افزایش نفوذ نیروهای چپ در آفریقای جنوبی
”آنها می‌خواهند و تلاش دارند که اعتبار و حیثیت جنبش رهایی‌بخش را از میان ببرند. آنها برای حمله به آفریقای جنوبی، مجبورند که ماندلا را از رفقا و ادامه دهندگان راه ماندلا جدا کنند.“
بلید نزیمانده، دبیرکل حزب کمونیست آفریقای جنوبی، و وزیر آموزش عالی در دولت کنونی آفریقای جنوبی، در سفر اخیرش به بریتانیا برای شرکت در ”همایش جهانی آموزش“ گفتگویی نیز با نشریة انگلیسی ”استار“ داشت. ”همایش جهانی آموزش“ همایشی بین‌المللی است که هر سال در کشورهای گوناگون دنیا برای بحث و تبادل نظر دربارة شیوه‌های آموزش برگزار می‌شود.
اواخر سال میلادی گذشته (آذر ماه ۱۳۹۲)، وقتی که نلسون ماندلا، قهرمان ضدنژادپرستی آُفریقای جنوبی و جهان از دنیا رفت، همة نگاه‌ها متوجه آفریقای جنوبی بود. برای مدت کوتاهی هم که شده، انگار همة دنیا اختلاف‌هایش را کنار گذاشت تا در یک صف واحد، به این اسطورة مبارزه در راه آزادی ادای احترام کند. ولی رفیق نزیمانده معتقد است که چهرة ماندلا را در رسانه‌های غربی از هرگونه محتوای جدّی سیاسی تهی کردند. رفیق نزیمانده در گفتگویش با ”استار“ با عصبانیت می‌گوید: ”با وجود آنکه مادیبا خودش به‌صراحت به ما گفته بود ”من فرشته نیستم؛ من مقدّس نیستم؛ من هم بخشی از همه‌ام“، ولی در غرب او را فقط به عنوان یک فرد خیّر معرفی کردند. در روایت‌های غرب، اصلاً حرفی از کنگرة ملّی آفریقا نبود! در آنها هیچ اشاره‌یی به زمینة تاریخی رژیم آپارتاید و سرشت انقلابی مبارزه برضد آن وجود نداشت. انگار که ماندلا به‌تنهایی مبارزه کرده بود و عضو یا کادر یا سرباز نبود!“
البته علّت چنین برخوردی برای رفیق نزیمانده کاملاً روشن است. می‌گوید: ”آنها می‌خواهند و تلاش دارند که اعتبار و حیثیت جنبش رهابی‌بخش را از میان ببرند. آنها برای حمله به آفریقای جنوبی، مجبورند که ماندلا را از رفقا و ادامه دهندگان راه ماندلا جدا کنند.“ رسانه‌های غربی برای بدنام کردن میهن ماندلا و بدگویی کردن نسبت به آن، شیوه‌های بس گوناگونی به کار می‌برند. به گفتة رفیق نزیمانده: ”آفریقای جنوبی را طوری جلوه می‌دهند که انگار در شرف از هم پاشیدن است… امّا فقط در پنج سال گذشته، ما شاهد دستاورهای بزرگی برای مردم عادی کشور بوده‌ایم. میانگین طول عمر ۴ سال بیشتر شده است، و اکنون به ۶۱ رسیده است. ما توانسته‌ایم بر مسئلة انکار بیماری ایدز که مسئله‌‌یی جدّی شده بود، فائق آییم… بهبود چشمگیری در وضعیت آموزش و پرورش داشته‌ایم. سال گذشته، بیشتر از ۷۸ درصد دانش‌آموزان سال آخر تحصیلی، امتحان نهایی را با موفقیت پشت سر گذاشتند. این رقم ۲۰ سال پیش کمتر از ۶۰ درصد بود. اکنون ۶۰ درصد دانشجویان دانشگاه‌ها سیاه‌پوست یا دخترند. دولت همچنین در حال برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای ایجاد یک نظام بیمة درمانی است که برخورداری تک‌تک افراد جامعه از خدمات بهداشتی و درمانی را تضمین کند. ما در چند سال اخیر وضعیت آب‌رسانی را بسیار بهتر کرده‌ایم، به طوری که اکنون ۸۰ درصد از مردم به آب آشامیدنی پاک دسترسی دارند. سرمایه‌گذاری در زمینة آموزش و پرورش کودکان نیز در جریان است. از میان ۱۲ میلیون دانش‌آموز در آفریقای جنوبی، ۹ میلیون دانش‌آموز هر روز یک وعده غذای رایگان دریافت می‌کنند… علاوه بر همة اینها، کشور ما همچنان به آرمان‌های جنبش ضدتبعیض‌نژادی وفادار است و در راه تحقق کامل آنها تلاش می‌کند.“
از رفیق نزیمانده پرسیده شد: اگر این پیشرفت‌هایی که گفتید صورت گرفته است و می‌گیرد، پس تصمیم اخیر اتحادیة فلزکاران آفریقای جنوبی (NUMSA) در پشتیبانی نکردن از کنگرة ملّی در انتخابات آتی یا دادن کمک مالی به آن را چطور توضیح می‌دهید؟ آیا این نشانة آن نیست که ائتلاف سه‌گانة کنگرة ملّی آفریقا و حزب کمونیست آُفریقای جنوبی و فدراسیون سندیکایی آفریقای جنوبی (COSATU) دچار تزلزل و تفرقه شده است؟ رفیق نزیمانده می‌گوید: ”باید بگویم که اتحادیة فلزکاران همیشه یک جناح چپ افراطی داشته که با ائتلاف سه‌گانه مخالف بوده است. آنهایی که می‌گویند ما به ”منشور آزادی“ [کارپایه و اصول اساسی ائتلاف سه‌گانه] خیانت کرده‌ایم، کسانی‌اند که خودشان قبلاً از پذیرفتن آن منشور سر باز زده‌اند. موضع رسمی اتحادیة فلزکاران عوض شده است چون دبیرکل آن دارای چنان گرایشی است. این وضع مایة تأسف است چون ممکن است به تفرقه دامن بزند. به نظر من عدة زیادی از فلزکاران در کنگرة ملّی خواهند ماند. هزاران تن از اعضای حزب کمونیست هم همین الآن عضو اتحادیة فلزکاران‌اند.“
پرسش دیگری که پیش می‌آید این است که آیا گفته‌های اخیر جیکوب زوما، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، مبنی بر اینکه اتحادیه‌های کارگری نباید توقع داشته باشند که همراه با کنگرة ملّی در حکومت شرکت داشته باشند- که معنایش پذیرفتن یک نظام اقتصادی دیگر است- موجب تضعیف ائتلاف سه‌گانه نیست؟ آیا گفته‌های جیکوب زوما مؤید این نیست که آفریقای جنوبی در مسیر سرمایه‌داری حرکت می‌کند، نه سوسیالیسم؟ رفیق نزیمانده چنین نظری ندارد. او می‌گوید: ”زوما صرفاً به ماهیت این ائتلاف اشاره داشت که همیشه یک ائتلاف راهبردی در راه یک انقلاب دموکراتیک ملّی بوده است؛ برنامه‌یی مشترک است که زیر رهبری کنگرة ملّی به پیش برده می‌شود. امّا این بدان معنی نیست که اتحادیه‌ها و حزب کمونیست امکان بیان نظرهای خود را ندارند. واقعیت این است که ما از سال ۱۹۹۴ (۱۳۷۳) تا کنون هرگز چنین کارپایه‌یی برای شرکت در تنظیم خط مشی و سیاست‌های کشور نداشته‌ایم. حتی در زمان ریاست جمهوری ماندلا هم ”چپ“ در آفریقای جنوبی به اندازة امروز نفوذ و قدرت نداشت. به همین دلیل است که حزب کمونیست آفریقای جنوبی خوش‌بین است که یک دگرگونی اقتصادی بنیادی‌تر امکان‌پذیر است.“
از رفیق نزیمانده پرسیده شد که نظرش دربارة خواست ملّی کردن بخش‌های کلیدی اقتصاد، مانند معدن‌ها، که از سوی گروه‌هایی مثل ”مبارزان آزادی اقتصادی“ مطرح می‌شود چیست. (این گروه سال گذشته توسط فرد بی‌آبرویی مثل ژولیوس ماله‌ما، صدر سابق سازمان جوانان کنگرة ملّی آُفریقا، ایجاد شد.) رفیق نزیمانده گفت: ”حزب کمونیست آفریقای جنوبی به اجتماعی کردن مالکیت وسائل تولید اعتقاد دارد. ما در آستانة ورود به سوسیالیسم نیستیم، ولی خواستار اصلاحات ارضی ریشه‌یی تر و چنان گذار اقتصادی‌ای هستیم که وابستگی کشور به استخراج مواد معدنی را کاهش دهد، و نیروهای مولّد را رشد و توسعه دهد.“ رفیق نزیمانده نظر خوبی نسبت به گروه ”مبارزان آزادی اقتصادی“ ندارد و آن را یک جنبش ”نوفاشیستی“ می‌داند که دارای سازمانی شبه‌نظامی است که ”مرکز فرماندهی“ در رهبری آن است و عنوان ماله‌ما هم ”فرماندة کل قوا“ است. رفیق نزیمانده توضیح می‌دهد که قیافة ضدسرمایه‌داری ماله‌ما دروغی بیش نیست، چون که خودش سابقة ”رانت‌خواری“ دارد. می‌گوید: ”وقتی اینها صحبت از ملّی کردن می‌کنند، باید از آنها پرسید ”ملّی کردن برای چه کسی؟“ ما نمونه‌هایی از ملّی کردن داریم که برای سرمایه‌داران و به سود آنها صورت گرفته است، از جمله در همین آفریقای جنوبی در دوران آپارتاید. برنامة ”مبارزان آزادی اقتصادی“ تلاشی است برای دستبرد زدن و ربودن منابع ملّی کشور برای واگذاری به بخش کوچک بورژوازی سیاه‌پوست. توجه داشته باشید که هر تفرقه‌یی در میان جنبش کارگری در نتیجة فعالیت اتحادیه‌های به‌اصطلاح ”رزمنده“، فقط به سرمایه‌داری کمک می‌کند نه به ما. سرمایه‌داری انحصاری اکنون بوی خون به مشامش رسیده است. ما باید هشیار باشیم.“ گفتنی است که بخش بزرگی از آن سرمایة انحصاری که رفیق نزیمانده به آن اشاره می‌کند، در مالکیت آفریقای جنوبی‌ها نیست، بلکه سرمایه‌های خارجی و به‌ویژه بریتانیایی است.
به همین دلیل است که رفیق نزیمانده نقش کشورهای پنج‌گانة برزیل، روسیه، هندوستان، چین و آفریقای جنوبی (BRICS) را در ایجاد وزنة تعادلی در برابر امپریالیسم به سرکردگی آمریکا، نقشی کلیدی می‌داند. او می‌گوید: ”این پنج کشور این امکان بالقوه را دارند که مسیر توسعة بدیل و متفاوتی را به جهانیان عرضه کنند، یعنی مسیر غیرنولیبرالی را. این پنج کشور می‌توانند توازنی را میان قدرت کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برقرار کنند. امّا برای برقراری چنین توازنی ما نمی‌توانیم به دولت‌های این کشورها اتکا داشته باشیم که در برخی از آنها، مترقی نیستند. ما باید نیروهای ترقی‌خواه را در هر یک از این کشورها بسیج کنیم تا چنان ائتلافی (BRICS) درست کنیم که مشتاقیم جزو آن باشیم. این امر مهمی است که در هر یک از ملّت‌های این پنج کشور، جنبش کمونیستی پرقدرتی وجود دارد.“ از رفیق نزیمانده پرسیدیم که آنها که عضو BRICS نیستند چه می‌توانند بکنند که کمک کرده باشند؟ او گفت: ”واقعیت آنچه را در آفریقای جنوبی می‌گذرد بگویید. روایت‌هایی را که رسانه‌های بزرگ از رخدادهای آفریقای جنوبی بیان می‌کنند افشا کنید تا مردم جهان از درک بهتری از واقعیت‌های کشور ما داشته باشند. امّا پیش و بیش از هر چیز، با سرمایة انحصاری مقابله کنید. سرمایه‌داران کشورهای توسعه یافته، بر سرنوشت ما هم اثر می‌گذارند. بریتانیا و آمریکا و اروپای نولیبرال نمی‌تواند دوست آفریقای جنوبی باشد، و نیست. مبارزة ملّت‌های دیگر به مبارزة ما کمک می‌کند، همان‌طور که مبارزة ما به شما کمک می‌کند. هرچه باشد، مبارزة ما، مبارزه‌یی مشترک و یکسان است.“
