مصاحبه نامه مردم با رفیق سلام علی عضو رهبری حزب کمونیست عراق: کمونیست ها برای استقرار حاکمیت توده ها در عراق مبارزه می کنند!
با توجه به اهمیت این انتخابات در تعیین مسیر تحول های سیاسی آتی عراق، همزمان با برگزاری این انتخابات، ”نامه مردم“ در نشستی با رفیق ”سلام علی“، عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست عراق و از مسئولان شعبه روابط بین المللی حزب برادر، گفتگویی در رابطه با شرایط سیاسی عراق و پلاتفرم انتخاباتی کمونیست های عراقی انجام داد. مشروح مصاحبه رفیق سلام علی در ادامه جهت اطلاع خوانندگان نامه مردم منتشر می شود
مردم عراق در روز 10 اردیبهشت ماه و در حالیکه در هفته های گدشته موج خونریزی تروریستی در کشور بالا گرفته بود، در جریان اولین انتخابات پس از خروج نیروهای نظامی آمریکا ازین کشور در سال 2011 رای خود را برای انتخاب پارلمان و دولت آینده به صندوق ها ریختند. در سال های اخیر تحول های سیاسی در این کشور همسایه به شکل پررنگی متاثر از شرایط سیاسی در ایران بوده است و دولت این کشور عمدتاٌ در هماهنگی با سیاست های رژیم ولایی در ایران موضع گیری های منطقه ای خود را تنظیم کرده است. با توجه به اهمیت این انتخابات در تعیین مسیر تحول های سیاسی آتی عراق، همزمان با برگزاری این انتخابات، ”نامه مردم“ در نشستی با رفیق ”سلام علی“، عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست عراق و از مسئولان شعبه روابط بین المللی حزب برادر، گفتگویی در رابطه با شرایط سیاسی عراق و پلاتفرم انتخاباتی کمونیست های عراقی انجام داد. مشروح مصاحبه رفیق سلام علی در ادامه جهت اطلاع خوانندگان نامه مردم منتشر می شود.
آیا انتخابات پارلمانی اخیر از لحاظ فراهم بودن فرصت و امکان تبلیغات و کارزار انتخاباتی و رأی‌گیری، انتخاباتی آزاد و دموکراتیک بود؟
کارزار انتخاباتی اخیر در عراق در شرایطی به راه افتاد و جلو رفت که کشور در بحران سیاسی عمیقی قرار داشت (و دارد)، روابط میان نیروهای سیاسی حاکم و بانفوذ رو به تیرگی گذاشته است، و فعالیت‌های تروریستی افزایش یافته است. بنابراین، به طور کلی این طور به نظر می‌آید که برآمد این انتخابات تأثیر بسیار چشمگیری نه‌فقط بر شکل دولت آینده، بلکه بر اصولی خواهد داشت که از سال ۲۰۰۳ (زمان تجاوز آمریکا به عراق) تا کنون بر عرصه و روند سیاسی کشور حاکم بوده است. این تأثیر، به نوبة خود، بر قوانین حاکم بر تقسیم قدرت تأثیر خواهد گذاشت که تعیین کنندة نحوة تشکیل دولت است. همة این مسائل و مخاطرات جدّی، به‌علاوة وضعیت سیاسی پُرتنش در پس‌زمینه، و ناامنی فزاینده در برخی از استان‌ها، شرایط نامساعدی را برای کارزار و تبلیغات انتخاباتی نیروهای سیاسی به وجود آورده است. در بعضی از استان‌ها، مثلاً در الانبار و صلاح‌الدین، و در بخش‌هایی از استان‌های نینوا و دیاله، امکان پیشبُرد یک کارزار انتخاباتی علنی و آزاد به‌شدت محدود بوده است، و حتّی در مواردی، فعالیت انتخاباتی تقریباً مخفی و زیرزمینی بوده است. امّا در بقیة کشور، به‌رغم خشونتی که گروه‌های مسلّح شبه‌نظامی اعمال کرده‌اند، به طور کلی روند کارزار انتخاباتی آزادانه صورت گرفته است. متأسفانه علاوه بر ترورهای سیاسی صورت گرفته، شماری از نامزدهای فهرست‌های انتخاباتی گوناگون هدف عملیات تروریستی نیز قرار گرفتند.
عمده‌ترین گروه‌ها یا گروه‌بندی‌های سیاسی شرکت کننده در این انتخابات کدام بودند؟ آیا عرصة سیاسی کشور عراق مثل چند سال گذشته همچنان دستخوش تفرقه‌های مذهبی و فرقه‌یی و قومی است؟
نامزدها در قالب ۱۰۷ فهرست انتخاباتی در این انتخابات شرکت کردند که شامل فهرست‌هایی از اتحادها و ائتلاف‌های گوناگون، یا فهرست‌های حزبی، یا افراد و شخصیت‌های سیاسی بود. در این فهرست‌ها نیز همان گروه‌بندی‌های سیاسی عمدة مبتنی بر هویت‌های قومی و فرقه‌یی دیده می‌شوند که در سراسر دهة گذشته بر صحنة سیاسی عراق غالب بوده‌اند و قدرت را بر اساس هویت‌های قومی-فرقه‌یی میان خود تقسیم کرده‌اند. ولی نباید ناگفته گذاشت که در این انتخابات ویژگی‌های تازه‌یی نیز به چشم می‌خورد.
نخست اینکه سه گروه‌بندی سیاسی عمده‌یی که بازتابگر تفرقه‌های قومی و مذهبی در جامعة عراق هستند، یعنی عربهای شیعه، عربهای سنّی و کُردها، نه‌فقط با فهرست‌های انتخاباتی متفاوت و جداگانه‌یی وارد انتخابات شدند، بلکه در میان خودشان نیز اختلاف‌ها و مناقشه‌هایی جدّی داشتند. این ویژگی کمابیش در میان هر سه گروه‌بندی عمده دیده می‌شود.
دوّم اینکه توجه به این نکته اهمیت دارد که همة فهرست‌های اسلامگراها و فرقه‌های گوناگون با نام‌ها و عنوان‌های ”مدنی“ یا خنثی (یعنی غیرمذهبی یا قومی) خود را معرفی کرده‌اند. از میان ۳۶ ائتلاف انتخاباتی که ”کمیسیون عالی انتخابات“ تأیید کرد، حتّی در عنوانِ یکی از فهرست‌ها هم واژة اسلام یا اشاره‌یی به هویت فرقه‌یی و قومی دیده نمی‌شود. به‌علاوه، تعداد شخصیت‌های مذهبی در میان نامزدها به طور چشمگیری کاهش یافته است و در میان نامزدها فقط شمار اندکی از آنها به چشم می‌خورد.
سوّم اینکه گروه‌بندی‌های سیاسی مدنی دموکراتیک، از جمله حزب کمونیست عراق، موفق به تشکیل ائتلاف بزرگ و گسترده‌یی شده‌اند که خودش را در یک فهرست انتخاباتی واحد به نام ”ائتلاف دموکراتیک مدنی“ به رأی‌دهندگان معرفی کرده است. این تحوّل بسیار مهم و چشمگیری است، زیرا که این نخستین بار است که گروه‌بندی‌های سیاسی سکولار مدنی توانسته‌اند در یک فهرست یگانه متحد و مؤتلف شوند. این گروه‌ها در انتخابات قبلی با فهرست‌های جداگانه شرکت کردند و بعضی از آنها به ائتلاف‌های قومی پیوستند. امّا این بار، به خاطر این فهرست جدید، نیروهای مدنی دموکراتیک می‌توانند ادعا کنند که گزینة سیاسی معتبری با برنامة ملّی-دموکراتیک روشن و فراگیری را نمایندگی می‌کنند. این طور که در کارزار سیاسی ماه پیش دیدیم، این ائتلاف گسترده تأثیر امیدبخش و نیروبخشی بر روی انتخاب کنندگان داشته است و تحرّکی به وجود آورده است که امیدواریم به نتایج انتخاباتی نویدبخشی منتهی شود.
آیا بمب‌گذاری‌های اخیر در آستانة انتخابات بخشی از یک کارزار جدید ایجاد وحشت در روزهای قبل از انتخابات بود، یا ادامة همان ترورهای گذشته بود؟ چه گروه‌هایی دست به این جنایت‌ها می‌زنند و چه هدفی را دنبال می‌کنند؟
بمب‌گذاری‌ها بی‌تردید بخشی از کارزار ایجاد وحشت برای بی‌ثبات‌تر کردن کشور و تشدید تنش‌های فرقه‌یی‌اند تا روند گذار کشور به سوی یک سیستم دموکراتیک را به طور کامل به شکست بکشانند و متوقف کنند. باید توجه داشت که این روند گذار، خودش فرآیند پیچیده‌یی است پُر از تضادهای داخلی، و وجود گاه‌گاهی گرایش‌های متضاد و مخالف در میان نیروهای سیاسی تشکیل دهندة آن، خود نشان از منافع تنگ‌نظرانة آنها دارد. هدف فوری‌تر این عمیات تروریستی و وحشت‌آفرین جلوگیری کردن از شرکت مردم در انتخابات است، به‌ویژه در مناطق و استان‌هایی که به طور عمده ”سُنّی“نشین هستند. القاعده، ”دولت اسلامی عراق و شام“ (شامل سوریه، لبنان، فلسطین، اسرائیل، اردن و قبرس)، اعضای نیروهای ویژة امنیتی و نیروهای مسلّح صدام، و دیگر گروه‌های مشابه، امکانات و حمایت‌های مادّی، مالی و تدارکاتی از کشورهای همسایه دریافت می‌کنند، چه به طور مستقیم و چه از طریق گروه‌ها و سازمان‌های به‌اصطلاح ”مردم‌نهاد“ (اِن جی او). آنها عوامل محلی و داخلی‌ای نیز دارند که هرگاه مناقشه و درگیری‌های داخلی میان نیروهای پُرقدرت حاکم تشدید می‌شود، فعالیت اینها نیز تشدید و گسترده‌تر می‌شود.
سرفصل‌های کلیدی برنامه‌های گروه‌های اسلامگرا برای حل‌وفصل دشواری‌های عراق کدام است؟ چه تفاوت‌هایی میان این برنامه‌ها دیده می‌شود؟ و بالاخره اینکه گروه‌های اسلامگرا از کجا نیرو و حمایت می‌گیرند؟
حزب‌های فرقه‌یی و قومی و مذهبی- به غیر از استثناهایی نادر- اهمیت چندانی برای برنامة سیاسی قائل نیستند. آنها ترجیح می‌دهند سیاستِ هویّت را دنبال کنند، یعنی حمایت مردم را از راه تحریک احساسات مذهبی و ملّی جلب کنند. بنابراین، قصد و هدف واقعی آنها آن چیزی نیست که در ظاهر اعلام می‌کنند، بلکه آن را باید از روی سیاست‌ها و کارکردهای واقعی آنها در دوره‌هایی که در قدرت بودند، و از روی خصلت منافع سیاسی و اقتصادی-اجتماعی آنها دریافت.
در چند سال گذشته، حزب‌های حاکم ثروت زیادی انباشته‌اند و موقعیت‌های برتری در اقتصاد، به‌طور عمده در بازرگانی و فعالیت‌های پیمانکاری، و نیز در بخش‌های مالی، بانکی و املاک به دست آورده‌اند. به این ترتیب، آنها به‌رغم آنکه در ظاهر و رسماً حکومت موجودِ مبتنی بر تقسیم قدرت فرقه‌یی و قومی را محکوم می‌کنند، هیچ تمایلی به حرکت به سوی حکومت مردم‌سالار یا ترغیب و پیشبُرد سیاست‌های توسعة پایدار در اقتصاد ندارند. منافع آنها در این است که درهای اقتصاد کاملاً و به طور نامحدود ”باز“ باشد، و این رویکرد را به‌روشنی می‌توان در افزایش سریع و بی‌وقفة واردات دید که میزان آن را در سال گذشته ۵۰ میلیارد دلار تخمین می‌زنند. در واقع این به معنای حفظ- اگر نگوییم گسترش- ماهیت رانتی اقتصاد عراق است.
از سوی دیگر، در نتیجة شکست فاحش و حیرت‌انگیز تجربة گروه‌های اسلامگرا در قدرت در همة عرصه‌ها در نه سال گذشته، و خواستِ روزافزون مردم برای ایجاد تغییر، این گروه‌ها در برنامه‌های انتخاباتی‌شان قول‌هایی برای تغییر گنجانده‌اند، و گفتمانی را تنظیم و دنبال کرده‌اند که مدعی تعهد آنها به برقراری یک دولت مدنی است، و انکار می‌کنند که می‌خواسته‌اند یک دولت مذهبی برقرار کنند، دولتی که حتّی خودشان هم اکنون اذعان دارند که مناسب شرایط عراق نیست.
عوامل خارجی مؤثر در فراگردهای (تحوّلات) سیاسی عراق کدامند؟
همان‌طور که اشاره کردید، عوامل خارجی همچنان نقش عمده‌یی در صحنة سیاست عراق بازی می‌کنند. به‌جرئت می‌توان گفت که همة کشورهای همسایه به نوعی و به میزان متفاوتی در امور داخلی عراق دخالت می‌کنند. بازیگران خارجی عمده‌یی که در امور داخلی عراق و صحنة سیاست عراق نفوذ زیادی دارند، آمریکا و ایران هستند که باید بگویم نفوذ ایران، هم در عرصة سیاسی و هم در عرصة اقتصادی، رو به افزایش دارد. ترکیه و برخی از کشورهای حاشیة خلیج فارس نیز به‌واسطة روابط نزدیکی که با برخی از گروه‌های سیاسی فرقه‌یی عراق دارند، نفوذ قابل‌توجهی اعمال می‌کنند. سرمایه‌گذاران و شرکت‌های ترکیه نفوذ گسترده‌یی در عراق و به‌ویژه در کردستان عراق دارند.
نحوة شرکت نیروهای چپ در این انتخابات چگونه بود، و به‌ویژه رویکرد حزب کمونیست عراق به انتخابات چگونه بود؟
همان‌طور که پیشتر اشاره کردم، حزب کمونیست عراق با برنامة گسترده‌تر کردن ائتلافش با گروه‌های سیاسی دیگر در انتخابات شرکت کرد. حزب ما در انتخابات استانی پارسال، که جزو فهرست انتخاباتی ”جریان دموکراتیک“ بود، موفقیتی نسبی به دست آورد. ”جریان دموکراتیک“ ائتلافی بود متشکل از حزب ما و شماری از شخصیت‌ها و حزب‌های دموکراتیک. از میان آن فهرست، یازده نامزد برای شوراهای استانی گوناگون انتخاب شدند، که پنج نفر از آنها کمونیست بودند. از این گذشته، قانون انتخابات طوری است که برای آنکه بخت مساعدی برای برنده شدن داشته باشید، لازم است که با دیگران ائتلاف کنید. به این ترتیب، به هر دو دلیل سیاسی و عملی، حزب ما از هیچ تلاشی برای تشکیل یک ائتلاف گسترده‌تر در انتخابات پارلمانی اخیر کوتاهی نکرد. ”جریان دموکراتیک“ آزمون مؤثری بود که حزب ما نقش عمده و جلوبرنده‌یی درآن داشت.
هدف‌های برنامه‌یی فوری حزب کمونیست عراق در ارتباط با مبرم‌ترین خواست‌های جامعة عراق کدامند؟
اصلی‌ترین هدف ما اصلاح بنیادیِ زیربنایِ فرآیند سیاسی کشور (شیوة انتخابت و تشکیل دولت) و تلاش پیوسته برای ایجاد یک حکومت دموکراتیک و مستقل در عراق است. به اعتقاد ما، تغییر سیستم تقسیم قدرت بر اساس گروه‌بندی‌های فرقه‌یی-قومی در حکومت، ضرورتی مبرم است. این شیوة تقسیم قدرت دولتی سرچشمة اصلی همة ناهنجاری‌ها در نظام سیاسی عراق است. اکنون دیگر مسلّم شده است که این شیوة تقسیم قدرت و حکومت، شیوه‌یی بحران‌ساز است. این شیوة تقسیم قدرت بر اساس ویژگی‌های قومی و فرقه‌یی و مذهبی، در زمینة تشکیل یک دولت پایدار و کارآمد، تحقق امنیت و ثبات، بازسازی و توسعة اقتصادی کشور و مبارزة مؤثر با فساد، کاملاً ناتوان است. ما در برنامة عمل‌مان خواستار برداشتن گام‌های مشخص در راه تغییر سیستم قومی و فرقه‌یی تقسیم قدرت و حرکت به سوی حکومتی مبتنی بر آرای عموم شهروندان، به دور از هر گونه تبعیض قومی، مذهبی و فرقه‌یی هستیم. هدف ما تحکیم ساختار دموکراتیک فدرالی دولت و ارتقای گفتگو، مشاوره و رویکردهای صبورانه به منظور یافتن راه‌حل برای معضل‌ها و دشواری‌هایی است که یا هنوز حل نشده باقی مانده‌اند، یا در آینده ممکن است پیش بیایند.
تهیه و تنظیم و اجرای قوانین و و سیاست‌های اقتصادی و اقدام‌هایی که در خدمت عدالت اجتماعی و تأمین و تضمین حقوق کارگران و زنان باشد، در صدر اولویت‌های ما قرار دارد.
در ارتباط با مسئلة امنیت و مبارزه با تروریسم، ما طرفدار یک رویکرد همه‌جانبه و یکپارچه و جامع هستیم. حل مسئلة امنیت به‌تنهایی کافی و مؤثر نیست، و برخورد ما با این معضل حتماً باید همراه با اقدام‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مشخص باشد. مورد دیگری که اهمیت ویژه‌یی دارد، نیاز به برداشتن گام‌های مشخص در راه مصالحة ملّی و برطرف کردن تفرقه‌های موجود در بافت اجتماعی عراق است.
در عرصة اقتصادی، ما بر تقویت بخش تولید و فعالیت‌های تولیدی- به‌خصوص در صنعت و کشاورزی- و ایجاد تنوع در بخش‌های اقتصادی تأکید داریم. در بخش نفت، ما خواستار توسعه و گسترش ظرفیت‌های ملّی برای استخراج مستقیم ثروت نفتی عراق هستیم. ما همچنین بر ضرورت رسیدن به یک اتفاق نظر در مورد ابلاغ رسمی قانون نفت تأکید داریم.
حزب ما یکی از اولویت‌های عمدة خود را بهبود سطح زندگی تهی‌دست‌ترین بخش‌های جامعه از راه انجام مجموعه‌یی از اقدام‌های ضروری می‌داند؛ برخی از این اقدام‌ها عبارتند از: سرمایه‌گذاری اجتماعی بیشتر در امر مسکن، آموزش و بهداشت برای برآورده کردن نیازهای فوری جامعه، و برقراری یک نظام تأمین اجتماعی (رفاه) جامع.
در عرصة حقوق دموکراتیک و آزادی‌های مدنی، یکی از هدف‌های عمدة ما تأمین و تضمین آزادی تشکل در سندیکاها برای همة کارگران، از جمله کارکنان بخش دولتی، و دور ریختن قانون کار دورة صدام و سرعت بخشیدن به تصویب و ابلاغ یک قانون کار عادلانه.
آیا حزب کمونیست می‌تواند آزادانه در جامعه و در میان مردم کار کند؟ خبر ترور و کشتن رفیق مهدی مصطفی وادی (ابوشعیب) ما را بسیار متأثر و متأسف کرد. انگیزة این قتل چه بود و عامل آن که بود؟
ترور رفیق مهدی مصطفی در روز ۲۰ آوریل (۳۱ فروردین) ضربة سنگینی بود به حزب ما و رفقای ما در شهر موصل (در استان نینوا). رفیق شهید ما مبارز بسیار فعالی بود و در مقابل همة تهدیدها و خطرها، شجاعانه در کارزار تبلیغاتی به نفع ائتلاف انتخاباتی ما- ”ائتلاف دموکراتیک مدنی“- فعالیت می‌کرد. او کمونیست شناخته شده و هنرمند خلاقی بود، و به همین سبب هم هدف سوءقصد گروه‌های مسلّح تاریک‌اندیش و تروریست قرار گرفت.
شهر موصل جوّ سیاسی محافظه‌کارانه‌یی دارد و ناسیونالیست‌های سنّتی و افراطی و گروه‌های سیاسی فرقه‌گرا پایگاه‌های محکمی در آنجا دارند. علاوه بر این، این شهر نسبتاً نزدیک به مرز سوریه است. مناقشة جاری در سوریه و حضور پُررنگ القاعده و ” دولت اسلامی عراق و شام“ در آنجا موجب حضور گسترده‌تر و فعالیت شدیدتر این گروه‌های افراطی و دیگر گروه‌های مسلّح مشابه در موصل و حوالی آن شده است. رفیق شهید ما قربانی اعمال جنایتکارانة این عده شد.
به نقل از نامه مردم، شماره 946، 15 اردیبهشت ماه 1393
