زحمتکشان جهان تا دست یافتن به زندگی‌ای شایسته، آرام نمی‌نشینند!
جاکوب زوما، رئیس جمهوری آفریقای جنوبی: ”اگر به دشواری‌ها و خواست‌های طبقه کارگر آن طور که لازم است رسیدگی و توجه نشود، دموکراسی موفق و پایدار نخواهد بود… کارگران آفرینندگان ثروت کشورند و باید سهم متناسبی از این ثروت ببرند.“
چهارشنبه گذشته، ۱۱ اردیبهشت‌ماه، اول ماه مه، روز جهانی کارگر بود. اول ماه مه، فرصتی است تا زحمتکشان و استثمارشوندگان در سراسر جهان، در روزی واحد، اتحاد و همبستگی خود را نشان دهند، یاد همه پیشگامان، پیکارگران، و جان‌باختگان جنبش کارگری را گرامی دارند، و در راه حفظ و تحکیم حقوق و دستاوردهای خود برای زندگی‌ای بهتر که طی سالیان دراز مبارزه از آنِ خود کرده‌اند، و نیز به منظور نشان دادن عزم قاطع خود در راه دست‌یابی به خواست‌های برآورده نشده‌شان، به شیوه‌های گوناگون در برابر طبقه استثمارکننده قدرت‌نمایی کنند.
طبیعی است که این نمایش طبقاتی کارگران و زحمتکشان، در همه کشورها به یک سان نباشد و شکل‌های متفاوتی به خود بگیرد، چرا که شرایط کار و زندگی آنان و خواست‌های مشخص‌شان، گاه با یکدیگر بسیار متفاوت است. در کشور ما ایران، به‌رغم مبارزه نزدیک به صد ساله کارگران در راه به دست آوردن بدیهی‌ترین حقوق و خواست‌های خود، روز اول ماه مه یا ۱۱ اردیبهشت، به‌خلاف اکثر کشورهای دنیا، حتّی روز تعطیل هم نیست تا زحمتکشان بتوانند دست‌کم گردهم آیند و روز خود را جشن بگیرند. امسال هم مثل چند سال گذشته، اجازه راهپیمایی روز کارگر داده نشد، امّا به همّت ”سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه“، زحمتکشان این شرکت در برخی از پایانه‌های اتوبوسرانی، و از جمله در پایانه ”آزادی“، گردهم آمدند و روز کارگر را جشن گرفتند. تجمع‌های دیگری نیز در برابر مجلس، در ورزشگاه کوچک ”معتمدی“ در جنوب تهران، برگزار شد. به گزارش رسانه‌ها، فعالان کارگریِ زندانی- در زندان تبریز و اوین- نیز این روز را گرامی داشتند. در ایران ارتجاع‌زده، رژیم ولایت فقیه زنان و مردان زحمتکش را از بسیاری از بدیهی‌ترین حقوق‌شان نیز محروم کرده است، و برای زندگی و کار آنان شرایط طاقت‌فرسایی به وجود آورده است. دستمزدهای متناسب با تورّم و هزینه‌های خانوار، پرداخت به‌موقع دستمزدها، امنیت شغلی، کار تمام‌وقت و دائم به‌عوض قراردادهای موقت و سفیدامضا، حق برخورداری از تشکیلات صنفی و سندیکایی مستقل، حق اعتصاب، ایمنی و بهداشت کار، جلوگیری از کار کودکان، سالم‌سازی و تقویت “سازمان تأمین اجتماعی“، دسترسی به بهداشت و درمان مناسب، حق بازنشستگی، و به‌ویژه در این سال‌های اخیر آزادی فعالان کارگریِ زندانی، از جمله خواست‌های فوریِ طبقه کارگران ایران است.
روز جهانی کارگر امسال در بسیاری از دیگر کشورهای جهان رنگ سیاسی و اعتراضی بارزی برضد نظام حاکم سرمایه به خود گرفت. تهاجم افسارگسیخته سرمایه‌داری نولیبرالی به دستاوردهای زحمتکشان، پایمال کردن حقوق آنان، تحمیل سیاست‌های ریاضتی، و کاهش دادن خدمات اجتماعی همگانی، در حالی که میلیاردها میلیارد دلار صرف جنگ، مداخله در کشورهای دیگر، نظامی‌گری، برقراری حکومت‌های پلیسی، و ”کمک“ به شرکت‌های غول‌پیکر هزینه می‌شود، خشم زحمتکشان جهان را بیش از پیش برانگیخته است و عزم‌شان را در رودررویی با صاحبان ثروت و قدرت کنونی، دوچندان کرده است. زحمتکشان جهان خواهان زندگی‌ای شایسته و انسانیِ همراه با صلح و آرامش‌اند، و گزینه‌یی متفاوت با آنچه را نظام سرمایه‌داری کنونی بر آنان تحمیل می‌کند خواهانند.
امسال بنگلادش، و به‌ویژه شهر داکا، پایتخت آن، در آستانه روز جهانی کارگر در مرکز توجه جهانیان قرار داشت. هفته پیش، فروریختن ساختمانی چند طبقه و معیوب که چندین کارگاه لباس‌دوزی را در خود جای داده بود، به کشته و زخمی شدن صدها تن از کارکنان و کارگران منجر شد، که شمار بیشتر این جان‌باختگان و زخمیان، زنان و دختران بودند. این فاجعه، پیش و بیش از همه، خشم زحمتکشان بنگلادشی را برضد صاحبان سودجوی کارگاه‌ها و سوداگران خارجی خریدار فرآورده‌های ارزان‌قیمت این کارگاه‌ها برانگیخت. دختران و پسران، زنان و مردان بنگلادشی، با دریافت دستمزدهایی ناچیز، در وضعیتِ کاری غیرانسانی و طاقت‌فرسا، که حتّی به آبِ آشامیدنی سالم و کافی دسترس ندارند و ابتدایی‌ترین تدبیرهای ایمنی در محل کارشان رعایت نمی‌شود، برای تأمین زندگی خود و خانواده‌های خود در این کارگاه‌ها زحمت می‌کشند و تن و روح می‌فرسایند. در روز اول ماه مه، هزاران تن از کارگران در شهر داکا به خیابان‌ها آمدند تا خشم و اعتراض خود را نسبت به آنچه بر آنان می‌گذرد فریاد بزنند. آنان خواستار ایمنی در محیط کار، شرایط کاریِ بهتر، و دستمزدهای بالاترند. پاییز سال گذشته نیز آتش‌سوزی در مجتمع تولیدی‌ای مشابه، جان بسیاری از این زحمتکشان را گرفت. با این‌همه، بر اثر سودجویی و آزمندی صاحبان بومی این کارگاه‌ها و خریداران خارجی‌شان، و بی‌مسئولیتی مقام‌های دولتی در این کشور فقیر- که پس از چین دوّمین کشور صادر کننده پوشاک در جهان است- هنوز در شرایط کاری این کارگران بهبودی حاصل نشده است.
در ترکیه، در شهر استانبول، کارگران گردهمایی‌ای در میدان ”تقسیم“، که برای آنان مکان پراهمیتی است، خواستار بودند. در مراسم روز اول ماه مه، در سال ۱۳۵۶ خورشیدی، چندین نفر بر اثر شلیک گلوله در این میدان کشته شدند. امسال دولت برگزاری هرگونه تجمعی را در این میدان ممنوع کرده بود، امّا با وجود این، تظاهرکنندگان به هر صورت در آن میدان جمع شدند، و همراه با دراهتزاز درآوردن پرچم‌ها، شعارهای ضددولتی سردادند. این تظاهرات به حمله پلیس به تظاهرکنندگان همراه با شلیک گاز اشک‌آور انجامید، و بیش از ۲۰ تظاهرکننده دستگیر و بازداشت شدند. در اندونزی، عراق، مصر، کامبوج، فیلیپین، و دیگر کشورهای آسیا، نیز گردهم‌آیی‌هایی در روز اول ماه مه برگزار شد که در آن‌ها زحمتکشان، رفع بیکاری و ایجاد شغل، امنیت شغلی، بهبود شرایط کار، اصلاح قوانین مربوط به قراردادهای استخدامی را خواستار شدند. در شهر ”پنوم‌پنه“، کارگران کامبوجی افزایشِ دستمزدها، و فعالان سندیکایی در ژاپن ایجادِ فرصت‌های شغلی بیشتر برای جوانان، را خواستار شدند.
در یونان، هزاران تن از کارگران، فعالان سندیکایی، سازمان‌های جوانان، دانشجویان، و زنان، و کارگران مهاجر، در آتن و در ده‌ها شهر دیگر یونان، به خیابان‌ها آمدند تا صدای اعتراض خود را نسبت به سیاست‌های ضدمردمی و ریاضتی، و بیکاری فزاینده (بیش از هر کشور دیگر در “اتحادیه اروپا“) را به گوش دولتمردان فرو کنند. دیمیتریس کوتسومپاس، دبیرکلِ تازه انتخاب شده حزب کمونیست یونان، گلیدا براوو، عضوِ دبیرخانه فدراسیون جهانی سندیکاها، گیورگوس پروس، عضو ”شورای اجرایی پامه۱”، از جمله سخنرانان مراسم “اول ماه مه” در آتن، در برابر پارلمان یونان، بودند.
در قبرس، نیز که در پی به قدرت رسیدن دولتی دست‌راستی، مردم آن به لحاظ وضعیت اقتصادی روزهای دشواری می‌گذرانند، تظاهراتی در شهر نیکوزیا، پایتخت کشور، برگزار شد که از سوی ”فدراسیون کار قبرس“ و ”کنفدراسیون سندیکاهای انقلابی“ (به طور عمده متشکل از قبرسی‌های ترک‌تبار)، سازمان‌دهی شده بود.
در شهرهای بریتانیا، اسپانیا، جمهوری چک، سوئد، آلمان، فرانسه، روسیه، و دیگر کشورهای اروپایی نیز به‌مناسبت روز اول ماه مه تظاهرات و راه‌پیمایی‌هایی برگزار شد. راهپیمایی زحمتکشان در مادرید و بارسلون، نمونه‌هایی از بزرگ‌ترین نمایش‌های قدرت زحمتکشان بودند که در آن‌ها هزاران تن با پارچه نوشته‌هایی همچون: ”ریاضت ویران می‌کند و می‌کشد“ به خیابان‌ها آمدند. در مسکو، در حدود ۷۰ هزار نفر در راه‌پیمایی‌ای سازمان‌دهی شده از سوی سندیکاهای کارگری، شرکت کردند. در لندن، صدها تن پس از راهپیمایی در خیابان‌های مرکزی پایتخت انگلستان، به میدان ترافالگار آمدند تا دستاوردهای طبقه کارگر در سراسر جهان را ارج نهند و برای مبارزه با ریاضت و استثمار وحشیانه، تجدید عهد کنند. نمایندگان اتحادیه‌های صنفی گوناگون و شماری از نمایندگان چپگرای مجلس در این گردهمایی حضور داشتند. لن مککلاسکی، دبیرکل اتحادیه ”متحد“ [Unite]، که بزرگ ترین اتحادیه کارگری انگلستان است، در سخنانی، ”نافرمانیِ مدنی و اعتصاب‌های کارگری گسترده“ برای متوقف کردن سیاست‌های ریاضتی را خواستار شد.
اگرچه تاریخچه و مقام گرانقدر روز اول ماه مه برآمده از تظاهرات خونین کارگران در شیکاگوی آمریکا است، اما در این کشور، و همچنین در همسایه شمالی‌اش کانادا، روز اول ماه مه به‌طور رسمی در مقام روزِ جهانی کارگر شناخته نمی‌شود. با وجود این، زحمتکشان به هر طریق ممکن، این روز را برگزار و بزرگ می‌دارند. امسال هم در شهرهای گوناگون آمریکا، از لُس‌آنجلس گرفته تا شهرهای لاس‌وگاس و نیویورک، زحمتکشان دور هم گرد آمدند و خواست های خود را اعلام کردند، که از جمله این خواست‌ها، اصلاحِ قوانین مهاجرت به منظور تأمین حقوق کارگران مهاجر بود. تظاهرات ضدسرمایه‌داری در شهر”سیاتل“[ در ایالت واشنگتن] آمریکا نیز برگزار شد که با حمله پلیس روبه‌رو شد. در تورنتو، اوتاوا، و مونترآل، شهرهای عمده کانادا، تظاهراتی از سوی سازمان‌های کارگری و جوانان برضد سیاست‌های نظامی‌گرایانه و ریاضتی دولت محافظه‌کار دست‌راستی آن کشور برگزار شد. در مونترآل این تظاهرات با خشونت پلیس در رویارویی با آن همراه شد، و پلیس با حمله به تظاهرات، عده‌یی را نیز بازداشت کرد.
در بوگوتا، پایتخت کلمبیا، تظاهرات گسترده‌یی برگزار شد که زحمتکشان در آن صدای اعتراض خود را برضد حیف و میل ثروت‌های کشور، فساد، بیکاری، فقر، و سرکوب پلیسی بلند کردند. این تظاهرات با تهاجم بربرمنشانه پلیس ضدشورش کلمبیا روبه‌رو شد. در ونزوئلا، راه پیمایی روز جهانی کارگر همراه با حمایت از شعارِ افزایش دستمزدها و اصلاح قانون کار به نفع زحمتکشان از سوی دولت (چاوز – مادورو)، برگزار شد. از سوی دیگر، تظاهرکنندگان طرفدار “اِنریکه کاپریلس“، رقیب شکست‌خورده “مادورو”، با پارچه نوشته‌های ضددولتی خود تظاهراتی برپا کردند. در کوبا، صدهزار کوبایی همراه با فعالان سندیکاهای کارگری از دیگر کشورهای جهان، در خیابان‌های هاوانا راه پیمایی کردند. شعار اصلی این راهپیمایی، ”اتحاد برای سوسیالیسمِ پایدار و شکوفا“ بود. در مکزیکوسیتی، روز اول ماه مه هزاران کارگر، معلم، و دانشجو، از شهرهای گوناگون، گردهم آمدند تا خواستار اصلاحات اجتماعی در کشور شوند. پس از مدتی این تظاهرات مورد حمله پلیس ضد شورش قرار گرفت.
در برخی از کشورهای آفریقایی، از جمله: آنگولا، گامبیا و آفریقای جنوبی روز جهانی کارگر گرامی داشته شد. در راهپیمایی سازمان‌دهی شده از سوی ”کوساتو“، بزرگ‌ترین سازمان سندیکایی آفریقای جنوبی، رئیس جمهوری، جاکوب زوما، نیز شرکت داشت که در بخشی از سخنان خود در این مراسم، گفت: ”اگر به دشواری‌ها و خواست‌های طبقه کارگر آن طور که لازم است رسیدگی و توجه نشود، دموکراسی موفق و پایدار نخواهد بود… کارگران آفرینندگان ثروت کشورند و باید سهم متناسبی از این ثروت ببرند.“
۱. ” pame“، مخفف: ”جبهه رزمنده سراسری کارگران“، که در اعتراض به موضع‌گیری‌ها و رهبری ”کنفدراسیون عمومی کارگران یونان“ در آوریل ۱۹۹۹ بنیاد گذاری شد، و عده اعضای آن (تا سال ۲۰۱۲)۸۵۰ هزار نفر است.
به نقل از “نامه مردم”، شماره 920، 16 اردیبهشت ماه 1392
