نوزده ساله بود (۱۳۲۵) که گام در راهی سخت و خارآگین گذاشت: سفر به غرب جنگ زده برای فرونشاندن عطش (آتش) یادگیری و خوشه چینی از خرمن گزاف دانش و آگاهی جهان. هنوز یک سالی بیش از جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵) برنگذشته بود و اروپا در آتش ماندهِ از این نبرد امپریالیستی می سوخت: کشتار و ویرانی، تنگ- دستی و گرسنگی، بیماری و آوارگی، بی خانمانی و ... بر همه جا سایه افکنده بود. او اما بیدی نبود که از این بادها به لرزه درآید. به یاد آورد که در آستانه ی سفری از این گونه پر رنج و دشوارناک مادرش به او گفته بود: "در زندگی، بلند پرواز باش. از کاستی ها و سختی ها نهراس. همیشه دشوارترین کارها را برگزین. با سختی ها درگیر شو تا ساخته و آب دیده شوی!".
او اما با دیدن کوهی از آشوب و آشفتگی با خود گفته بود که اگر این همه، بازتاب جنگی است خانمان برانداز و هنجارشکن، پس می توان و باید با گسترش خرد و فرهنگ و دانش هم از پسِ روی آمده هایی از این گونه برآمد. آن گاه، به اندک جیره ی روزانه بسنده کرد و با پیوستن به برنامه ی دانش– جویی بازسازی اروپای ویران شده،به بوسنی و هرزگوین رفت و" به کار گل" پرداخت. سپس برای بسامان کردن راه آهن در هم شکسته ی چک اسلواکی، به کوه های تاترا رفت تا با کندن کوه، کشیدن خاک با چرخ های دستی، و در یک سخن با تن دادن به دشوارترین کارها، هرچه آب دیده تر شود.
