در جریان گفتگوهای صلح در کوبا به‌دست آمد: نخستین توافق میانِ مبارزان ”فارک“ و دولت کلمبیا
توافق میان مبارزان ”فارک“ و دولت کلمبیا بر سر مسئله زمین‌های کشاورزی روستایی، دستاورد مهم و امیدبخشی در مسیر حل دیرینه‌ترین درگیری مسلحانه در آمریکای لاتین است.
برای نخستین بار، پس از نزدیک به نیم قرن درگیری مسلحانه، اینک توافقی میان مبارزان ”فارک“ و دولت کلمبیا به‌دست آمده است. در جریان گفت‌و‌گوهای صلح، که در هاوانا، پایتخت کوبا، ماه‌ها در جریان است، روز ۶ خرداد‌ماه (۲۶ ماه مه) مبارزان ”فارک“[”FARC“ = ”نیروهای مسلّح انقلابی کلمبیا“] و دولت کلمبیا سرانجام بر سر یکی از موردهای مذاکره، یعنی مسئله ارضی و دهقانی، به توافق پراهمیتی دست یافتند که گام بلندی در برقراری صلح محسوب می‌شود. دو طرف مذاکره خاطر نشان کردند که، توافقِ صورت گرفته، زمینه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی و تقسیم مجدد زمین بین دهقانان، و به‌ویژه تهی‌دست‌ترین آنان در منطقه‌های روستایی عقب‌مانده را فراهم می‌کند. مسئله ارضی، یکی از شش مورد اصلی در دستورکار گفت‌و‌گوهای صلح بین هیئت‌های نمایندگی ”فارک“ و دولت بوگوتا است که زیر عنوان: ”توافق کلی به منظور پایان دادن به مناقشه و برقراریِ صلحی پایدار و ماندگار“، در جریان است. روزنامه‌های کلمبیا این نخستین توافق را ”تاریخی“ خواندند. در کلمبیا، نود درصد زمین‌های کشاورزی و روستایی در مالکیت کمتر از هشت درصد جمعیت، یعنی مالکان روستایی، است. به همین دلیل، از ۵۰ سال پیش، مسئله زمین و اصلاحات ارضی همواره یکی از خواست‌های اساسی ”فارک“ بوده است. عنوانِ سند امضا شده میان دو طرف مذاکره، ”به سوی کلمبیایی نوین در امر زمین‌های روستایی: اصلاحاتی اساسی“، است. در این سند آمده است: ”بنابراین ما معتقدیم که این توافق سرآغاز دگرگونی‌ای اساسی در واقعیت زندگی کشاورزی و دهقا نی در کلمبیا است.“ این توافق حاصل نشست‌ها و گفت‌و‌گوهای متعددی است که از اواخر آبان ماه سال گذشته در هاوانا آغاز شد. توافق اخیر بر سر زمین‌های کشاورزی و بهره‌برداری از آن‌ها، همچنین مسئله زمین‌های بایر و رسیدگی به مسئله مالکیتِ زمین، مرزبندی زمین‌های کشاورزی، و حمایت و حراست از منطقه‌های آزاد (خودمختار) برای دهقانان را دربر می‌گیرد.
جبران خسارت قربانیان
فرناندز دوکاسیو، دیپلمات کوبایی، که کشورش به اتفاق نروژ این گفت‌و‌گوها را تدارک دیده‌اند، اعلام کرد: ”هدف از این توافقنامه، چاره‌جویی و جبران خسارت‌های ناشی ازپیامدهای درگیری‌ها و نیز تصرف غاصبانه زمین‌ها در ادامه کوچ دادن اجباری روستاییان است. بنابراین، این گفت‌و‌گوها و توافق‌ها زمینه‌یی است برای برقراری صلح و نیز تعیین سرنوشت قضایی و حقوقی زمین‌های روستایی. امید و هدف آن است که در پایان این گفت‌و‌گوها حفاظت از حقوق مالکیت و دادن امکان به تولید کشاورزی از طریق فعال کردن اقتصاد مشارکتی کشاورزی و تعاونی‌ها، همراه با دادن اعتبارهای مالی و پولی برای مبادله‌های بازرگانی و برنامه‌ریزی‌های غذایی، معیّن و روشن شود. بر اساس اطلاعیه‌یی که در این زمینه منتشر شد، طرف‌های این گفت‌و‌گوها، پیرامون برنامه‌های توسعه اجتماعی در امر بهداشت و درمان، آموزش، و مبارزه با فقر نیز موافقت‌هایی کردند. سخنگویان دو کشور کوبا و نروژ، و نیز رئیس هیئت نمایندگی دولت کلمبیا، تصدیق کردند که ”با وجود توافقی که تا کنون به دست آمده است، باید گفت که فرض و اساس کار بر این است که تا زمانی که در همه موردها موافقت به‌دست نیامده است، هنوز نمی‌شود گفت که نتیجه قطعی گرفته شده است.“ به عبارت دیگر، گردن گذاشتن به توافق‌های جداگانه، به قطعیت یافتنِ موافقتی نهایی برای پایان دادن به درگیری‌ها و بنیان گذاشتن صلحی پایدار و ماندگار وابسته است. ایوان مارکز، رئیس هیئت نمایندگی ”فارک“، اعلام کرد که، برای او هنوز جزئیاتی نامشخص باقی مانده‌اند. ولی خواست‌های اساسی چریک‌ها، مثل مرزبندی زمین‌ها برای دهقانان خودمختار، یا تقسیم زمین‌های بهره برداری نشده، در توافق‌ها منظور شده است. او می‌گوید: ”ما اکنون در تدارک تهیه متن توافق‌نامه‌یی با رعایت دقیق موردهایی هستیم که لازم است پیش از تصویب موافقت‌نامه نهایی مورد بررسی مجدد قرار گیرند. دولت کلمبیا و ”فارک“ برای بحث درباره دومین بخش دستورکار گفت‌و‌گوهای صلح، مجدداً در اواخر خرداد ماه نشست‌هایی خواهند داشت. در این نشست‌ها از جمله درباره مشارکت پارتیزان‌ها در زندگی سیاسی کشور و تضمین‌های قضایی برای فعالیت آنان گفت‌و‌گو خواهد شد. حکومت کلمبیا از ایده ”عدالتِ دوران گذار“ (از مناقشه به صلح) دفاع می‌کند که در بر گیرنده مجازات‌هایی غیر از محرومیت از آزادی است. مسئله به‌هیچ‌وجه مصونیت از مجازات نیست، بلکه آنچه مورد نظر است، تعیین جرم و پرداخت غرامت به قربانی است. در مجموع، دو طرف از پیشرفت گفت‌و‌گوها ناراضی نیستند. به‌گفته رئیس هیئت مذاکره کننده دولت کلمبیا: ”ما اکنون برای دستیابی به صلح از راه گفت‌و‌گو، فرصت خوبی داریم.“
به نقل از “نامه مردم”، شماره 923، 26 خرداد ماه 1392
