شکست سیاست‌های مداخله‌گرایانهٔ آمریکا در برابر عزم راسخ کوبا برای تداوم سوسیالیسم
“
“ این تصمیم‌ها به هیچ‌وجه به معنای آن نیست که اصل موضوع حل شده است. محاصرهٔ اقتصادی، تجاری و مالی، که آسیب انسانی و اقتصادی عظیمی به کشور ما وارد می‌آورد، باید پایان یابد.”
(از پیام تلویزیونی رفیق رائول کاسترو)
در روزهای پایانی سال میلادی جاری (۲۰۱۴) اتفاق مهمی در صحنهٔ سیاست بین‌المللی رخ داد که بسیار خبرساز شد. رائول کاسترو و باراک اوباما، رئیس‌جمهورهای کوبا و آمریکا، در پیام‌های تلویزیونی جداگانهٔ خود در روز چهارشنبه ۲۶ آذر اعلام کردند که در پی توافقی که پس از ماه‌ها مذاکره به آن دست یافتند، علاوه بر آزاد کردن زندانیان از دو طرف، برای برقراری مجدد رابطهٔ دیپلماتیک پس از نزدیک به ۵۵ سال، و درنهایت عادی‌سازی روابط سیاسی-اقتصادی میان دو کشور نیز گام‌هایی برخواهند شد. گفتنی است که پس از انقلاب دموکراتیک کوبا در اواخر سال ۱۹۵۹میلادی (دی ماه ۱۳۳۸) دولت آمریکا به مخالفت با دولت انقلابی برخاست و از همان آغاز، رابطهٔ دیپلماتیک خود را با دولت نوین کوبا محدود کرد. سپس دولتِ دوایت آیزنهاور، که در آن زمان ریاست‌جمهوری آمریکا را به عهده داشت، طراحی و اجرای یک تجاوز نظامی به قصد براندازی دولت تازهٔ کوبا را محوّل به سازمان سیا کرد. پس از انتخاب شدن جان اِف کندی به ریاست‌جمهوری آمریکا، این عملیات نظامی که به نام “تجاوز خلیج خوک‌ها” معروف شد، توسط سازمان سیا و با استفاده از نیروهای ضدانقلابی کوبایی که توسط سیا آموزش نظامی دیده بودند، در اواخر فروردین ماه ۱۳۴۰ به اجرا گذاشته شد. نیروهای تجاوزکار با مقاومت حماسی نیروهای مدافع انقلاب مواجه شدند و به فاصلهٔ دو روز، شکست سنگینی را متحمل شدند. در پی این تجاوز بود که آمریکا تمام روابط سیاسی-اقتصادی خود را با کوبا قطع کرد و به مدت بیش از نیم قرن کوبا را تحت محاصرهٔ شدید اقتصادی قرار داد.
در تمام سال‌هایی که از آن روزها می‌گذرد، دولت آمریکا هرگز از تلاش برای سرنگونی دولت سوسیالیستی کوبا باز نایستاد. ازجمله، به کمک نیروهای ضدانقلابی کوبایی که به طور عمده در شهر میامی در ایالت فلوریدای آمریکا مستقرند، دست به عملیات تروریستی و انفجار هتل‌ها در داخل خاک کوبا و سرنگون کردن هواپیماهای مسافربری زد، یا برای ترور رهبران کوبا، و به‌ویژه رفیق فیدل کاسترو، بارها توطئه چید. ولی اکنون پس از بیش از پنج دهه مداخله و تجاوز و محاصره برای منزوی کردن کوبا و براندازی دولت انقلابی آن، پرزیدنت اوباما اعتراف می‌کند که “این پنجاه سال گذشته نشان داد که منزوی کردن [کوبا] مؤثر نبوده است. اکنون زمانِ آن رسیده است که رویکرد تازه‌ای در پیش بگیریم”. مقاومت دولت و مردم کوبا و رهبری استوار رفیق فیدل کاسترو و حزب کمونیست کوبا در برابر سیاست‌های مداخله‌گرایانه و خصمانهٔ دولت‌های متوالی آمریکا نسبت به کشور کوچک کوبا، و پیگیری آنها در حفظ و توسعهٔ سوسیالیسم در آن کشور به‌رغم همهٔ دشواری‌ها، بی‌تردید مهم‌ترین عامل در شکست سیاست‌های پنجاه و چند سال اخیر آمریکا نسبت به کوبا بوده است. حتّیٰ پس از فروپاشی اتحاد شوروی و دولت‌های سوسالیستی اروپای شرقی در اوایل دههٔ ۱۳۷۰، که باعث شد کوبا بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شریکان اقتصادی‌اش را از دست بدهد و متحمّل کمبودهای شدیدی بشود، باز هم عزم و ارادهٔ ملّت و دولت و حزب کمونیست کوبا بود که اجازه نداد طرح‌های براندازانهٔ آمریکا موفق شود. از دیگر عواملی که در تصمیم اخیر دولت اوباما در تجدید نظر در روابط آن کشور با کوبا بی‌تأثیر نبوده است، به قدرت رسیدن دولت‌های دموکرات و چپگرا در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین است که روزگاری ملک طِلق و حیاط خلوت امپریالیسم آمریکا و پایگاه دیکتاتوری‌های خشن نظامی بودند. نیروی جمعی دولت‌های چپگرا در قارهٔ آمریکا، اکنون وزنهٔ سنگینی در برابر سیاست‌های مداخله‌جویانهٔ آمریکاست. برای نمونه، کوبا تا کنون از شرکت در “نشست سران قارهٔ آمریکا” که نخستین بار در آذر ماه ۱۳۷۳ (دسامبر ۱۹۹۴) برگزار شد، کنار گذاشته شده بود، امّا در پی توافق اخیر میان دولت‌های آمریکا و کوبا، رائول کاسترو در سخنرانی خود در جلسهٔ پارلمان آن کشور در روز شنبه ۲۰ آذر اعلام کرد که در نشست آتی سران در فروردین ماه ۱۳۹۴ (آوریل ۲۰۱۵) در پاناما شرکت خواهد کرد.
آزادی میهن‌دوستان کوبایی
در نخستین گام در راه برقراری مجدد روابط دیپلماتیک، دولت آمریکا اعلام کرد که سه مأمور کوبایی را که ۱۶ سال پیش به جرم “جاسوسی” در آمریکا دستگیر و سپس زندانی شده بودند، آزاد خواهد کرد. این سه میهن‌دوست کوبایی، به نام‌های آنتونیو گِرِرو، هراردو هرناندز و رامون لابانینو، جزو یک گروه پنج نفری مأموران ضدتروریستی کوبایی بودند که دولت کوبا برای گردآوری اطلاعات امنیتی از گروه‌های تروریستی و ضدانقلابی کوبایی به شهر میامی در ایالت فلوریدا فرستاده بود. هدف این بود که با جمع‌آوری این اطلاعات و گذاشتن آنها در اختیار مقام‌های انتظامی و امنیتی آمریکا (که از فعالیت این مأموران کوبایی خبر داشتند)، دولت کوبا بتواند جلوی حمله‌های تروریستی مکرر این گروه‌ها به خاک کوبا را بگیرد. امّا وقتی این مأموران کوبایی اطلاعات خود را در اختیار پلیس فدرال آمریکا قرار دادند، پلیس آمریکا به‌عوض آنکه تروریست‌ها را بازداشت کند، در سپتامبر ۱۹۹۸ “۵ کوبایی” را دستگیر کرد که به فاصلهٔ کمی، به جرم جاسوسی از آمریکا محاکمه و زندانی شدند. در تمام ۱۶ سال گذشته، دولت کوبا و خانواده‌های “۵ کوبایی” به همراهِ نیروهای ترقی‌خواه و مدافع حقوق بشر در سراسر جهان، ازجمله و به‌ویژه در آمریکا، تلاش زیادی برای آزادی “۵ کوبایی” کردند. در سه سال گذشته، دو تن از این میهن‌دوستان کوبایی، رنه گونزالس و فرناندو گونزالس، پس از گذراندن دورهٔ زندان خود، آزاد شدند، ولی سه نفر از آنها همچنان زندانی بودند، که روز ۲۶ آذر آزاد شدند و با افتخار به آغوش خانواده و ملّت کوبا بازگشتند.
در مقابل آزادی سه کوبایی باقی‌مانده در زندان‌های آمریکا، دولت کوبا یک کوبایی را که سال‌های برای آمریکا جاسوسی می‌کرده است و ۲۰ سال بود که در کوبا زندانی بود، آزاد کرد. همچنین، در اقدامی بشردوستانه، دولت کوبا یک زندانی آمریکایی دیگر به نام آلن گروس را که ۵ سال بود که در کوبا به جرم وارد کردن دستگاه‌های غیرقانونی (تحت پوشش یک انجمن مذهبی) به کوبا زندانی بود، آزاد کرد و به آمریکا بازگرداند.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، مقام‌های دو کشور کوبا و آمریکا در حدود یک سال و نیم بود که با یکدیگر در حال مذاکره بودند. بیشتر مذاکرات در کشور کانادا انجام شده بود، و آخرین دور گفتگوها نیز در واتیکان صورت گرفت. پاپ فرانسیسکو، پاپ اعظم کاتولیک، میانجی‌های این گفتگوها برای آزادی زندانیان کوبایی و آمریکایی بوده است. بر اساس گزارش رسانه‌ها، پرزیدنت اوباما در یک تماس تلفنی با پرزیدنت رائول کاسترو موافقت کرد که ده‌ها سال دشمنی با کوبا را کنار بگذارد و در راه برقراری رابطه‌ای دوستانه میان آمریکا و کوبا گام بردارد. حدود یک سال پیش بود که در مراسم یادبود نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی، دوربین‌های خبرنگاران صحنهٔ دست دادن این دو رئیس‌جمهور را ثبت کردند. پیش از این، فقط یک بار در جریان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۳۷۸ بیل کلینتون و رفیق فیدل کاسترو با یکدیگر “سلام و علیک” کردند. پرزیدنت رائول کاسترو در پیام تلویزیونی خود به مردم کوبا و جهان گفت: “ما پس از گفتگوهایی که در بالاترین سطح [با مقام‌های آمریکایی] داشتیم، ازجمله مکالمهٔ تلفنی دیروز من با پرزیدنت اوباما، توانسته‌ایم برای حل‌وفصل برخی از امور مورد علاقهٔ متقابل دو ملّت پیشرفت‌هایی حاصل کنیم… ما توافق کردیم که روابط دیپلماتیک‌مان را تجدید کنیم”. بر اساس گفتگوهای انجام شده میان دو کشور، دولت آمریکا اعلام کرد که پس از بیشتر از نیم قرن، به‌زودی سفارتخانهٔ خود را در هاوانا، پایتخت کوبا، باز خواهد کرد. در مقابل، کوبا نیز سفارتخانهٔ خود در واشنگتن را باز خواهد کرد. بر اساس بیانیهٔ منتشر شده توسط کاخ سفید، پرزیدنت اوباما، جان کِری وزیر امور خارجهٔ آمریکا را موظف کرده است که ضمن گفتگو با مقام‌های کوبایی، برای برداشتن کوبا از فهرست آمریکایی کشورهای حامی تروریسم اقدام کند. دولت آمریکا از سال ۱۳۶۱ دولت کوبا را جزو کشورهای حامی تروریسم قلمداد کرد. گفتنی است که میزبانی و نقش مؤثر دولت سوسیالیستی کوبا در گفتگوهای میان چریک‌های “فارک” و دولت کلمبیا، با هدفِ پایان دادن به مناقشهٔ نظامی و برقراری صلح و همکاری میان آنها، تردیدی باقی نگذاشت که دولت کوبا نه‌فقط حامی تروریسم نیست، بلکه بنا به اصول سیاسی دموکراتیک خود، همهٔ تلاش خود را به سود صلح و آرامش به کار می‌بندد.
کنار گذاشتن دشمنی با کوبا و برقراری روابط دوستانه با آن کشور، مورد حمایت مردم آمریکا نیز است. نظرسنجی‌های انجام شده در آمریکا، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نشان از آن دارد که اکثریت عظیمی از مردم آمریکا خواستار عادی‌سازی رابطهٔ دولت آمریکا با دولت سوسیالیستی کوبا و پایان دادن به ده‌ها سال محاصرهٔ اقتصادی کوبا و ممنوعیت رفت‌وآمد شهروندان آمریکایی به این جزیرهٔ کوچک در ۱۵۰ کیلومتری جنوب آمریکا هستند. ازجمله، ۷۹ درصد جمعیت کوبایی‌تبارهای ساکن فلوریدا خواستار عادی‌سازی روابط آمریکا با کوبا هستند. البته هنوز هم در آمریکا نیروها و شخصیت‌های سیاسی راستگرایی هستند که خواستار ادامهٔ همان سیاست‌های جنگ سرد و محاصرهٔ اقتصادی کوبا و سرنگونی دولت سوسیالیستی آن کشورند. یکی از اینها، جِب بوش، برادر کوچک جورج دبلیو بوش، فرماندار سابق ایالت فلوریدا، و از نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست‌جمهوری آتی آمریکا از حزب جمهوری‌خواه است. او معتقد است که اقدام اخیر پرزیدنت اوباما در ارتباط با کوبا “پاداشی است به رفتارهای شریرانهٔ برادران کاسترو”. سناتور جمهوری‌خواه جان مک‌کِین نیز، که رقیب انتخاباتی باراک اوباما در دورهٔ اوّل ریاست‌جمهوری‌اش بود، اوباما را متهم کرد که سیاست “مماشات با دیکتاتورهای خودکامه، اراذل و اوباش، و دشمنان” را دنبال کرده است که “نفوذ آمریکا در جهان را کاهش می‌دهد”. تِد کروز، سناتور جمهوری‌خواه ایالت تگزاس نیز از مخالفان برقراری مجدد رابطه با کوبای سوسیالیستی است و می‌گوید که “پرزیدنت اوباما با این کار خود جان اقتصادی تازه‌ای به برادران کاسترو داده است” و اینکه “این معامله‌ای بسیار بسیار بد است که به دلالی دولت اوباما صورت گرفت”. باوجود همهٔ اینها، پرزیدنت اوباما در پیام خود اعلام کرد که “ما در چارچوب مهم‌ترین تغییرهایی که در بیشتر از ۵۰ سال گذشته در سیاست‌های‌مان داده‌ایم، به رویکردی منسوخ که ده‌ها سال است در تأمین منافع ما شکست خورده است پایان خواهیم داد، و در عوض، عادی‌سازی روابط میان دو کشورمان را آغاز خواهیم کرد”.
از دیگر اقدام‌های اعلام شدهٔ دولت آمریکا در راه برقراری مجدد رابطه با کوبا، کاهش محدودیت‌های مسافرت به کوباست که شامل دیدارهای خانوادگی، دیدارهای رسمی، مسافرت روزنامه‌نگاران و کارشناسان حرفه‌یی، فعالیت‌های آموزشی و مذهبی، و نمایش‌های عمومی است. باوجود این، سفر به کوبا در قالب گردشگری هنوز برای مردم آمریکا ممنوع باقی خواهد ماند. به‌علاوه، روابط بانکی و امکان استفاده از حساب‌های بانکی و کارت‌های اعتباری میان نظام بانکی دو کشور تسهیل خواهد شد. همچنین، دو کشور در زمینه‌های مورد علاقهٔ دو طرف، ازجمله امور مهاجرت، برخورد با قاچاق مواد مخدّر، و حفاظت از محیط‌زیست همکاری خواهند کرد.
محاصرهٔ اقتصادی باید برداشته شود
اقدام تاریخی اخیر در آزاد کردن زندانیان و برقراری مجدد رابطهٔ دیپلماتیک آمریکا با کوبا مورد استقبال نیروهای صلح‌دوست جهان، ازجمله حزب تودهٔ ایران، قرار گرفت. امّا دولت کوبا و همهٔ نیروهای دموکرات و صلح‌دوست جهان خواهان رفع کامل محاصرهٔ اقتصادی کوبا هستند که به بیان پرزیدنت رائول کاسترو در پیام تلویزیونی‌اش، و تأیید شماری از حقوقدانان آمریکایی، جزو اختیارهای اجرایی پرزیدنت اوباما است، اگرچه او در پیام تلویزیونی‌اش این موضوع را محوّل به تصویب کنگرهٔ آمریکا کرد که با شروع سال میلادی جدید (۲۰۱۵) اکثریت آن با محافظه‌کاران حزب جمهوری‌خواه خواهد بود. “محاصرهٔ” اقتصادی کوبا توسط آمریکا، محدود به “تحریم”های اقتصادی نیست، بلکه شامل مجازات و اقدام‌های تنبیهی برضد همهٔ دولت‌ها و نهادها و شرکت‌هایی می‌شود که به نوعی با کوبا مراودهٔ اقتصادی یا مالی داشته باشند، چه آمریکایی و چه غیرآمریکایی. رفع محاصرهٔ اقتصادی کوبا از سال ۱۳۷۱ تا کنون، هر سال در سازمان ملل متحد و مجمع عمومی آن به رأی گذاشته شده است که اغلب فقط دو رأی مخالف به آن داده شده است، یکی توسط آمریکا و دیگری توسط اسرائیل!
از دیگر خواست‌های ده‌ها سالهٔ دولت کوبا و بشردوستان جهان، تخلیهٔ پایگاه نظامی آمریکایی “گوانتانامو” در خاک کوباست، که یکی از مخوف‌ترین زندان‌های امنیتی و شکنجه‌گاه‌های آمریکا در آن قرار دارد.
دو کشور همسایهٔ کوبا و آمریکا مسیرهای سیاسی-اقتصادی-اجتماعی متفاوتی را دنبال می‌کنند. ولی به شرط رعایت اصل عدم مداخله و احترام به استقلال یکدیگر، که تا کنون همیشه از سوی آمریکا نقض شده است، این دو کشور می‌توانند در کنار یکدیگر به همکاری‌های دوجانبه بپردازند و روابط دوستانه‌یی با یکدیگر داشته باشند. رفیق رائول کاسترو، دبیر اوّل حزب کمونیست کوبا و رئیس‌جمهور کوبا، در سخنرانی خود در پارلمان کوبا به‌صراحت اعلام کرد که “هیچ‌کس نباید انتظار داشته باشد که کوبا برای بهبود روابطش با آمریکا از آرمان‌هایی که بیشتر از صد سال است برای آنها پیکار کرده است دست بردارد”. این در حالی است که روز پیش از آن، باراک اوباما در یک کنفرانس خبری اشاره کرده بود که آمریکا در صورت داشتن رابطهٔ مستقیم با مردم کوبا، بهتر می‌تواند تغییرهای سیاسی و اقتصادی در آن کشور را ترغیب کند و به‌پیش ببرد.
حزب تودهٔ ایران در ارتباط با شکست تاریخی سیاست‌های مداخله‌جویانه و ضدکوبایی دولت آمریکا در نیم قرن گذشته، پیروزی جنبش همبستگی با مردم کوبای سوسیالیستی و آزادی میهن‌دوستان کوبایی از زندان‌های آمریکا، بیانیه‌ای صادر کرد که در پایگاه اینترنتی حزب توده ایران منتشر گردید.
به نقل از «نامه مردم»، شماره ۹۶۳، ۸ دی ماه ۱۳۹۳
