ، برای خاتمه بخشیدن به شکنجه‌های دختر ۲۲ ساله و پسر ۲۰ ساله‌اش را به یاد می‌آورد. سباستیان آسودو از روی ناگزیری سرانجام به کارگزاران دولت، خبرنگاران و رهبران مذهبی هشدار داد: ”اگر برای خاتمه یافتن شکنجه فرزندانم دست به کاری نزنید خود را با بنزین آغشته و در تالار مرکزی کلیسای کانسپسیون (مقر اسقف شیلی) به آتش خواهم کشید.“ او سرانجام به این هشدارش جامه عمل پوشاند و به نمادی شایسته و فراموش نشدنی در پیکار بر ضد دیکتاتوری تبدیل شد.
در پیامد مرگ سباستیان آسودو، تظاهرات صلح‌آمیزی بر ضد تبه‌کاری‌های پنیوشه به راه افتاد. لیتین، رودرویی تظاهرکنندگان با نیروهای انتظامی را چنین شرح می‌دهد: ” پلیس با گشودن لوله‌های آب با فشار زیاد به پراکندن گروهی از تظاهرکنندگان پرداخت. در این میان بیش از ۲۰۰ تن از آنان که سراپا خیس شده بودند توانستند با تحمل و خون‌سردی در کنار دیوار به مقاومت و خواندن سرودهای مذهبی در ستایش از انسان‌دوستی ادامه دهند.“
سربازان پینوشه همه‌ی کتاب‌های لیتین را پیش از ترک کشور در ۱۹۷۳، در حیاط خانه‌اش به آتش کشیدند. یک دهه بعد، در ۱۹۸۶، کتاب سوزان هنوز درحکومت پینوشه ادامه داشت. به دستور شخص پینوشه، ۱۵ هزار نسخه از کتاب ماجرای اقامت پنهانی میگل لیتین در شیلی، به دست آتش سپرده شد.
روز ۱۱ سپتامبر۲۰۱۰، بیش از ۶ هزار نفر در همایشی به مناسبت سالگرد کودتا، شرکت کردند. شرکت‌کنندگان علاوه بر بزرگ‌داشتِ قربانیان دوران استبداد پینوشه، خواهان اجرای عدالت و احترام به حقوق انسانی در دولت کنونی آقای ”سباستیان پین‌یرا“ شدند. ”سباستیان پین‌یرا“، رییس جمهور راست‌گرا، که یکی از ثروت‌مندترین افراد کشور است، در هیچ‌کدام از مراسم یادبود سالگرد آغاز دوران استبداد حضور نیافت.
می‌ره‌یا گارسیا، معاون رییس سازمان ”خویشاوندان و خانواده بازداشت‌شدگان و ناپدیدشدگان“، در مصاحبه با خبرگزاری تله‌سور، گفت: ”ما در رژیمی بسر می‌بریم که در دوران استبداد سهم داشت و امروز هم پایمالی حقوق انسان‌ها را در آن زمان توجیه می‌کند.“
برخی از کارگزاران دولت کنونی در استخدام رژیم استبدادی پینوشه انجام وظیفه می‌کردند، و هنوز برای پاسخ‌گویی به جنایت‌های خود به دادگستری فرا خوانده نشده‌اند. ”پین‌یرا“ در سخنرانی خود به مناسبت سی و هفتمین سالگرد کودتا گفت:“ مردم شیلی باید کشمکش‌های خود را با گذشته پشت سر بگذارند.“ او هم‌چنین گفت: ”ما دیگر نباید در دام همان ستیزها و اختلافات پس بمانیم.“
سالوادور آلنده در آخرین پیام رادیویی‌اش، در مورد بی‌دادگریِ سکوت و فراموشی به مردم شیلی هشدار داد، و پس از محکوم کردن توطئه‌گران کودتا اعلام کرد:“من به شما اطمینان می‌دهم آن بذر امیدی که در هشیاری هزاران شیلیایی جوانه زده است هیچ‌گاه پژمرده نخواهد شد. بی‌تردید آنها زورمندند، می‌توانند ما را به بند بکشند، اما هرگز نمی‌توان روند اجتماعی را با تبه‌کاری یا زور از تکوین بازداشت. تاریخ به ما تعلق دارد و این خلق است که آن را می‌سازد.“
نامه مردم 852
