سودجویانِ نوکیسه تیشه به ریشه محیط زیست ایران می‌زنند
اثرات و نتایج ناگوار رواج اقتصاد غیر مولد و دلالی در کشور فقط منحصر به جامعه و مناسبات اقتصادی- اجتماعی نیست، بلکه به مفهومی عمیق تر، محیط زیست کشور نیز سایه سنگین و شوم این روابط را بر خود احساس می کند.
معاون محیط زیست طبیعی کشور، درجریان همایش دبیران سرویس و خبرنگاران حوزه محیط زیست رسانه های ایران، دراواسط شهریور ماه ، با اشاره به وضعیت وخیم حاکم برمحیط زیست با صراحت اعلام داشت که، دریاچه ها خشک و تعداد حیات وحش کشور درحال کاهش جدی است و با ادامه این وضع ”نسل های آینده ما را نفرین و بازخواست می کنند.“
آنچه این مقام و کارشناس ارشد امور محیط زیست برزبان می راند، بیان واقعیتی تلخ و دردناک قلمداد می شود. خبرهای مربوط به دریاچه ارومیه، تالاب بندر انزلی، جنگل های کهن سال بلوط دامنه های زاگرس، دریاچه پریشان و بختگان و جز این ها، طی ماه های اخیر در بسیاری از رسانه های همگانی بازتاب یافت.
وجه مشترک تمام این خبرها، نابودی و تخریب منابع طبیعی و زیست محیطی بوده و هست. اکنون کارشناسان از امکان خشک شدن قطعی دریاچه ارومیه سخن می گویند. معاون محیط زیست طبیعی کشور دراین باره به خبرگزاری ایسنا، ۱۵ شهریور ماه، خاطر نشان ساخته بود: ”… یکی از مشکلات عمده ای که درکشور وجود دارد مشکل دریاچه ارومیه است و اگر روند همین گونه ادامه پیدا کند تا دو، سه سال آینده دریاچه ارومیه به کلی می میرد. …“ وی سپس با انتقاد از ارایه آمارهای غلط و بعضا دروغ درخصوص علت نابودی دریاچه ارومیه از سوی دولت احمدی نژاد و گروهی از نمایندگان مجلس، عامل اصلی تخریب این دریاچه و فاجعه جبران ناپذیر زیست محیطی ناشی از آن را فعالیت های پیمانکاری غیر استاندارد و سود جویانه تحت عنوان سدسازی معرفی می سازد! این کارشناس ارشد محیط زیست ایران می گوید: ”سد سازی عامل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه است و نه خشکسالی، ادعا این است که ۶۷ درصد کم آبی دریاچه ارومیه مربوط به خشکسالی است … خشکسالی همیشه بوده است اما دریاچه ارومیه (درطول تاریخ) خشک نشده بود، من فکر می کنم علت اصلی خشکی دریاچه ارومیه به خاطر سدها و بندهایی است که در مسیر رودهای منتهی به دریاچه ارومیه زده شده است … درسال های مختلف به دریاچه ارومیه سرزده ام (ماموریت های پژوهشی) اما حال این دریاچه هیچ وقت این قدر بد نبود. الان دیگر هیچ پرنده ای آنجا سکونت ندارد، عمق آب کم شده و برخی قسمت ها هم خشک شده، آدم گریه اش می گیرد … نتیجه سه دهه توسعه ناپایدار، ناموزون و بی رویه است و مطمئن باشید این توسعه ناموزون فقط به دریاچه ارومیه ضربه نزده است، به زودی و درآینده زخم های دیگری هم سرباز می کند. …“
مطابق آمار رسمی منتشره درخبرگزاری ایلنا، ۱۶ شهریور ماه، ۲۱ رودخانه و ۳۹ مسیل وارد دریاچه ارومیه می شد، اکنون ۲۹ سد (اغلب سدهای خاکی و غیر استاندارد) در این محدوده زده شده و بنابراین دیگر آب هیچ یک از رودخانه ها و مسیل ها به دریاچه ارومیه نمی ریزد. مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست در گزارش خود پیرامون وضعیت دریاچه ارومیه اعلام می کنند: ”تاکنون ۲۹ سد روی رودخانه ها هست که مورد بهره برداری قرار دارد، ۱۶ سد درحال ساخت است و ۱۷ سد هم در دست مطالعه … بنابراین می توان حدس زد که در آینده برسر دریاچه ارومیه چه پیش می آید. …“
در حال حاضر آب دریاچه ارومیه از سطح تراز آب، ۷ متر پایین تر قرار دارد و شوری آن به حد فوق اشباع رسیده و امکان زندگی گیاهی و جانوری به ویژه زندگی برای پرندگان مهاجر وجود ندارد.
نکته حائز اهمیت در این میان توجه موشکافانه به موضوع سد سازی است. ۹۰ درصد سدهایی که درسالیان اخیر در کشور ساخته و به بهره برداری رسیده اند از دو ویژگی برخوردار هستند. الف: این سدها خاکی بوده و فاقد استانداردهای ضرور و لازمند و بدون مطالعه کارشناسی و طی کردن مراحل قانونی ایجاد شده اند؛ ب: پیمانکار قریب به اتفاق این سدها از جمله ۲۹ سد محدوده دریاچه ارومیه شرکت های تحت پوشش قرار گاه خاتم الانبیاء سپاه پاسداران هستند. در چند سال اخیر بارها و بارها کارشناسان وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت کشاورزی نسبت به ایجاد سدهای غیر استاندارد خاکی واغلب بدون مطالعه دقیق هشدار داده اند. اما هرگز گوش شنوایی برای شنیدن طنین این هشدارها وجود نداشته و ندارد. در حقیقت سپاه پاسداران با تکیه برقدرت بلامنازع امنیتی- مالی خود در یک فضای بی قانونی و برپایه منطق همه زورگویان نوکیسه به فعالیت درعرصه سد سازی که اتفاقا پرسود و بی رقیب نیز هست روی آورده است که نتیجه آن پس از گذشت نزدیک به دو دهه تخریب بی سابقه و کم نظیر محیط زیست منحصر به فرد و نمونه وار ایران است. جالب اینجاست که عناصر و عوامل سپاه بیشترین نقش را در دروغ پراکنی های اخیر پیرامون علت خشک شدن دریاچه ارومیه برعهده دارند. تبلیغ و بزرگ نمایی خشک سالی و معرفی آن به عنوان علت تخریب و نابودی دریاچه ارومیه به طور عمده از سوی سپاه وعوامل آن صورت می گیرد تا نقش این نهاد امنیتی در شکل گیری فاجعه زیست محیطی به دست فراموشی سپرده شود. یکی از این موارد که در صفحات مطبوعات بازتاب گسترده داشت، سخنان نماینده ارومیه در مجلس است. ایلنا، سوم شهریور ماه، واکنش برخی پژوهشگران و کارشناسان تالاب در سازمان محیط زیست نسبت به سخنان نماینده ارومیه را منتشر ساخت. دراین گزارش آمده است: ”تعیین حق آبه های اختصاصی به دریاچه ارومیه و کوچک کردن دریاچه که به اعتقاد نماینده ارومیه در اثر خشکسالی به این روز افتاده واکنش کارشناسان محیط زیست کشور را برانگیخت. یک کارشناس تالاب در واکنش به پیشنهاد نماینده ارومیه که گفته است این دریاچه بزرگ است برای نگهداری و محافظت باید کوچکش کنیم می گوید این صحبت صد درصد غیر کارشناسی است و من متاسفم که این نماینده مجلس با هیچ مشاور زیست محیطی برای ارایه این راهکار مشورت نکرده است و یا شاید این راهکار را در خواب دیده است … اگر قرار باشد با بروز هر مشکل در مدیریت منابع آبی بیاییم اکوسیستم های طبیعی و دریاچه ها را نصف کنیم، قطعا هیچ کدام از اکوسیستم های زیست محیطی ما دوام نمی آورد … دریاچه ارومیه فقط یک دریاچه صرف نیست بلکه با حفاظت رطوبت برای نواحی اطراف خود موجب حاصل خیزی و به وجود آمدن هوای مطبوع و دلپذیر درقسمت آذربایجان شده است همچنین سطح آب های زیر زمینی را در این منطقه حفظ کرده است.“ این کارشناس ارشد و پژوهشگر تالاب، علت تخریب دریاچه ارومیه و دیگر دریاچه های ایران را، بر خلاف تبلیغات رسمی دولت، مساله ایجاد سدهای غیر استاندارد می داند. او می گوید: ”… آنچه عملا دیده می شود و به عنوان عامل خشک شدن دریاچه ارومیه پذیرفته شده است، سد زدن های بی حد و حصر در مسیر رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه است. …“
برای درک فاجعه ناشی از برنامه های غیر علمی سد سازی، گزارش ششم شهریور ماه خبرگزاری ایلنا از کمبود آب در استان چهار محال و بختیاری فوق العاده با اهمیت است. ابتدا ذکر این نکته ضرور است که هنگام بحث در باره فاجعه زیست محیطی ناشی از سد سازی، منظور به هیچ وجه سد سازی مطابق با استانداردهای علمی و بر پایه مطالعه دقیق نیست، زیرا سد سازی علمی برای کشوری چون ایران نه تنها مضر نیست بلکه یک ضرورت حیاتی است. در واقع مخالفت با سد سازی های غیر استاندارد پیمانکاران سپاه و بنیادهای انگلی و پیامدهای فاجعه بار این گونه فعالیت ها، سود جویانه است. درخصوص این نوع سد سازی های غیر استاندارد، ایلنا می نویسد: ”سدسازی در سرزمین آب ها فاجعه آفرید. چه کسی باور می کند، سرزمینی که معروف به سرزمین آب ها است و سه رودخانه کارون بزرگ، زاینده رود و دِز از کوه هایش سرچشمه می گیرد، اکنون ۲۶۰ روستایش آب ندارد، ۲۸۰ چاه اش خشک شده و قنات هایش بی آب اند. چرا استانی مانند چهارمحال و بختیاری با این همه رودخانه و سرچشمه پر آب … خودش دچار کم آبی شده است؟ این سئوالی است که جواب آن را … کارشناس منابع طبیعی در سوءِ مدیریت منابع آبی می داند. او با ابراز تاسف از توجه بیش از حد به سد سازی غیر کارشناسی و صرف بودجه های هنگفت دراین زمینه می گوید در ۱۰ سال گذشته دراین استان بیش از ۲ هزار میلیارد تومان صرف سدسازی شده و کاملا غیر کارشناسی است به خاطر این موضوع شاهد افت ۱۵ متری سطح آب های زیر زمینی هستیم. کسی نمی گوید سدسازی بد است و یا با احداث آن مخالفیم، بلکه باید علمی و استاندارد باشد.
دربحث مدیریت سدسازی باید گفت قرار گرفتن این سدها روی گسل زلزله است که خود باعث به هم خوردگی تعادل و حرکت های زمین لرزه ای می شود و ایجاد فرسایش شدید خاکی و صرف هزینه هنگفت هم که توضیح ندارد. …“
با این وجود، قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه پاسداران همچنان از اجرای ضربتی طرح های عمرانی یا به عبارت دیگر سد سازی غیر استاندارد دم می زند. خبرگزاری مهر، ۱۷ شهریور ماه، درگزارشی این اشتهای سیری ناپذیر سپاه را بازتاب داد: ”سردار قاسمی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در مراسم امضای تفاهم نامه میان این قرارگاه با انجمن شرکت های ساختمانی اظهار داشت، این قرار گاه سعی دارد تا به عنوان پل ارتباطی میان سازندگان و پیمانکاران باشد و با انتقال موانع کاری آنها به دولت بستر فعالیت بیشتر و کارآفرینی آنها را فراهم کند … قرار گاه خاتم الانبیاء آمادگی حضور در اجرای هر طرح عمرانی در کشور را دارد. …“
طبیعت منحصر به فرد و زیبای کشور و چشم انداز دلگشای آن با چنین فعالیت هایی با سرنوشت نامعلومی مواجه گردید ه است. جهل، سودجویان و نوکیسه گان چون تیشه ای بر ریشه محیط زیست ایران فرود آمده‌اند و زندگی نسل های امروز و فردای میهن ما را به چالش گرفته اند. باید هر چه زودتر مانع از تخریب فاجعه بار محیط زیست کشور شد!
به نقل از نامه مردم 853
