مردم، کرهٔ زمین و صلح، مقدّم بر سودِ سرمایه
در آستانهٔ برگزاری نشست سران دربارهٔ وضعیت آب‌وهوای کرهٔ زمین که روز سه‌شنبه اوّل مهر در مقر سازمان ملل برگزار شد، روز یکشنبه ۳۰ شهریور ماه صدها هزار نفر از مردم در شهرهای پنج قارهٔ جهان- از نیویورک و اتاوا و لندن و رُم و بارسلون گرفته تا برلین و بوگوتا و پاریس و دهلی و ملبورن و استانبول و جاکارتا- به خیابان آمدند تا خواست خود را برای جلوگیری از تغییرهای زیانبار جوّی و نجات کرهٔ زمین با صدای بلند فریاد بزنند.
در راه‌پیمایی اصلی در نیویورک، یعنی در شهر محل تشکیل نشست سران دولت‌ها دربارهٔ اقلیم جهان، جمعیتی در حدود ۴۰۰ هزار نفر از خود ایالات متحد آمریکا و کشورهای دیگر، در صفی طولانی و با در دست داشتن پارچه‌نوشته‌هایی گوناگون دربارهٔ خطر فزایندهٔ نشر و تجمع گازهای گلخانه‌یی و واقعیت گرمایش زمین و ضرورت مبرم نجات زمین- این یگانه محل زندگی انسان‌ها- در خیابان‌های این شهر رژه رفتند. بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل متحد از چهره‌های شاخصی بود که در این راه‌پیمایی شرکت داشت. او از سران دولت‌ها می‌خواهد که در راه استفاده از منابع انرژی پاک‌تر، جلوگیری از ذوب شدن یخ‌های قطبی، و کمک به کشورهای آسیب‌پذیر در برابر پیامدهای فاجعه‌بار تغییرهای اقلیمی- مثل خشک‌سالی‌های مستمر، توفان‌های شدید، آتش‌سوزی جنگل‌ها، بالا آمدن سطح دریاها، و مهاجرت‌های ناشی از تغییرهای اقلیمی، گام‌های مشخص و قاطعی بردارند.
گفتنی است که نشست قبلی سران دولت‌های جهان پیرامون شرایط اقلیمی کرهٔ زمین، در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸ش) در شهر کپنهاگ در دانمارک برگزار شد، که باید گفت حاصل مفیدی نداشت و نشانهٔ سرسختی و عدم تعهد بسیاری از سران کشورهای قدرتمند سرمایه‌داری در برابر انجام اقدامی جدّی و مؤثر در زمینهٔ کاهش آلودگی، مصرف سوخت‌های فسیلی، توسعه و گسترش استفاده از سوخت‌های جایگزین و تجدیدپذیر، و متوقف کردن روند گرمایش زمین بود. در آن نشست در مجموع سودِ کوتاه‌مدت برای سرمایه، بر نجات کرهٔ زمین- تنها زیستگاه مردم جهان- تقدّم یافت. نشست امسال سران در نیویورک در شرایط نسبتاً متفاوتی برگزار شد، به‌ویژه پس از راه‌پیمایی باشکوهی دو روز پیش از آن. اکنون اکثریت قریب‌به‌اتفاق مردم جهان و دولت‌ها به‌خوبی می‌دانند که تغییرهای اقلیمی مسئله‌ای مربوط به آیندهٔ دور نیست. توفان‌ها و سیل‌ها و بارش‌های ویرانگر سال‌های اخیر در آسیا و آمریکا و… هشدارهایی جدّی در این زمینه بوده‌اند. اکنون همه خطر را از نزدیک حس می‌کنند. در یکی دو سال گذشته، گزارش‌های متعددی منتشر شد- از جمله گزارش ناسا در اردیبهشت ماه- که حاکی از قطعی بودن مسئلهٔ گرمایش زمین، فوری بودن خطر، و مبرم بودن ضرورت اقدام جدّی برای مقابله با تغییرهای زیانبار اقلیمی بود. در گزارش ”مجمع بین‌دولتی تغییرات آب‌وهوایی“ نیز که اواخر سال پیش منتشر شد، آمده است: ”ما اکنون در روزگاری به سر می‌بریم که تغییرات آب‌وهوایی دیگر فرضیه‌ای مربوط به آینده نیست و تأثیر تغییرهای آب‌وهوایی بسیار گسترده شده است و پیامدهای مشخصی دارد.“ باراک اوباما، رئیس‌جمهور کشوری که شرکت‌های غول‌پیکر فراملّی آن خود از بزرگ‌ترین عاملان مصرف سوخت فسیلی و گرمایش زمین و تا کنون از بی‌توجه‌ترین مؤسسات به مسئلهٔ تغییرهای زیانبار اقلیمی و انکار کنندهٔ آن بوده‌اند، اکنون آشکارا می‌پذیرد که خطر جدّی و فوری است و باید کاری کرد. او در سخنرانی‌اش در نشست سران در نیویورک گفت: ”زنگ‌های خطر همچنان به صدا درمی‌آیند. مردم ما به خیابان‌ها می‌آیند. ما نمی‌توانیم خودمان را به نشنیدم بزنیم. باید به این خواست پاسخ داد.“ با وجود این، رئیس‌جمهور آمریکا به هیچ اقدام مشخصی یا هدف مشخصی برای کاهش میزان نشر گازهای گلخانه‌ای اشاره نکرد، که در نتیجه، انتقاد شدید فعالان آمریکایی محیط‌زیست را به دنبال داشت. نشست امسال نیویورک را، که بیشتر از ۱۲۰ رئیس دولت در آن شرکت داشتند، می‌توان بخشی از روند ایجاد انگیزهٔ سیاسی برای رسیدن به توافقی الزام‌آور بر سر یک پیمان مؤثر اقلیمی برای نجات کرهٔ زمین دانست که امید است در نشست آتی سران در دسامبر سال آیندهٔ میلادی (دی ماه ۱۳۹۴) در شهر پاریس به امضای سران کشورها برسد. سران کشورهای کانادا، هندوستان، چین و روسیه و استرالیا از غایب‌های عمده در نشست نیویورک بودند.
راه‌پیمایی مردمی امسال در روز یکشنبه ۳۰ شهریور پیام روشنی داشت: مردم جهان می‌خواهند در دنیایی زندگی کنند که در آن اقتصاد به سود مردم و زیستگاه آنها- کرهٔ زمین- بچرخد؛ دنیایی امن در برابر ویرانگری ناشی از تغییرهای اقلیمی زیانبار؛ دنیایی با آب و هوای تمیز و جامعه‌هایی تندرست و شاد. مردم جهان به‌درستی دنیا را خانهٔ خود، و از آنِ همهٔ ساکنان کرهٔ زمین می‌دانند و مبارزه با تغییرهای زیانبار اقلیمی را مبارزهٔ مرگ و زندگی خود و فرزندان خود می‌دانند. به همین دلیل، برای احقاق حق خود برای یک زندگی شایسته به پا می‌خیزند، نیرو جمع می‌کنند و متشکل می‌شوند، تا بتوانند توازن قدرت را به سود جهانی عادلانه، ایمن و صلح‌آمیز تغییر دهند. اکنون ۱۵ ماه تا زمان برگزاری نشست اقلیم جهان در پاریس باقی مانده است. نیروهای مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد و زیست‌محیطی گوناگون در سراسر جهان از هم‌اکنون در تدارک برنامه‌ریزی مراسم و گردهمایی‌ها و راه‌پیمایی‌های بیشتر و گسترده‌ترند تا خواست خود را برای تغییر روند زیانبار شرایط اقلیمی، جلوگیری از نابودی جنگل‌ها و یخ‌های قطبی و اسیدی شدن اقیانوس‌ها، و استفادهٔ بیشتر و مؤثرتر از سوخت‌های پاک (مثل انرژی باد و خورشیدی و…) با صدای بلند به گوش سران دولت‌ها و تصمیم‌گیرندگان سیاسی-اجتماعی و مدیران اجرایی برسانند. به گزارش رسانه‌ها، در راه‌پیمایی روز ۳۰ شهریور در نیویورک، علاوه بر فعالان محیط‌زیست، فعالان صلح، نمایندگان بومیان سرزمین آمریکا، دانشجویان، و دیگر فعالان جنبش‌های اجتماعی، شمار زیادی از اتحادیه‌های صنفی و کارگری و کارکنان دولت نیز حضور فعالی داشتند چون تغییرهای اقلیمی را مسئله‌ای می‌دانند که زیانش بیش از هر کس به کارگران و قشرهای آسیب‌پذیر جامعه می‌رسد. توفان‌هایی مثل ”سَندی“ که چندی پیش در نیویورک ویرانی عظیمی به جا گذاشت، بیشتر از هرکس به کارگران، تنگدستان، جوانان و زنان و مهاجران و رنگین‌پوستان آسیب رساند که در شرایط نامناسب‌تری زندگی می‌کنند. فعالان کارگری نه‌فقط خواهان ایجاد شغل‌های ”سبز“ و مساعد برای محیط زیست، بلکه خواهان انقلاب سبز در اقتصاد و اجتماع هستند. بومیان آمریکا و کانادا از سرسخت‌ترین مخالفان خطوط لولهٔ نفت سنگین (یا قیری) هستند که قرار است از غرب و شمال کانادا به شرق و جنوب آمریکا کشیده شود. امروزه دانش و توان فنّی برای استفادهٔ گسترده و کارآ از انرژی‌های پاک وجود دارد. سود نباید بر زندگی مردم تقدّم یابد. هزینهٔ تأمین زندگی سالم و انسانی در جامعه‌ای صلح‌آمیز را نمی‌شود با حساب سود و زیان سرمایه سنجید، همان‌طور که آموزش و بهداشت و درمان را نمی‌توان و نباید با معیارهای سودورزی اداره کرد. و مردم جهان این واقعیت را با پوست و گوشت خود لمس کرده‌اند و می‌دانند. باید آنهایی را که سود جلوی چشم‌شان را گرفته است، به شنیدن و دیدن و عمل کردن واداشت. مردم جهان و نیروهای ترقی‌خواه و جنبش‌های اجتماعی و صلح و فعالان محیط‌زیست سخت در این راه می‌کوشند تا جهانی قابل زیست و مسالمت‌آمیز را برای فرزندان و فرزندانِ فرزندانِ خود به جا بگذارند. راه‌پیمایی روز یکشنبه ۳۰ شهریور نمونه‌ای از این تلاش مجدّانه بود.
به نقل از نامه مردم – شماره ۹۵۷ – ۱۴ مهر ماه ۱۳۹۳
