تا زمانی که یک برزیلی گرسنه است، آرام نخواهم نشست

در پی به پایان رسیدن دومین دوره ۴ ساله ریاست جمهوری لوییس ایناسیو لولا داسیلوا، که این اواخر محبوبیتش بین جمعیت ۱۹۰ میلیونی بزریل به حدود ۸۰ درصد رسید، رأی گیری برای انتخابات ریاست جمهوری جدید در روز ۱۱ مهرماه برگزار شد که خانم دیلما روسِف، نامزد حزب کارگران، و آقای خوزه سرا، از حزب سوسیال دموکرات، دو رقیب اصلی در آن بودند. تا پیش از ورود در انتخابات ریاست جمهوری، دیلما روسِف که در رشته اقتصاد درس خوانده است، رئیس دفتر ریاست جمهوری و ارشدترین عضو کابینه پرزیدنت لولا بود. خوزه سرا که خود از بنیادگذاران حزب سوسیال دموکرات است، تا آستانه انتخابات استاندار استان بزرگ سائوپولو و پیش از آن نیز شهردار سائوپولو بود. او در دولت‌های پیش از لولا سمت‌هایی مانند وزارت کشور، وزارت بهداشت و وزارت برنامه را برعهده داشت. خوزه سرا در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۲ به عنوان رقیب لولا داسیلوا شرکت کرده بود که در دور دوم شکست سختی از لولا خورد. در انتخابات امسال، خانم روسف در مقابل ۳۲/۶ درصد آرای خوزه سرا توانست ۴۶/۹ درصد آرا را به خود اختصاص دهد، که در نتیجه انتخابات به دور دوم کشیده شد. خانم روسف به علت سوابق مبارزاتی‌اش بر ضد دولت‌های دیکتاتوری سابق برزیل، خدماتش در دوران ریاست جمهوری لولا، و اینکه از جانب خود پرزیدنت لولا نیز حمایت شده بود، از پشتیبانی مردمی گسترده‌ای برخوردار بود و تحلیل‌گران بخت زیادی برای پیروزی او در انتخابات قائل بودند، اگرچه گفته می‌شد که حمایت او از حق سقط جنین زنان، موجب از دست دادن آرای مذهبیون خواهد شد. دور دوم انتخابات در روز ۹ آبان برگزار شد که در آن خانم روسف با کسب ۵۶ درصد آرا توانست برنده انتخابات شود، و از اول ژانویه سال ۲۰۱۱ به عنوان نخستین رئیس جمهوری زن برزیل کار خود را آغاز خواهد کرد.
خانم روسف در نخستین سخنرانی عمومی خود، پس از اعلام پیروزی‌اش، در برابر هزاران نفر از حامیانش در شهر برازیلیا، پایتخت بزریل، اعلام کرد که، در راه ریشه کردن فقر در برزیل از هیچ کوششی فروگذار نمی کند، و افزود: ”تا برزیلی‌های گرسنه وجود دارند، ما نمی‌توانیم آرام بنشینیم…من متواضعانه خواستار حمایت همه آنانی هستم که می‌توانند به از میان بردن فاصله‌ها و ارتقای ما به یک ملت توسعه یافته کمک کنند.“ خانم روسف تأکید کرد که، احترام فراوانی برای زنان برزیلی قائل است و چه در بیرون یا درون دولت، تلاش خواهد کرد که مسئله حقوق زنان را در دستور کار ملی برزیل و مجامع بین‌المللی بگذارد. او گفت امیدوار است پیروزی او باعث شود که ”پدران و مادران بتوانند در چشم دختران‌شان نگاه کنند و بگویند: آری، یک زن هم می‌تواند!“
دیلما روسف، در ۱۹ سالگی، و زمانی که دانشجوی اقتصاد بود به یک گروه چپ گرای مارکسیست پیوست که به مبارزه چریکی بر ضد خونتای نظامی برزیل برخاسته بود. دیلما از راه خواندن کتاب‌های رژی دبره فرانسوی با مارکسیسم آشنا شده بود. در آن زمان نظامیان حاکم بر برزیل، پس از سرنگون کردن دولت دموکراتیک و چپ گرای جوآئو گولارت در کودتایی با پشتیبانی آمریکا، قدرت را به دست گرفته بودند. پس از ۳ سال فعالیت مخفی، دیلما با عنوان ”ژاندارکِ“ جنبش چریکی به دام افتاد و دستگیر شد، و سه سال حبس و شکنجه را تحمل کرد. در اواخر دهه ۱۹۷۰، در شرایط تضعیف نسبی حکومت دیکتاتوری در برزیل، خانم روسف مجدداً وارد جریان‌های سیاسی روز شد و برای انتخاب همسرش به نمایندگی کنگره فعالیت کرد. در ادامه همین فعالیت‌های سیاسی، او در سال ۲۰۰۱ از ”حزب دموکراتیک کار“ جدا شد و به ”حزب کارگران“ به رهبری لولا پیوست. او در زمان‌های مختلف به سمت‌هایی در انجمن‌های شهر و دولت‌های استانی دست یافت و در نخستین دوره ریاست جمهوری لولا، به مدت دو سال در مقام وزیرمعادن و انرژی و ارتباطات خدمت کرد، و سرانجام در سال ۲۰۰۵ رئیس دفتر ریاست جمهوری شد، که تا هنگام انتخابات اخیر در همین سمت باقی ماند.
با انتخاب شدن خانم روسف به عنوان رئیس جمهوری برزیل، اکنون تعداد زن های رئیس دولت در کشورهای موسوم به “گروه بیست”، به چهار تن رسیده که تا کنون بی‌سابقه بوده است. آنگلا مرکل، جولیا جیلارد، و کریستینا کرچنر، به ترتیب از آلمان، استرالیا و آرژانتین سه زن دیگر رئیس دولت در کشورهای گروه بیست هستند. اگرچه خانم روسف در ژانویه آینده به طور رسمی رئیس جمهوری خواهد شد، اما در نشست اخیر سران دولت‌های گروه بیست در سئول، پایتخت کره جنوبی، رئیس جمهوری کنونی برزیل – لولا داسیلوا – را همراهی کرد.
خانم روسف اعلام کرده است که، برای ارتقای نقش زنان و پیشبرد امر حقوق و برابری زنان در جامعه، انتخاب کردن یک سوم اعضای کابینه‌اش (یعنی ۱۱ وزیر از ۳۴ وزیر) از میان زنان، یکی از برنامه‌هایش است. در حال حاضر نیز شماری از اعضای کلیدی تیم خانم روسف برای انتقال قدرت به ایشان، زن هستند. از لحاظ سیاسی، اعضای قبلی کابینه در دوران ریاست جمهوری لولا، از احزاب گوناگون: از حزب کمونیست گرفته تا سبزها و راست‌های میانه، متشکل بودند، که در دوره خانم روسف نیز احتمالاً ترکیب مشابهی خواهد داشت. با توجه به بَرآمدنِ برزیل در مقام یک قدرت بزرگ اقتصادی در جهان و در کنار کشورهایی مثل هندوستان و چین و روسیه از یک سو، و فقر و نابرابری نسبتاً گسترده در آن با وجود بهبودهایی اساسی در دوران ریاست جمهوری لولا، می‌توان گفت که خانم روسف چالش‌های دشواری پیش رو خواهد داشت که کم کردن فاصله درآمدها و ارتقاءِ سطح زندگی در جامعه شاید برزگ ترین آن ها باشد. به همین دلیل بود که خانم روسف در سخنرانی‌اش پس از پیروزی در انتخابات اعلام کرد که، اولویت اصلی برای دولت او، بیرون آوردن ۲۰ میلیون برزیلی از فقر است. افزایش کارآمدی دستگاه دولتی، توسعه نقش دولت در بخش‌هایی مثل نفت و معدن، و بهسازی زیرساختار کشور از دیگر سیاست‌هایی است که خانم روسف دنبال خواهد کرد. توسعه صنعت نفت برزیل، در پی کشف ذخایر بسیار بزرگ نفت در دریا، اکنون جزو برنامه‌های اساسی دولت برزیل است که می‌تواند برزیل را به یکی از ۱۰ کشور بزرگ صادر کننده نفت تبدیل کند. مردم برزیل انتظار دارند که خانم روسف اصلاحات و دستاوردهای اجتماعی و اقتصادی پرزیدنت لولا را که در راستای ارتقای ثروت کشور و کاهش نابرابری‌ها بوده است، ادامه دهد.