برگزاری هفتمین کنگرهٔ حزب کمونیست کوبا مردم کوبا پیروز خواهند شد
هفتمین کنگرهٔ حزب کمونیست کوبا در روزهای ۲۸ تا ۳۱ فروردین در هاوانا، پایتخت کوبا، با شرکت اعضای حزب و ۲۸۰ مهمان برگزار شد. در این کنگرهٔ چهار روزه که در آن نزدیک به ۱۰۰۰ نمایندهٔ منتخب از میان ۶۷۰هزار عضو حزب و بیشتر از ۵۴هزار واحد حزبی در سراسر کوبا شرکت داشتند، از مسیر توسعهٔ اقتصادی پایدار کوبا به سوی شکوفایی و سوسیالیسم حمایت قاطع شد و نمایندگان شرکت کننده در کنگره از طرح‌های ارائه شده در زمینهٔ الگوی رشد و توسعهٔ اجتماعی و اقتصادی و بنیادهای طرح ملّی توسعهٔ اقتصادی و اجتماعی تا سال ۲۰۳۰ میلادی استقبال کردند.
با توجه به اهمیت طرح‌های ارائه شده، کنگرهٔ هفتم حزب کمونیست کوبا تصمیم گرفت که بحث و بررسی دموکراتیک گسترده دربارهٔ سندهای برنامه‌ای با اعضای حزب و سازمان جوانان کمونیست، نمایندگان سازمان‌های مردمی، و دیگر بخش‌های جامعهٔ کوبا آغاز شود و به جریان بیفتد. در جلسهٔ پایانی کنگره، رائول کاسترو، دبیر اوّل حزب کمونیست کوبا، گفت که انتظار می‌رود که این روند بحث و بررسی تا پایان سال جاری میلادی (دی ماه) به انجام برسد تا کمیتهٔ مرکزی حزب بتواند با توجه به وظیفه‌ای که کنگره به عهدهٔ آن گذاشته است، سندهای برنامه‌ای را تصویب و اجرایی کند.
کنگرهٔ هفتم حزب کمونیست کوبا درست ۵۵ سال پس از روزی برگزار شد که رفیق فیدل کاسترو اعلام کرد که انقلاب کوبا سرشتی سوسیالیستی دارد و کوبا به راه سوسیالیسم خواهد رفت. این کنگره در شرایطی برگزار شد که کشور کوبا، که همچنان پایگاه مستحکمی برای نیروهای ترقی‌خواه در آمریکای لاتین و نمونه‌ای از دستاوردهای چشمگیر در زمینه‌های گوناگون اجتماعی و اقتصادی است، دوران پرتحوّلی را پشت سر می‌گذارد. بیش از نیم قرن پس از اعمال تحریم‌ها و محاصرهٔ اقتصادی گستردهٔ آمریکا بر این جزیرهٔ کوچک، حرکتی در راستای عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بین کوبا و آمریکا آغاز شده است، اگرچه هنوز محاصرهٔ کوبا، و اشغال بخشی از خاک کوبا در خلیج گوانتانامو و فعالیت پایگاه نظامی آمریکا در آن همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر، بحران جهانی سرمایه‌داری همچنان تأثیر خود را بر روند توسعهٔ اقتصادی کوبا می‌گذارد. در کنار همهٔ اینها، تلاش‌های نیروهای راستگرای محلی و امپریالیسم جهانی برای بازپس گرفتن حکومت‌های وابسته در شماری از کشورهای آمریکای لاتین شدّت یافته است. در قرن بیست‌ویکم، مردم کوبا به رغم آنکه ده‌ها سال است زندگی دشواری داشته‌اند، توانسته‌اند در نظامی مردمی دستاوردهای چشمگیر و پرافتخاری در بسیاری از زمینه‌های اجتماعی داشته باشند، امّا به‌حق خواستار زندگی شکوفاتری هستند. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری دربارهٔ روند توسعهٔ اقتصادی-اجتماعی کشور موضوع حیاتی و مهمی است که هم‌اکنون در جامعهٔ کوبا مورد بحث و بررسی است، و یکی از وظایف کنگرهٔ هفتم حزب کمونیست حاکم در کوبا، یافتن رویکردهایی نوین، در شرایط نوین، برای مسائلی است که سال‌هاست برجامعهٔ کوبا سایه انداخته است. در این راه، حزب کمونیست کوبا زیر پا گذاشتن اصول بنیادین سوسیالیسم را قاطعانه رد کرده است و می‌کند.
در روز گشایش کنگره، رفیق رائول کاسترو، دبیر اوّل حزب کمونیست کوبا، گزارش کمیتهٔ مرکزی را به کنگره ارائه داد. او در شروع گزارشش از کشته شدگان کوبایی در جریان حملهٔ نیروهای ضدانقلابی به کوبا در تهاجم موسوم به “خلیج خوک‌ها “در ۵۵ سال پیش یاد کرد و نسبت به آنها ادای احترام کرد. رفیق رائول کاسترو در ادامه به این نکته اشاره کرد که پیشرَوی به سوی روزآمد کردن الگوی ساختمان سوسیالیسم شکوفا، پایدار، و بازگشت‌ناپذیر در کوبا مستلزم رعایت، حفظ، و تحکیم و تقویت همان اصول برابری و عدالتی است که بُن‌مایه و شالودهٔ انقلاب کوبا بوده است. رفیق کاسترو، که در مقام ریاست‌جمهوری کوبا نیز انجام وظیفه می‌کند، در ادامهٔ صحبت‌هایش گفت که توسعهٔ اقتصاد ملّی، همراه با مبارزه در راه حفظ صلح، اتّحاد، و ثبات و استحکام نظری، از هدف‌های اصلی و بنیادین حزب کمونیست کوباست. او همچنین یادآوری این نکته را لازم شمرد که اجرای الگوی اقتصادی نوین کوبا که در کنگرهٔ ششم حزب در سال ۲۰۱۱ (۵ سال پیش) تصویب و تنظیم شد، کاری نیست که در یک یا دو برنامهٔ پنج‌ساله بشود آن را به سرانجام رساند، و افزود که “نباید فراموش کنیم که ما در کوبا هرگز اجازه نمی‌دهیم “شوک‌درمانی “اجرا شود که غالباً به زیان تنگ‌دست‌ترین قشرهای جامعه اجرا می‌شود. این منطق ما، که مطابق با این اصل مورد قبول ماست که هیچ‌کس در کوبا به حال خود رها نخواهد شد، روی سرعت پیشرفت‌های صورت گرفته در روند روزآمد کردن الگوی اقتصادی کشور تأثیر تعیین‌کننده‌ای دارد، و البته در این روند، تأثیر بحران اقتصادی جهانی و به‌ویژه پیامدهای محاصرهٔ اقتصادی کوبا را نیز نمی‌توان نادیده نگرفت. سیاست‌های نولیبرالی که خواهان شتاب بخشیدن به خصوصی‌سازی اموال دولتی و خدمات اجتماعی مثل بهداشت و درمان، آموزش، و تأمین اجتماعی‌اند، هرگز در الگوی سوسیالیستی کوبا اجرا نخواهد شد… ولی ما همچنان بر بهبود کیفیت این خدمات تأکید داریم.”
در گزارش کمیتهٔ مرکزی به کنگره، به طور مشخص چهار موضوع مهم مطرح شد که کار بر روی آنها بلافاصله پس از کنگرهٔ ششم آغاز شده بود:
۱. کارکرد اقتصاد ملّی در پنج سال گذشته، و نتیجهٔ اجرای رهنمودهای اقتصادی و اجتماعی حزب، و روزآمد کردن آنها برای پنج سال بعدی.
۲. عناصر بنیادین طرح توسعهٔ اقتصادی و اجتماعی ملّی تا سال ۲۰۳۰.
۳. فرمول‌بندی الگوی توسعهٔ اقتصادی-اجتماعی سوسیالیستی کوبا.
۴. پیشرفت‌های حاصل شده در رسیدن به هدف‌های تعیین‌شده در نهادهای رهبری حزبی.
تدوین جزئیات این چهار موضوع حاصل تلاش مشترک استادان دانشگاه، فرهنگیان، کارشناسان و پژوهشگران اقتصادی و اجتماعی، و نمایندگان حزب و دولت کوبا بوده است.
رفیق رائول کاسترو در ادامهٔ گزارش خود به مسئلهٔ تحریم‌های آمریکا اشاره کرد و گفت که تحریم‌ها و محاصرهٔ اقتصادی آمریکا، که به‌رغم فضای ایجاد شده در پی توافق‌های میان آمریکا و کوبا در دی ماه ۹۳ با هدف عادی‌سازی روابط دیپلماتیک میان دو کشور همچنان ادامه دارد، بزرگ‌ترین مانع در راه دوستی کامل میان دو کشور است. او افزود که جنگ اقتصادی واشنگتن با کوبا که بیشتر از نیم‌قرن است که ادامه دارد، همچنان اثر مخرّب و مرعوب‌کنندهٔ خود را دارد و مانع مبادلهٔ متقابل آزاد کوبا با بقیهٔ جهان است، چون طبق قانون “هِلمز-بِرتون “هر کشور دیگری هم که با کوبا معاملهٔ اقتصادی کند، می‌تواند مورد اقدام‌های تنبیهی و تحریمی آمریکا قرار بگیرد! رفیق کاسترو در بخش دیگری از سخنانش ضمن اشاره به اینکه آغاز ذوب شدن یخ روابط دیپلماتیک میان کوبا و آمریکا از دی ماه ۹۳ تا کنون “نتایج مشخصی “داشته است که “مثبت ولی ناکافی “بوده است، خواستار پایان دادن به اشغال گوانتانامو (در خاک کوبا) توسط آمریکا و برچیدن پایگاه‌های آمریکایی از آنجا شد، و گفت: “ما ساده‌لوح نیستیم، و از نیروهای قدرتمند خارجی بی‌خبر نیستیم که به قول خودشان می‌خواهند به بازیگران غیردولتی “اختیار و قدرت دهند “تا بتوانند عوامل تغییر را به وجود بیاورند تا کار انقلاب و سوسیالیسم را در کوبا از راه‌های دیگری یکسره کنند… کم نبوده‌اند مقام‌های آمریکایی که آشکارا گفته‌اند که هدف‌ها همان است، فقط روش‌ها تغییر کرده است… “رفیق کاسترو افزود: “با توجه به قصد همیشگی ایالات متحد آمریکا برای تسلّط بر ملّت ما، و عزم کوبایی‌ها برای آزاد و مستقل بودن، با وجود خطرهایی که در پیش روست، یا بهایی که باید بپردازیم، تاریخ رابطهٔ ما با ایالات متحد آمریکا برای کوبا همیشه چالش‌آور بوده است.”
دیبر اوّل حزب کمونیست کوبا در مورد اقتصاد کوبا گفت که اقتصاد سوسیالیستی شالودهٔ قدرت ملّی است و از آنجا که مناسبات مالکیت تعیین‌کنندهٔ نظام اجتماعی است، وسایل تولید باید در دستان زحمتکشان باقی بماند. او دربارهٔ مالکیت خصوصی گفت که در دولت کارگری، به رسمیت شناختن مالکیت خصوصی به معنای احیای سرمایه‌داری نیست، و افزود: “شرکت‌های خصوصی در چارچوب مرزهای کاملاً مشخص و به مثابه مکمّل بافت اقتصادی کشور عمل می‌کنند. “رفیق کاسترو دربارهٔ رشد اقتصادی و بدهی‌های خارجی کوبا گفت: “توسعهٔ اقتصادی و افزایش مصرف کافی نیست؛ بدهی خارجی کشور نیز باید کاهش یابد… ما اوضاع مالی داخلی کشور را سر و سامان داده‌ایم و در مورد بازپرداخت بدهی‌های خارجی مذاکره کرده‌ایم تا از این راه اعتبار بین‌المللی اقتصاد کوبا را به سود مبادله و سرمایه‌گذاری در مسیر توسعه احیا کنیم.”
یکی از مسائلی که چند سالی است حزب و دولت و ملّت کوبا را به خود مشغول کرده است، رها شدن از نظام دو-نرخی ارز است. یادآوری می‌شود که پس از فروپاشی دولت‌های سوسیالیستی در اتحاد شوروی و کشورهای اروپای شرقی، دولت کوبا که اتّکای زیادی به مبادلات تجاری با این کشورها داشت، از لحاظ اقتصادی با دشواری‌های فراوانی روبرو شد و مردم کوبا چندین سالِ سخت و پُررنج را گذراندند. یکی از راه‌هایی که دولت کوبا برای جلوگیری از فروپاشی اقتصاد کشور در پیش گرفت، دو-نرخی کردن ارز (پزو) بود: یکی پزوی کوبایی معمولی، که برای خرید نیازهای ضروری و اوّلیه قابل مصرف است، و دیگری پزوی قابل‌تبدیل، که با آن فقط می‌شود کالاهای لوکس یا غیرضروری خرید. اکنون، بیست و پنج سال پس از آن سال‌های دشوار، دولت و اقتصاد کوبا در وضعیتی است که مایل است این سیستم را برچیند و ارز تک‌نرخی را برقرار کند. دبیر اوّل حزب برادر در گزارش به کنگره به این موضوع نیز اشاره کرد و گفت: “ما به‌زودی راه‌حلی برای تک‌نرخی کردن ارز پیدا خواهیم کرد، و اگرچه آن راه‌حل، برای دشواری‌های ساختاری کشور معجزه نخواهد کرد، تأثیری مهم در پیشبُرد کارهای مربوط به روزآمد کردن الگوی اقتصادی کوبا خواهد داشت. تجدیدسازمان سامانهٔ ارزی کشور شرایط لازم را برای غلبه بر پیامدهای زیانبار برابرگرایی مطلق، و برای اجرای اصل سوسیالیستی “از هر کس مطابق توانش، و به هر کس مطابق کارش “فراهم خواهد آورد. “رفیق کاسترو در زمینهٔ روزآمد کردن نظام اقتصادی کشور گفت: “وارد کردن قوانین عرضه و تقاضا ضدیّتی با اصل برنامه‌ریزی ندارد. هر دو می‌توانند در کنار یکدیگر وجود داشته باشند و، به سود کشور، مکمّل یکدیگر باشند، همان‌طور که روند اصلاحات در چین و نوسازی در ویتنام نشان داده است. ما آن را “روزآمد کردن “می‌نامیم چون بنا نداریم که تغییری در هدف‌های بنیادین انقلاب بدهیم. “گفتنی است که در روند گسترش بخش غیردولتی، میزان اشتغال دولتی در کوبا در پنج سال گذشته از ۸۱٫۲درصد به ۷۰٫۸درصد کاهش یافته است، به این معنا که نزدیک به ۳۰درصد جمعیت در بخش غیردولتی شاغل است (شامل خوداشتغالی). بر اساس گزارش رفیق کاسترو، رشد تولید ناخالص ملّی کوبا در پنج سال گذشته ۲٫۸درصد بوده است که “برای ایجاد شرایط سازنده و تأمین زیرساخت‌های لازم برای گسترش توسعهٔ اقتصادی و بهبود مصرف کافی نیست.”
گزارش کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست کوبا به موضوع سرمایه‌گذاری‌های خارجی نیز پرداخته است. در این گزارش آمده است: “سرمایه‌گذاری خارجی تصویب شده، و برای توسعهٔ کشور ضروری و مهم تشخیص داده شده است. قانون تازه‌ای در این مورد به اجرا گذاشته شده است که ضمنِ ارائهٔ انگیزه‌ها و مشوّق‌های معیّن برای سرمایه‌گذاران و حفاظت قانونی از آنها، استقلال ملّی، حفاظت از محیط‌زیست، و استفادهٔ درست و معقول از منابع طبیعی را تضمین می‌کند. “گفتنی است که کانون سرمایه‌گذاری‌های خارجی در کوبا به طور عمده در بخش‌های تولید و زیرساختی است که در پنج سال گذشته ۷۰درصد سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به خود اختصاص داده است. مطابق گزارش کمیتهٔ مرکزی به کنگره، کمبودها و دشواری‌هایی در زمینه‌های کنترل کیفیت، نیروی کار متخصص و صلاحیت‌دار، برنامه‌ریزی دقیق و جامع، و آموزش وجود دارد که به تعلل و تأخیر در انجام کارها و پایین بودن کیفیت کار منجر شده است.
رفیق کاسترو در بخش دیگری از گزارش کمیتهٔ مرکزی به مسئلهٔ حقوق بشر اشاره کرد و گفت: “برای ما دستمزد مساوی در برابر کار مساوی یکی از اصول حقوق بشر است، ولی در کشورهای دیگر، از جمله در ایالات متحد آمریکا، چنین نیست… در کوبا بهداشت و درمان رایگان یک حق است. در چند کشور دیگر جهان چنین است؟ در خیلی از کشورها بهداشت و درمان رایگان اصلاً جزو حقوق بشر نیست، بلکه کسب‌وکار است. در کشور ما آموزش رایگان است… در خیلی از کشورهای دیگر کسب‌وکار است…”
دبیر اوّل حزب برادر در مورد اقتصاد کوبا گفت: “توسعهٔ اقتصاد ملّی، همراه با مبارزه در راه صلح و ثابت‌قدمی نظری، رسالت اصلی حزب است. اقتصاد همچنان یکی از وظیفه‌های در دست است، و کار سیاسی-نظری کاری دائمی است که پیوندی تنگاتنگ با مبارزهٔ اقتصادی دارد چون با مشارکت آگاهانه، فعّال، و متعهدانهٔ اکثریت مردم در روند روزآمد کردن الگوی اقتصادی و اجتماعی کشور مربوط است.”
در گزارش کمیتهٔ مرکزی حزب برادر در زمینهٔ مسائل خارجی و آمریکای لاتین، ضمن اشاره به حمله‌های تازهٔ امپریالیسم و نیروهای سرمایه‌داری جهانی به دولت‌های انقلابی و ترقی‌خواه آمریکای لاتین و منطقهٔ کاراییب آمده است: “در این حملهٔ ارتجاعی، در کنار تلاش برای کودتا و بی‌ثبات کردن کشورها، ار شیوه‌ها و فنّاوری‌های ویژهٔ جنگ‌های غیرمتعارف به‌ویژه در عرصهٔ ارتباطات و فرهنگ استفاده می‌شود.این سیاست به طور عمده متوجه جمهوری بولیواری ونزوئلا است، و در ماه‌های اخیر در بولیوی، اکوادور، برزیل، و نیز نیکاراگوئه و السالوادور شدّت گرفته است. “در گزارش کمیتهٔ مرکزی، با مردم فلسطین، سوریه، و جمهوری دموکراتیک عربی صحرا در مبارزه‌شان علیه اشغال سرزمین‌هایشان اعلام همبستگی شده، و با هرگونه تروریسم- که کوبا خود بارها قربانی آن بوده است- مخالفت جدّی شده است.
رفیق رائول کاسترو گزارشش را این‌طور به پایان برد: “و بالاخره، رفقا، اینکه ما در این کنگره که رخدادی تاریخی و سازنده خواهد بود، چند روز کار جدّی و زیادی در پیش داریم. حاصل این کار، خط مشی کار آیندهٔ ماست که هدفش، کشوری و ملّتی مستقل، سوسیالیست، شکوفا، و پایدار خواهد بود.”
در روز سوّم کنگره و پس از بحث و بررسی‌هایی که روی گزارش کمیتهٔ مرکزی شد، این گزارش به رأی گذاشته شد که به اتفاق آرا به تصویب کنگره رسید.
کنگره همچنین اعضای کمیتهٔ مرکزی ۱۴۲ نفری و هیئت سیاسی ۱۷ نفری حزب را انتخاب کرد. در ترکیب کمیتهٔ مرکزی و هیئت سیاسی به ترتیب ۶۵ و ۴ زن حضور دارند. همچنین، بار دیگر رفقا رائول کاسترو و خوزه رامون ونتورا به ترتیب به سِمَت دبیر اوّل و دبیر دوّم حزب انتخاب شدند.
در نشست پایانی کنگره در روز چهارم و آخر، رفیق فیدل کاسترو، رهبر تاریخی انقلاب کوبا، سخنرانی کرد و از جمله به اهمیت حضور نسل تازه و جوان کمونیست‌ها و زحمتکشان کوبا در حزب و جامعهٔ کوبا، پیشبُرد هدف‌های اصیل انقلاب کوبا، و نیز خطرهایی که جامعهٔ بشری با آنها روبروست، به‌ویژه تغییرهای آب‌وهوایی و قدرت ویرانگر سلاح‌های امروزی که صلح جهانی و زندگی بشر روی زمین را به خطر می‌اندازند، اشاره کرد. او در بخشی از صحبت‌هایش گفت: “من به‌زودی ۹۰ ساله می‌شوم… همهٔ ما روزی خواهیم رفت، امّا اندیشه‌ها و آرمان‌های کمونیست‌های کوبا پا بر جا خواهند ماند و ثابت خواهد شد که اگر با شور و حرارت و افتخار بر روی این اندیشه‌ها و آرمان‌ها کار شود، می‌توانند کالاهای مادّی و فرهنگی مورد نیاز بشر را تولید کنند؛ ما باید بدون اینکه از پا بنشینیم برای تحقق این امر مبارزه کنیم. “
در جریان کار کنگرهٔ هفتم حزب کمونیست کوبا نیز پیشنهاد شد که حداکثر سن برای عضو شدن در کمیتهٔ مرکزی ۶۰ سال، و حداکثر سن برای به عهده گرفتن یک مقام رهبری حزبی ۷۰ سال باشد، و به‌علاوه، یک فرد حزبی حداکثر دوبار بتواند در یک مقام سیاسی حزبی بماند. در همین ارتباط، رفیق رائول کاسترو یادآوری کرد که دورهٔ دوّم ریاست‌جمهوری (ریاست شورای دولت و وزیران) او در سال ۲۰۱۸ (دو سال دیگر) به پایان خواهد رسید و او مسئولیت‌هایش را به هر کس دیگری که انتخاب شود واگذار خواهد کرد.
رفیق فیدل کاسترو پس از خطاب به “برداران آمریکای لاتین و جهان “که “مردم کوبا پیروز خواهند شد”، سخنانش را این‌طور به پایان برد: “شاید این آخرین باری باشد که من در چنین سالنی صحبت کنم. من به نامزدهای اعلام شده در کنگره رأی دادم، و سپاسگزارم که مرا دعوت کردید و افتخار دارم که به صحبت‌های من گوش دادید. به همهٔ شما، و پیش از همه به رفیق رائول کاسترو برای تلاش والایش تبریک می‌گویم. ما به پیش گام برمی‌داریم، و آنچه را که باید کامل کنیم، در نهایت صداقت و تعهد و با نیرویی متحد، و در حرکتی توقف‌ناپذیر به جلو، کامل خواهیم کرد.”
حزب ما نیز در پیامی که از جانب کمیتهٔ مرکزی خطاب به رفیق رائول کاسترو و کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست کوبا ارسال کرد، موفقیت حزب کمونیست برادر در برگزاری کنگره، و بحث و بررسی و تصمیم‌گیری دربارهٔ طرح‌های در دست اقدام برای تکمیل ساختمان جامعهٔ سوسیالیستی نوین، پویا، و پایدار در آن کشور را تبریک گفت. پیام کمیتهٔ مرکزی حزبمان بر پیوندهای تاریخی میان دو حزب برادر و ادامهٔ روابط انترناسیونالیستی رفیقانه میان دو حزب تأکید و تصریح داشت. تلاش‌های بی‌وقفه و پیگیرانهٔ رفقای کوبایی برای شکوفایی جامعهٔ سوسیالیستی در کوبا مورد احترام همهٔ کمونیست‌های دنیا، و از جمله حزب تودهٔ ایران است. حزب ما برای رفقای کوبایی و مردم کوبا صمیمانه آرزوی صلح، ترقی، و بهروزی دارد.
به نقل از «نامهٔ مردم» شمارهٔ ۹۹۸، دوشنبه ۱۳ اردیبهشت ماه ۱۳۹۵
