کنگره تدوین نقشه راه برای ساختمان سوسیالیسم، در آفریقای جنوبی

مبارزه برای پیش‌برد تغییرهای سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی، و غلبه بر فقر و تبعیض در آفریقای جنوبی نزدیک به دو دهه پس از سرنگونی رژیم نژادپرست در این کشور در ۱۹۹۴‌، هنوز ادامه دارد.

حزب کمونیست آفریقای جنوبی هم پیش و هم پس از پیروزی جنبش انقلابی مردم این کشور، پرچم انقلاب را در این مبارزه دشوار و بغرنج در شرایط نه چندان مساعد موازنه قدرت در سطح بین‌المللی به دوش داشته است. آفریقای جنوبی امروز در مسیر ارائه راه حل های مردمی برای مشکل‌های جهانی، نقش چشمگیری بازی می کند. استراتژی و تاکتیک های حزب کمونیست آفریقای جنوبی در کسب برحق پیش آهنگیِ این مبارزه، از سوی طیف گسترده ای از نیروهای اجتماعی تأیید و تحسین شده است. رهبری حزب کمونیست آفریقای جنوبی از حزب توده ایران برای شرکت در سیزدهمین کنگره دعوت کرده بود، و به همین مناسبت، پیام همبستگی کمیته مرکزی حزب مان تقدیم شرکت کنندگان کنگره شد. در زیر، گزارش برگزاری کنگره سیزدهم حزب کمونیست آفریقای جنوبی که آن را، به درخواست حزب ما، رفیق کریس ماتهالکو، دبیر شعبه روابط بین المللی حزب برادر، به طور ویژه به منظور انتشار در نامه مردم نوشته شده است، می‌خوانید:
در روزهای ۲۱ تا ۲۵ تیرماه امسال، دانشگاه زوزولند میزبان سیزدهمین کنگره حزب کمونیست آفریقای جنوبی بود. این دانشگاه در دوران آپارتاید، در منطقه‌یی بیرون از شهر، که به سیاه‌پوستان اختصاص یافته بود، واقع شده بود. رفیق فقید موزز مابیدا، دبیرکل پیشین حزب، و شمار زیادی از فعالان و رهبران بنام طبقه کارگر از استانی برخاستند که این دانشگاه در آن واقع است. به همین علت، برگزاری کنگره در این محل، نمایشگر دوگانگی میراث اقتصادی-اجتماعی آفریقای جنوبی بود، چرا که بازتاب دهنده زمینه تاریخی پراهمیتی بود که در بستر آن، وظیفه‌ها و چالش‌های پیش رویِ کنگره سیزدهم بررسی می‌شد، و همچنین گویای این واقعیت بود که مبارزه برای زدودن میراث نوع ویژه استعمار در دوره پس از آپارتاید، ۱۸ سال پس از یک تحولِ اساسی دموکراتیک [برچیده شدن رژیم آپارتاید در سال ۱۹۹۴]، همچنان ضرورتی مبرم‌تر از گذشته دارد. کنگره سیزدهم که تقریباً ۵ سال پس از کنگره دوازدهم برگزار شد، از بسیاری لحاظ بیانگر پیشرفت‌های بزرگی بود که حزب در این مدت داشته است. در گزارش‌های سیاسی و تشکیلاتی کمیته مرکزی منتخبِ کنگره دوازدهم، بر این پیشرفت‌های حزب تأکید شده بود. گزارش تشکیلاتی کمیته مرکزی به کنگره امسال، با اشاره به رشد شمار اعضای حزب به ۱۶۲هزار نفر، و نیز نقش رهبری کننده‌یی که امروزه حزب در جامعه بازی می‌کند، بر رشد نقش رهبری حزب پیشاهنگ طبقه کارگر و فرودستان آفریقای جنوبی تأکید داشت.
گزارش سیاسی کمیته مرکزی منتخبِ کنگره دوازدهم، با عنوان: به عهده گرفتن مسئولیت پیشبرد انقلاب: پیشبرد و تقویت قدرت طبقه کارگر در تمام عرصه‌ها و جبهه‌های مبارزه، که از سوی رفیق بلِید نزیمانده به کنگره سیزدهم ارائه شد، مروری داشت هم بر چالش‌ها و هم بر دستاوردهای حزب در فاصله میان دو کنگره. در بخشی از این گزارش آمده است: از زمان برگزاری کنگره دوازدهم تا کنون، شمار اعضای حزب بیش از ۳ برابر شده است، یعنی از ۵۱ هزار عضو در سال ۲۰۰۷ به بیش از ۱۶۰ هزار عضو رسیده است! ما نه‌تنها موفق به افزایش شمار اعضای حزب شده‌ایم، بلکه نفوذ و اعتبار حزب نیز افزایش یافته‌ است، به طوری که امروزه حزب ما مورد احترام میلیون‌ها کارگر و زحمتکش است. وظیفه‌یی که اینک در این کنگره به دوش ماست، یافتن راه‌هایی برای بهبود کیفی اعضای حزب است.
کنگره سیزدهم درست در زمانی برگزار شد که هم در حزب و هم در جنبش رهایی‌بخش ملی کشور، در این باره که تحول کشور باید در چه مسیری پیش رود تا مطمئن شویم میراث گذشته استعماری آفریقای جنوبی به طور کامل زدوده می‌شود، و کشور به سود اکثر مردم – یعنی طبقه جلوبرنده کشور، و زحمتکشان و فرودستان- دگرگون خواهد شد، بحث‌های جدّی و مهمی در جریان است. در این ارتباط، و طی فعالیت‌هایی که در دوره تدارک کنگره صورت گرفت، حزب یک چشم‌انداز راهبردی عامّ را بر اساس دیدگاه‌های میان‌مدت و مطابق با برنامه کار سالانه آن تهیه کرده بود، که از جمله دربردارنده کارزار اکتبر سرخ بود. در این سند، بر تحلیل و بررسی نظری و برنامه‌ریزی شده چالش‌های پیش روی جنبش در مرحله‌های گوناگون انقلاب تأکید شده است.
وظیفه اساسی و عمده کنگره سیزدهم به طور مشخص عبارت بود از اینکه چگونه کیفیت حضورمان را در همه عرصه‌ها و زمینه‌های مبارزه بهبود بخشیم؟ به عبارت دیگر، یافتن پاسخی برای این پرسش که چگونه می‌توانیم مسئولیت انقلاب دموکراتیک ملی را به عهده بگیریم؟ ما دیگر یک اپوزیسیون چپ‌گرا نیستیم که در خارج از آفریقای جنوبی شاهد شکل‌گیری و پیشرفت مبارزه باشیم. با این حال، نمی‌شود انتقاد هم نکرد. جایی که انتقاد لازم است، باید انتقاد کرد. اما اگر انتقاد می‌کنیم، باید از موضع انقلابی‌های فعالی که خود در جریان مبارزه‌اند، انتقاد کنیم.
کنگره سیزدهم حزب ما دو هفته پس از برگزاری موفقیت‌آمیز کنفرانس سیاست‌گذاری کنگره ملی آفریقا تشکیل شد. در این کنفرانس، پیشنهادهای مهمی مطرح شد که در ماه دسامبر امسال در کنگره سراسری کنگره ملی آفریقا به بحث و بررسی دقیق گذاشته خواهد شد. نظر عمده‌یی که در این کنفرانس مطرح و به‌روشنی بیان شد این بود که، انقلاب دموکراتیک ملی ما اینک در مقطع زمانی حساسی قرار دارد که باید مسیر آینده‌اش را برگزیند. کنفرانس به این امر توجه خاص داشت که، گرچه از زمان سرنگون شدن آپارتاید در سال ۱۹۹۴ تا کنون دستاوردهای مهمی داشته‌ایم، اما جامعه همچنان با چالش‌های زیادی روبه‌روست، از جمله و مهم‌تر از همه، بحران در هم تنیده بیکاری و فقر و نابرابری جنسیتی و نژادی. اینک به یک چرخش رادیکال نیاز داریم، که مرحله دوم در گذار مداوم ما از استعمار سابق به سوی یک آفریقای جنوبی متحد، غیرنژادگرا، غیرجنسیت‌گرا، و دموکراتیک محسوب می‌شود. در کنفرانس نام‌برده در بالا، بر این نکته تأکید شد که میان وضعیت سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی جامعه از یک سو، و نیاز مداوم به دگرگونی ساختار کشور از سوی دیگر، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. به همین دلیل، بحث‌های کنگره همچنین به سهم و نقشِ حزب کمونیست در این زمینه توجه داشت، از جمله نقش و سهمِ حزب در مقام ستونی به طور مطلق ضروری در استوار داشتن و ژرفشِ انقلاب دموکراتیک ملی و در مبارزه ما در عرصه چالش‌های سه‌گانه بیکاری و فقر و نابرابری نژادی و جنسیتی در کشور. واقعیت این است که این سه عامل، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و سرشتِ ساختاری و اساسی چالش‌های ما را تشکیل می‌دهند. علت بنیادی این وضع، چیزی نیست جز همان استعمار نوع ویژه‌یی که در آفریقای جنوبی حاکم بود، و نیز تداوم بازتولید برخی از جنبه‌های آن، به‌رغم پیشرفت‌های زیادی که صورت گرفته است. در گزارش سیاسی کمیته مرکزی حزب به کنگره سیزدهم آمده است: در مرکز چالش‌های سه‌گانه، نابرابری‌های جان‌سخت و به‌جامانده طبقاتی، نژادی و جنسیتی در بستر جامعه آفریقای جنوبی است که باید در ارتباط با یکدیگر و به طور کامل آن‌ها را زدود.
هر دو متحدِ ما، یعنی کنگره سندیکاهای آفریقای جنوبی (کوساتو) و کنگره ملی آفریقا، نمایندگان بالارتبه خود را به کنگره حزب فرستاده بودند. رفیق زوئلین‌زیما واوی، دبیرکل کوساتو، و جِیکوب زوما، صدر کنگره ملی آفریقا، پیام‌هایی را خطاب به کنگره سیزدهم خواندند، و هر دو با اشاره به نقش کلیدی کمونیست‌ها در انقلاب دموکراتیک ملی، بر اهمیت این ائتلاف در حکم عاملی کلیدی در پیشبرد دگرگونی‌های اساسی در آفریقای جنوبی تأکید کردند. کنگره سیزدهم همچنین مفتخر به حضور نمایندگان ۵۰ حزب و سازمان برادر از سراسر جهان بود. کنگره سیزدهم حزب کمونیست آفریقای جنوبی به پاس سهمی که ارنستو چه‌گوارا در مبارزات ضدامپریالیستی و پیشبرد راه طبقه کارگر و تنگدستان در سراسر جهان داشته است، جایزه صلح کریس هانی را به او اعطا کرد. همچنین، کنگره از مبارزات دائم و دیرپای زندانی سیاسی کُرد، عبدالله اوجالان، تقدیر کرد.
مجموعه وظیفه‌های کنگره سیزدهم به طور عمده پیرامون ضرورت تقویت حزب کمونیست آفریقای جنوبی در مقام حزب پیشاهنگ طبقه کارگر دور می‌زد، و اینکه چگونه طبقه کارگر را باید تجهیز و بسیج کرد تا توانایی و کارآیی خود را به منظور پذیرفتن مسئولیتی بزرگ‌تر در انقلاب دموکراتیک ملی- در اتحاد با دیگر طبقه‌ها و قشرهای ترقی‌خواه- بتواند افزایش دهد. به تصریح کنگره سیزدهم، پذیرفتن مسئولیت در انقلاب دموکراتیک ملی مستلزم این است که ما این کار را در ائتلاف با متحدان خود و دیگر نیروهای مترقی تحول‌طلب در جامعه به پیش ببریم، به‌ویژه آن نیروهایی که توده‌های کارگر و تنگدست کشور ما را نمایندگی می‌کنند. این طبقه کارگر است که باید دیگر طبقه‌ها، قشرها، و نیروهای مترقی را هدایت و رهبری کند تا انقلاب دموکراتیک ملی عمق یابد. حزب کمونیست آفریقای جنوبی باید به طور مؤثرتری در تأمین سرکردگی طبقه کارگر در انقلاب دموکراتیک ملی بکوشد.
کنگره سیزدهم به این نکته مهم توجه کرد که، از زمان برگزاری کنگره دوازدهم که در آن راه آفریقای جنوبی به سوی سوسیالیسم در حکم برنامه پنج سال آینده تنظیم و تصویب شد، تا کنون پیشرفت‌های عظیمی حاصل شده است و به هدف‌های عمده‌یی دست یافته‌ایم. برنامه نام‌برده همچنان موضوعیت دارد و در کل به قوت خود باقی است، اما کنگره اصلاحیه‌هایی را در آن مطرح، بررسی، و تصویب کرد. در برنامه اصلاح شده، چالش‌های درهم‌تنیده ملی و بین‌المللی به طور مفصل‌تری توضیح داده شده‌اند و روشن‌تر شده‌اند. درون‌مایه اصلی این سند همان دیدگاه‌های میان‌مدت ما، یا به عبارت دیگر، تأمین سرکردگی طبقه کارگر در همه عرصه‌های قدرت و نفوذ بوده است، که در آن، به تأمین سرکردگی و نفوذ طبقه کارگر در دولت، اقتصاد، محیط‌های کار، جامعه، و در قلمروهای نظری و بین‌المللی اولویت داده شده است.
یکی از دستاوردهای مهم کنگره سیزدهم، توجه تأکید‌آمیز به موضوع مهم افزایش توان حزب کمونیست آفریقای جنوبی در مقام پیشاهنگ طبقه کارگر، و مبارزه برای حفظ محیط زیست بود. این دو موضوع بخشی از برنامه اصلاح و تکمیل شده حزب برای پنج سال آتی بود. نمایندگان کنگره سیزدهم بر ضرورت تحلیل و بررسی‌ای جامع و مفصل به منظور تصمیم‌گیری درباره شکل کلی سیاسی- تشکیلاتی حزب در مقطع زمانی کنونی توافق داشتند. در نتیجه، کنگره چند تغییر سازمانی را نیز به تصویب رساند، که از آن جمله، دو مقام حزبی تازه، یعنی دو معاون دبیرکل در سازمان حزبی بود که به اتفاق آرا مورد پذیرش کنگره قرار گرفت. در انتخاباتی که در کنگره برای گزینش رهبری حزب برگزار شد، رفقای زیر بدون هیچ رأی مخالفی انتخاب شدند: دکتر بلید نزیمانده، دبیرکل؛ جِرِمی کرونین، معاون اول دبیرکل؛
سولی ماپائیلا، معاون دوم دبیرکل؛ سِنزِنی زوکوانا، صدر؛ تولاس نکسِزی، معاون صدر؛ و جُویس موروپا، خزانه‌دار.
شمار اعضای کمیته مرکزی نیز افزایش یافت که همگی بدون رأی مخالف از سوی نمایندگان کنگره برگزیده شدند. این چند تغییر در تشکیلات حزب، در چارچوب و زمینه تقویت و ارتقای رهبری جمعی حزب، و با توجه به دستاوردهای مداوم حزب در سال‌های اخیر- که ضرورت‌ها و چالش‌های تازه‌یی را موجب شده‌اند- صورت گرفت. در این ارتباط، جنبه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت، و درازمدت فعالیت و مبارزه حزب در نظر گرفته شد. در آینده، کنگره بعدی باید به موضوع‌های زیر بپردازد:
آموزش سیاسی بهتر و جامع‌تر که هم بتواند گستره دانش سیاسی رفقا را افزایش دهد و هم توان راهبری رفقای کلیدی را تقویت کند (این امر رفقای هیئت سیاسی و کمیته مرکزی را نیز دربرمی‌گیرد)؛
انتخاب رفقای کمیته مرکزی از میان رفقایی که گرایش بیشتری به فعالیت‌های عملی دارند، و توجه به همین عامل عمده در گزینش رفقای هیئت سیاسی؛
ملزم کردن رفقای کمیته مرکزی و هیئت سیاسی به بهبود توانایی‌های نوشتاری و فعالیت‌های انتشاراتی آنان (به لحاظ مسئله‌های نظری، و جز این‌ها) همچون پیش‌شرط انتخاب آنان؛
دقت در ترکیب متوازن‌تر نهادهای رهبری حزب به طوری که آمیزه‌یی از توانایی‌های گوناگون باشند؛
ضرورت فعال‌تر کردن کمیته عضوگیری و بازرسی حزب، متشکل از اعضای نهادهای رهبری حزب.
رفیق بلِید نزیمانده، دبیرکل حزب، در سخنان خود در جمع‌بندی پایانی کنگره سیزدهم گفت: به عهده گرفتن مسئولیت پیشبرد انقلاب در آینده نزدیک، همچنین به این معناست که باید در روند تدارک و برگزاری کنگره آتی کوساتو و کنفرانس سراسری کنگره ملی آفریقا فعالانه‌تر و سازنده‌تر شرکت کنیم. بیایید با اتکا به وحدت حزب، در راه وحدت متحدان‌مان بکوشیم.