مبارزه در راهِ پایان دادن به ستمِ ملی در کردستان – تأملی بر تشکیل ”کنگره ملی کرد“
در کمیته تدارکاتی‌ای که وظیفۀ آن هم فراهم کردن نیازهای فنی و لجستیکی و هم سیاسی- از جمله تهیه سندهای لازم که در جریان بحث‌های کنگره موشکافی و سپس تصویب خواهد شد- از حزب‌های سیاسی کردستان ایران پنج نماینده، از کردهای ساکن ترکیه شش نماینده، از کردهای عراق پنج نماینده، و از کردهای ساکن سوریه چهار نماینده، شرکت خواهند داشت. یک نماینده هم از کردهای ساکن اروپا در کمیته تدارک عضویت خواهد داشت.
درحالی‌که سیاست سرکوبِ خلق کرد از سوی نیروهای نظامی و امنیتی رژیم ولایت فقیه ادامه می‌یابد، و هفته‌یی نیست که از به‌خون درغلتیدن مبارزی کرد و یا دستگیری و تعقیب فعالان سیاسی و صنفی کردستان خبری منتشر نشود، و پس از سال‌ها مبارزۀ سیاسی این مردم مبارز، تحول‌های پراهمیتی در کردستان ایران و همچنین کشورهای همجوار آن، در ماه‌های گذشته، جریان داشته است. به‌موازات برگزاریِ جلسه‌هایی مهم میان حزب‌های ترقی‌خواه مردم کردستان- که در جریان آن پیشبردِ مبارزه در مسیرِ پایان دادن به ستمِ ملی و پاسخ‌گویی به عمده‌ترین خواست‌های خلق‌های زحمتکش در مرکزِ توجه قرار گرفته‌اند- تدارکِ کنگرۀ ملی کُرد، که از دیرباز و از قریب چهار دهه پیش در حکم یکی از عنصرهای عمدۀ حلِ مسئله خلق کُرد مطرح بوده، به مرحله‌های نهاییِ روند خود رسیده است.
۲۵ مرداد‌ماه امسال، سالگرد پایه‌گذاری “حزب دموکرات کردستان ایران“ در ۶۸ سال پیش به‌وسیلۀ قاضی محمد، رهبر سرشناس و مردمی خلق کرد، از سوی نیروهای وفادار به سنت‌های ترقی‌خواهانه، مبارزه جویانه، و اتحاد‌طلبانه این حزب در سراسرکردستان ایران و در قرارگاه‌های آن در کشورهای همجوار، با شکوه بیشتری جشن گرفته شد. شرکت هیئت نمایندگی حزب دموکرات کردستان ایران در مراسم شصت‌و‌هفتمین سالروز تأسیس حزب دموکرات کردستان (عراق)- به دعوت رسمی این حزب- و دیدارِ مصطفی هجری، دبیر کل حزب دموکرات کردستان ایران، با مسعود بارزانی، هیئت سیاسی حزب حاکم در کردستان عراق، و مقام‌های دولتی و سیاسی حاضر در مراسم، به‌طورِگسترده در کردستان بازتاب پیدا کرده است. انتشارِ خبرهای دیدار و انجام گفت‌وگوهایی مهم بین حزب دموکرات کردستان ایران و حزب ”اتحادیه دموکراتیک“ کردستان سوریه، و همچنین گفت‌وگو با حزب کمونیست کردستان عراق در وضعیت کنونی منطقه و در شرایطی که مسئلۀ اتحادِ عمل و هماهنگیِ نیروهای مبارز خلق کُرد در چهار کشور ایران، عراق، ترکیه، و سوریه در دستور کار مبارزانِ این عرصه قرار گرفته است- از دیدِ تحلیل‌گران آگاه، بازتاب‌دهندۀ تحول‌های تعیین کننده‌ای در منطقه است. این تحول‌ها، در اوضاع‌و‌احوالِ ویژۀ ماه‌های اخیر در منطقه، گسترش جنگ خونین داخلی در سوریه، برپایی منطقۀ خودگردان در منطقه‌های کُردی سوریه، و همچنین امضای موافقتنامه میان حزب کارگران کردستان ترکیه [پ‌ک‌ک] و دولت اردوغان بر پایۀ اعلام آتش‌بس میان نیروهای کُرد و ارتش ترکیه، پیام‌های مشخصی را در زمینۀ در دستور کار بودنِ مسئله کردستان در خود دارد. در کردستان ترکیه، جنبشِ خلق کُرد همچنان درحالِ گسترش است، و گام در مرحله‌یی حساس نهاده است، که در آن، به منظور حلِ مسئله کرد، گفت‌وگوهایی میان دولت ترکیه و رهبر حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) درحالِ انجام است. آقای عبدالله اوجالان، رهبرِ زندانی ”پ‌ک‌ک“، در نوروز امسال بیانیه‌یی را خطاب به نیروهای کُرد در هر چهار کشور محل زندگی کُردها صادر کرد و از آنان خواست تا در راستای حل مسئلۀ خلق کُرد در کشورهای منطقه، برای تشکیل اجلاسی صلاحیت‌دار همراه با شرکت نمایندگان همه کُردها، کوشش‌ها تشدید شود.
در چنین پیش‌زمینه‌یی، و به دنبال سه نشستِ تدارکاتی در ماه‌های فروردین تا خرداد امسال در دیاربکر، استانبول، و بروکسل، برای نخستین بار در تاریخ نوین کردستان اجلاسی به‌منظور سازمان‌دهی و برگزاریِ ”کنگرۀ ملیِ کُرد“، به ریاست مسعود بارزانی، رئیس جمهوری منطقه خودگردان کردستان- عراق، و با حضور نمایندگان حزب‌ها و گروه‌های سیاسی از هر چهار کردستانِ منطقه، در روز دوشنبه ۳۱ تیرماه، در شهر اربیل، برگزار شد. در این اجلاس، گفت‌وگو و توافق دربارۀ برگزاریِ ”کنگرۀ ملیِ کُرد“، که در طول بیش از سه دهه از آرزوهای خلق کُرد بوده است، دستورِ کار قرار داده شده بود. کمیتۀ برگزار کننده این اجلاس، پذیرفته است که کنفرانسی سه روزه، با شرکتِ ۵۰۰ تا ۶۰۰ نماینده از سازمان‌های سیاسی و اجتماعی، و نیز شخصیت‌های کُرد از چهار کشور محل زندگی خلق کرد، در شهریورماه امسال برگزار شود. در این جلسه، که به‌ابتکار و با فراخوانِ آقای مسعود بارزانی، و با حمایت جلال طالبانی (رهبر جبهۀ میهنی کردستان عراق) و عبدالله اوجالان (رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه) برگزار شد، همراه با توافق بر سر تشکیلِ ”کنگرۀ ملیِ کُرد“، کمیتۀ تدارکاتی‌ای دربردارندۀ ۲۱ عضو، انتخاب شد، که اکثر حزب‌ها و گروه‌ها از هر چهار کردستانِ منطقه، یعنی کردستان‌های ترکیه، ایران، عراق، و سوریه، در آن عضویت داشتند.
در کمیته تدارکاتی‌ای که وظیفۀ آن هم فراهم کردن نیازهای فنی و لجستیکی و هم سیاسی- از جمله تهیه سندهای لازم که در جریان بحث‌های کنگره موشکافی و سپس تصویب خواهد شد- از حزب‌های سیاسی کردستان ایران پنج نماینده، از کردهای ساکن ترکیه شش نماینده، از کردهای عراق پنج نماینده، و از کردهای ساکن سوریه چهار نماینده، شرکت خواهند داشت. یک نماینده هم از کردهای ساکن اروپا در کمیته تدارک عضویت خواهد داشت.
مطمئناٌ هم بحث‌های تدارکِ ”کنگرۀ ملیِ کُرد“، و هم جلسه‌های خود این کنگرۀ بسیار مهم، صحنه رویارویی‌های ایدئولوژیک و سیاسیِ نیروهای فعال در حیات سیاسی کردستان خواهد بود. در کنار نیروهای تندرو، همچنین برخی جریان‌های اسلامی از دیگر منطقه‌های کردستان و به‌ویژه عراق، سعی خواهند کرد بر محتوای سندهای پایه‌ای‌ای که تدوین خواهند شد تاثیر بگذارند. از روند گفت‌وگوها و مانورهای عیانی که در جریان نشست‌ها تاکنون به‌طورِکامل خود را نشان داده‌اند چنین برمی‌آید که رقابتی مشخص میان دو جریان عمدۀ موجود در مبارزات خلق کرد برای اعمال رهبری مسعود بارزانی و عبدالله اوجالان بر روند اجلاس و بحث‌های کنگره در جریان است. همچنین کشورهای اروپایی و ترکیه به ویژه، کوشش می‌کنند مسیرِ شکل‌گیریِ این ارگان بالقوه نیرومند[کنگره] در حیاتِ سیاسی منطقه‌های کردنشین، از سیاست‌های استراتژیک آن‌ها در رابطه با منطقه اثر بپذیرد. جمهوری اسلامی ایران نیز که در دهه‌های گذشته سعی کرده است مبارزۀ خلق کرد در منطقه‌های چهارگانه کردستان را تابعی از منافع و نیازهای استراتژیک خود بداند، بی‌حرکت ننشسته است.
بهرام ولدبیگی، رئیس انستیتوی کرد در تهران، از مقام‌های دولت ایران خواسته است که در رابطه با ارسال هیئت نمایندگی به کنفرانس ملی کُرد [”کنگرۀ ملیِ کُرد“]، که قرار است در شهریورماه برگزارشود، اقدام کند. قرارِ قبلی این بود که کنگره در روز ۲ شهریورماه برگزار شود، که به‌دلیل‌هایی به تاریخ دیگری در شهریورماه واگذار شد. به‌گزارش آژانس‌های خبری در اربیل، ولدبیگی اظهار داشته است که، ما در مذاکره با مقام‌های دولت دربارۀ اهمیت کنفرانس ملی کُرد و شرکت در آن گوشزد کرده‌ایم. او با اشاره به شرکت حزب‌های سیاسی کردستان در تدارک و برگزاری کنگره[ملیِ کُرد] و نیز اعزام نماینده، مدعی شده است که، در کنفرانس[”کنگرۀ ملیِ کُرد“] نمایندگان نیروهایی صحبت خواهند کرد که نماینده همه کردها نیستند.
ولدبیگی گفت که، او و دو نماینده کردستان در مجلس شورای اسلامی – جلال جلالی و قدیری- نامه‌یی رسمی به حسن روحانی، رئیس جمهوری جدید ایران، فرستاده‌اند و خواستار شرکتِ ”دو هیئت نمایندگی به کنگره“ از سوی ایران شده‌اند. یکی از این هیئت‌ها گویا شامل شخصیت‌های کُرد و دیگری هیئتی رسمی و دولتی خواهد بود. نمایندگان دولت ایران از اینکه این کنفرانس[”کنگرۀ ملیِ کُرد“] در ماه های نخست شروع به‌کار دولت حسن روحانی برگزار می‌شود، ابراز ناخشنودی کرده‌اند و گفته‌اند که، سیاستگذاری دولت در برخی مسئله‌ها هنوز تدوین و نهایی نشده است.
در ارتباط با موضع‌گیریِ نیروهای سیاسی چپ و ترقی‌خواهِ فعال در کردستان ایران، آنچه بر پایۀ دیدگاهِ ارگان‌های رسمی آن‌ها می توان اظهار داشت آن است که، هم حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا) و هم حزب دمکرات کردستان، به رهبری ماموستا عبدالله حسن زاده، و همچنین حزب کومله و دو حزب منشعب از آن، در ”کنگرۀ ملیِ کُرد“ و تدارک آن شرکت خواهند داشت. مصطفی هجری، دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا)، اخیراٌ در مصاحبه‌یی با روزنامه ”ئاوینه“- که در کردستان عراق منتشر می شود- گفت: ”از نظر ما، برگزاری کنگره ملی کُرد، در این برهه، بسیار جدی می باشد. زیرا وضعیت خلق کُرد در بخش‌های کردستان به استثنای استان کردستان ایران دستخوش تغییراتی شده است. ایجاد برخی تغییرات در مناطقی که ملت کُرد، در آن‌ها ساکن هستند، دور از انتظار نیست. وضعیت منطقه‌ی خاورمیانه ناآرام است و علی‌رغم برخی تغییرات و جنب‌وجوش‌های گوناگون موجود، وقوع برخی تغییرات دیگر نیز غیرمنتظره نخواهد بود. با در نظر گرفتن تمام این موارد، زمان مناسبی است که تشکیل و برگزاری کنگرۀ ملی کُرد مورد بحث و بررسی قرار گیرد و ملت کُرد بتواند در وضعیت کنونی منطقه‌ی خاورمیانه، با اتحاد و یکپارچگی هرچه بیشتر مطالبات و خواست‌های خود را مطرح کند.“ او در ادامه اضافه کرد: ”ممکن است که اگر کنگره ملی کُرد به‌نحو احسن پیش برود، ما هم به عنوان کُردهای کردستان ایران، از مزایا و منافع آن بی بهره نباشیم و مسئله کُرد در کردستان ایران هم به شیوه‌ای فعالانه در نشست‌های کنگره مورد بررسی قرار گیرد.“
حزب توده ایران، به‌سهم خود و به‌مثابۀ نیروئی که در طول حیات سیاسی‌اش و بر پایه برنامه سیاسی‌اش، به‌طورِپیگیر در جهت دستیابیِ خلق‌های ایران، و به‌ویژه خلق کُرد، به حقوق راستین‌شان، مبارزه کرده است، با دقت و حساسیت، تحول‌ها در پیوند با تشکیل ”کنگرۀ ملیِ کُرد“ را دنبال می کند. ما از راه حل‌هایی که منافع خلق کُرد را تضمین کند و درعین‌حال از دست‌اندازیِ محفل‌های قدرتمند در “اتحادیه اروپا“، ترکیه، و کشورهای مرتجع منطقه، به حقوق و منابع اولیه متعلق به خلق‌های منطقه، مانع شود، حمایت می‌کنیم. دربارۀ تحول‌های آینده در کردستان، حزب توده ایران بر این باور است که، مبارزهٔ مردم میهن ما در مسیرِ استقلالِ واقعیِ سیاسی- اقتصادی، دموکراسی، آزادی، و عدالت اجتماعی، و برضد رژیم‌های وابسته، دیکتاتوری، و سرکوبگر در صد سال اخیر، و از جمله بر ضد رژیم ارتجاعی ولایت فقیه در سه دهۀ اخیر، با مبارزۀ خلق‌های ستمدیده به‌منظور جلوگیری از بسط ستم ملی و به‌وجود آوردنِ شرایطی که واحدهای ملی ساکنِ کشورمان بتوانند آزادانه به خواست‌های ملی‌شان دست یابند، گره خورده است. بنابر چنین باوری است که حزب توده ایران در کنگرۀ ششم خود در بهمن‌ماه ۱۳۹۱، پس از بررسی همه‌جانبۀ مسئله راه گشایی برای مبارزه توده‌ها و خلق‌های ستمدیده کشور، ”برنامه نوین“ اش را برای تحول‌های ملی و دموکراتیک ایران، به تصویب رساند. در کنگرۀ ششم حزب تودۀ ایران، مسئله تأمین خواست‌های خلق‌های چندگانه میهن و به‌ویژه مبارزه خلق کُرد برای خودمختاری و دموکراسی، در مرکز بحث‌ها قرار داشت. کنگره، سند برنامه‌ای حزب در زمینۀ ضرورتِ درپیش گرفتن راه حل فدرالی بر پایۀ تمرکززدائی در عرصه‌های فرهنگ، آموزش، اقتصاد، ادارۀ محلی خدمات عمومی، و جز این‌ها، را برای تامین خواست‌های به‌حق خلق‌های میهن، به تصویب رساند. کنگره بر پایه تحلیل شرایط کشور و تجربه‌های غنیِ به‌دست‌آمده در درازنایِ تاریخ مبارزات خلق‌های جهان، سیستم فدرالیسم را مناسب‌ترین شیوه ادارۀ کشورِ واحد، پهناور، و کثیرالملله‌مان دانست. ما در راستای چنین برنامه‌یی، در مبارزه خلق کُرد در راهِ پایان دادن به ستم ملی، خود را سهیم می‌دانیم.
به نقل از “نامه مردم”، شماره 928، 4 شهریور ماه 1392
