تروریسم در اروپا
در آخرین لحظاتی که این شمارۀ »نامۀ مردم« برای چاپ آماده می شد رسان
ه های جهان گزارش دادند که در جریان یک حمله مسلحانه در شهر اورلاندو، در ایالت فلوریدا، ۵۰ نفر کشته و ده ها تن زخمی شده اند. به گزارش ”رویترز“، خبرگزاری ”اعماق“ وابسته به گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش)، مدعی شده داعش مسئولیت حمله را به عهده گرفته و آن را کار یکی از “رزمندگان داعش” دانسته است. در این بیانیه معلوم نیست که آیا داعش مستقیما نقش داشته یا فقط مدعی است که الهام بخش حمله بوده است. حزب تودۀ ایران ضمن محکوم کردن این عمل جنایتکارانه معتقد است که بدون برخورد با زمینه های اساسی تروریسم در جهان که عمدتا ریشه در سیاست های مداخله جویانه امپریالیسم در منطقه خاورمیانه و دفاع از حکومت های ضد مردمی، از جمله عربستان سعودی دارد، نمی توان به راه حل واقع بینانه یی در زمینه پایان دادن به بلیه تروریسم در جهان دست یافت.
حمله‌هایِ هراس‌آفرین و کشتارِ از پیش هماهنگ‌شده در بروکسل، پایتخت بلژیک، نشانه‌یی دیگر از آن است که، ”جهادی”های سرسپرده، با تابعیتِ اروپایی، کم‌وبیش هر زمان که اراده کنند می‌توانند به این‌گونه اقدام‌ها دست زنند. کانونِ تصمیم‌گیری‌هایِ “اتحادیهٔ اروپا” و ادارهٔ مرکزی “ناتو” (“سازمان پیمان آتلانتیک شمالی“) در بروکسل قرار دارند. در حمله‌هایِ روزهای ۳ فروردین‌ماه ۹۵/ ۲۲ ماه مارس ۲۰۱۶، به پایانهٔ فرودگاه بین‌المللی “زاوانتم” و ایستگاه راه‌آهن زیرزمینی “ماالبیک” در مرکز شهر بروکسل، بیش از ۳۱ تن کشته و ۳۰۰ تن هم مجروح شدند.
از آن زمان که غرب، در پانزده سال پیش، “جنگ علیه تروریسم” را آغاز کرد، حملههای هراس‌آفرین در اروپا و سراسر دنیا افزایشِ چشم‌گیری یافته‌اند. درواقع، همه حملههای بزرگ چهار سال گذشته در اروپا به‌دستِ شهروندانِ اروپایی‌ای که از جبهه‌های نبرد در سوریه، عراق و افغانستان به کشورشان بازمی‌گشتند انجام گرفته‌اند. پس‌ازاینکه هدفِ تغییرِ رژیم در سوریه رنگ باخت، بر شمارِ این حمله‌ها به‌طورِچشم‌گیری افزوده شده است. بسیاری از جهادی‌های اروپایی به‌طورسربسته از سوی دولت‌های اروپایی برای جنگ در سوریه ترغیب شده‌اند. بیشتر این جنگجویان- ازجمله آنانی که در حملههای هراس‌آفرینِ “بروکسل” و “پاریس” دست داشتند- پرونده‌های تبه‌کاری در محاکم جنایی داشتند و باید هرروزه زیر نظرِ نیروی انتظامی و امنیتی می‌بودند. اما به‌جای قرار داشتنِ دائم در زیر نظارتِ نیروی انتظامی و امنیتی، به آنان اجازه داده شده بود که بارها به منطقه‌هایی که در دست شورشیان [در سوریه] بود، سفر کنند.
از منظرِ زمانی اکنون به‌نظر می‌رسد که حملههای اخیر در بروکسل را می‌شد پیش‌بینی کرد. اکنون روشن‌شده است که حتمی بودنِ چنین حمله‌ها‌یی به مأموران بلژیکی، پیش‌هشدار شده بود. نهادهای اطلاعاتیِ “ترکیه” و “اسراییل” دربارهٔ کسانی که در حملههای احتمالی دست داشتند و همچنین هدف‌های‌شان، خبرهایی دقیق داده بودند. “ به سازمان امنیت بلژیک و دیگر نهادهای اطلاعاتی و امنیتی غرب پیش‌هشداری دقیق دربارهٔ حملههای تروریست‌ها داده شده بود. بنا بر گزارش روزنامهٔ هاآرِتص: سازمان‌های امنیتی از مدت‌ها پیش از برنامه‌ریزیِ حمله‌ها به فرودگاه [بروکسل] و از قرار معلوم به راه‌آهن زیرزمینی [بروکسل] در آینده‌ای نزدیک، آگاهیِ کامل داشتند.”
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، گفته است که یکی از مهاجمانِ فرودگاه [بروکسل]، “ابراهیم البکراوی»، دو بار هنگامی‌که قصدِ ورود مخفیانه به سوریه را داشت، از ترکیه به هلند اخراج شده بود. برادرش، خالد البکراوی، نیز در انفجارِ انتحاریِ بروکسل دست داشت. “ابراهیم البکراوی” خود را در فرودگاه منفجر کرد و خالد یکی از مهاجمان به ایستگاه قطار زیرزمینی بروکسل بود. در عملیاتِ حملههای تروریستی اخیر در قارهٔ اروپا و دیگر منطقه‌ها در دنیا، چنین به‌نظر می‌رسد که برادران به‌طورمشترک شرکت می‌کنند. در مسابقهٔ دو ماراتن در شهر “بوستون“، در ایالات‌متحده، در دو سال پیش، برادران “تسارنایف” با الهام از داعش به این حمله دست زدند. دولت ترکیه به‌تازگی در مورد رفتنِ جنگجویان کشورهای غربی به سوریه و عراق و به‌راه انداختن جهاد سخت‌گیری‌هایی را آغاز کرده است. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، پس از سرنگون شدن یکی از جنگنده‌هایش به‌دست نیروی هوایی ترکیه، دولت این کشور را به “همدستی با تروریست‌ها” متهم کرده بود.
خالد، برادر ابراهیم البکراوی، در حمله به ایستگاه قطار زیرزمینی “ماالبیک” دست داشت. پس از حملههای هراس‌آفرینِ پاریس در نوامبر سال گذشته، برای البکراوی که از اجرای آتی این طرح [در بلژیک] اطلاع داشت، حکم بازداشتِ بین‌المللی صادر شده بود. وزیر داخلیِ بلژیک، ژان ژامبون، و وزیر دادگستریِ این کشور، کوان گرینز، به لغزش‌هایی در این مورد اعتراف کردند و خواستار کناره‌گیری از مقام‌های خود شدند. اما نخست‌وزیر بلژیک، چارلز مایکل، درخواست آنان را نپذیرفت. اردوغان نیز گفته است که مأموران ترکیه در مورد فرد دیگری که در این حملههای بروکسل دست داشت به مقامات بلژیک خبر داده بودند. او گفت که، یکی از دست‌اندرکاران این حمله، در تابستان ۲۰۱۵ [در ترکیه] بازداشت و به بلژیک برگردانده شده بود:”ما سفارت بلژیک را در جریان بازداشت و اخراج این فرد گذاشته بودیم. ولی بااین‌وجود مقام‌های بلژیکی این فرد را پس از اخراجِ او از ترکیه، آزاد کردند.” مقام‌های ترکیه اکنون پا را از این سخنان فراتر گذاشته و نهادهای اروپایی را متهم کرده‌اند که قصد دارند معضلِ اسلام‌گراییِ تندرو را از خاکِ اروپا را به سوریه صادر کنند. مقام‌های ترکیه همچنین به روزنامهٔ انگلیسی “گاردین” گفته‌اند که، شهروندان اروپایی‌ای که در فهرستِ قرمز “اینترپل” [پلیس بین‌المللی] تحت تعقیب بودند با چمدان‌هایی پُر از اسلحه به ترکیه سفر می‌کردند.
بلژیک بااینکه کشور کوچکی است، اما خاستگاه بیشترین شمار از جنگجویان گروه‌های اسلام‌گرای تندرو مانند داعش و جبههٔ نصرت است. در روزهای نخست [درگیری‌ها در سوریه] نهادهای اطلاعاتی غرب در استخدام جنگجو برای نیروهای مورد پشتیبانی‌شان در سوریه، با یکدیگر تبانی می‌کردند. بلژیک و فرانسه، با داشتن نیروی بیکار در میان جوانان مسلمان‌شان، زمینهٔ بسیار مطلوبی برای یارگیری‌ها بشمار می‌‌آمدند. حتی برای پرواز شهروندان این کشورها [یعنی بلژیک و فرانسه] به ترکیه نیازی به گذرنامه نبود. تنها داشتن کارت هویت کافی بود. جابه‌جاییِ این افراد به سوریه از سویِ کارگزاران اطلاعاتیِ کشورهای گوناگون غربی، ترکیه، و کشورهای خلیج‌فارس تسهیل می‌شد. برآورد می‌شود که بین ۸ تا ۱۰ هزار جنگجو از کشورهای فرانسه و بلژیک در جبهه‌های جنگ داخلیِ سوریه شرکت داشته باشد. گزارش‌هایی بر آن‌اند که: بسیاری از آنانی که در حملههای پاریس و بروکسل دست داشتند، حتی پیش از اینکه “داعش” حکومتِ خلافتی‌اش را اعلام کند، به سوریه رفته بودند. یکی از بمب‌گذارانِ واقعهٔ بلژیک به نام “عجم العشراوی»، در سال ۲۰۱۳- پیش از اشغال شهر “رقه” [واقع در سوریه] به‌دستِ داعش- به سوریه رفته بود. کشورهای غربی تنها پس‌ازاینکه داعش توانست سرزمین‌هایی را به‌تصرف خود درآورد و با پوشاندنِ چهره‌های‌شان در نمایش‌هایی برپاییِ دولت اسلامی را اعلام کند، این گروه را هدفِ حملهٔ نظامی قرار داد و آن‌هم به‌صورتِ گزینشی.
بیش از هزار جنگجو، که بمب‌گذارانِ پاریس و بروکسل در بینِ آنان‌اند، برای به‌راه انداختنِ جنگ با دولت‌های خود به کشورهای اروپایی‌شان بازگشته‌اند. گروه‌هایی مانند “داعش” و “النصرت»، به‌سبب دست نزدن به اقدامِ مستقیم نظامی بر ضدِ دولت سوریه در سال‌های نخستِ جنگ داخلی در سوریه، به‌شدت از دولت‌های غربی خشمگینند، و برای همین است که سلاح‌های‌شان را به سویِ کشورهای غربی نشانه رفته‌اند. آن‌گونه که حملههای تروریستی پاریس و بروکسل نشان می‌دهند، داعش پایگاه پشتیبانی‌ای زیرزمینی دارد. مقررات اضطراری‌ای سخت‌گیرانه که پس از رویدادهای پاریس [و بروکسل] در فرانسه و بلژیک وضع‌شده‌اند، هنوز نتوانسته‌اند گروه‌های جهادی را از قصدِ آسیب‌رسانی‌های‌شان منصرف کنند. بازرسان و کارشناسان فرانسوی و بلژیکی در جمع‌بندی‌شان از رویدادها به این نتیجه رسیده‌اند که واقعهٔ پاریس در بروکسل برنامه‌ریزی شده بود. از قرار معلوم حداقل سه تا چهار تن از دست‌اندرکارانِ رویدادِ بروکسل در حملهٔ پاریس نیز شرکت داشتند. یکی از مظنون‌ها که چهره‌اش در ویدئویِ نصب‌شده در فرودگاه ضبط گردیده بود، هنوز پیدا نشده و فراری است.
زمانِ اجرایِ حملهٔ تروریستی در بروکسل بدون تردید با دستگیریِ “صالح عبدالسلام” به‌دست نیروی ضد تروریسم بلژیک در سومین هفتهٔ ماه مارس، جلو افتاده بود. این فرد، به‌خاطر نقش کلیدی‌اش در حملهٔ تروریستیِ ۱۳ ماه نوامبر، تحت پیگرد بود. او باوجوداینکه مهم‌ترین مظنون اروپا بشمار می‌رود، از آن زمان که توانست از تور امنیتی فرانسه و بلژیک با موفقیت بگریزد هنوز پیدا نشده است. شبکهٔ پیچیدهٔ زیرزمینی جهادی‌ها در غرب اروپا، همراه با نقصان در کارایی و مهارتِ دستگاه‌های ضد تروریسم فرانسه و بلژیک، شرایطی را برای عبدالسلام فراهم ساخته است که بتواند خود را از نظر دور نگه دارد و به طرح‌ریزیِ حملههای هراس‌آفرین بعدی بپردازد. عبدالسلام نخستین باری که توجه نیروهای امنیتی را جلب کرد و به‌دست مقام‌های ترکیه در ماه ژانویه ۲۰۱۵ دستگیر شد آن هنگامی بود که می‌خواست از مرز این کشور بگذرد و به سوریه برود. مقام‌های ترکیه همتایان خود را در بلژیک از این امر آگاه ساخته بودند.
بسیاری از آنانی که در حملههای تروریستی پاریس و بروکسل دست داشتند، مانند عبدالسلام از نسل دوم شهروندان بلژیک بودند. گفته می‌شود که ندیم البکراوی، یکی از تروریست‌های شرکت‌کننده در حمله به فرودگاه بروکسل، کسی است که کمربند انفجاری حملههای پاریس را سرهم کرده بود. در فرانسه و بلژیک، مهاجران تهیدست و تبار آنان که به‌طورعمده از مستعمره‌های فرانسه زبان مانند مراکش، الجزایر و تونس‌اند، به حاشیه‌های شهرها رانده شده‌اند. بسیاری از جوانان مانند عبدالسلام که دوران‌های نخست زندگی‌شان را با خُرده‌تبه‌کاری‌ها آغاز کردند، بعدها در زندان‌ها یا از راه رسانه‌های اجتماعی به بنیادگرایی اسلامی گرایش پیدا کردند.
عبدالسلام باوجود داشتن چنین پیشینه‌ای، مجاز بود در سراسر اروپا با جهادی‌هایی که برخی از آنان با موج پناه‌جویان سال گذشته که راه درازی را سیل‌وار از یونان به سوی اروپای مرکزی درنوردیده بودند، آزادانه دیدار کند. بنا بر گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های بلژیک، گرایشِ بنیادگرایانهٔ عبدالسلام و برادرش برای کارگزاران امنیتی بلژیک از سال ۲۰۱۴ شناخته شده بود. دستگیریِ عبدالسلام و بازجویی‌اش، می‌تواند زنگ خطر را در میان همدستان نزدیکش به‌صدا درآورده باشد. یادداشتی در نزدیکی یکی از مکان‌های مورد هدف برای حمله، در بروکسل، به‌قلم البکراوی- که پس از دستگیری عبدالسلام مورد پیگرد مأموران امنیتی قرار گرفته بود- یافت شده است که در آن البکراوی اعتراف می‌کند که او ”برای انجام کارش [مأموریت یا وظیفه‌اش] در شتاب است“ اما ”نمی‌داند چه باید بکند.“
کشورهای اروپایی برای سخت‌گیرانه‌تر کردنِ قانون‌های مراقبت و پایش- که هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای پیشتاز غربی اجرایی شده‌اند- از پاسخ‌هایی سرهم‌بندی‌شده و کردارهایی ناشیانه به‌منظورِ توجیهِ مقابله با تهدید تروریست‌ها بهره می‌گیرند. فرانسه پس از حملههای تروریستی به پاریس در وضعیت اجرای مقررات اضطراری بسر می‌برد. وزیر کشور آلمان، توماس دمیزیر، می‌گوید که پس از خونریزی در بروکسل، حق محافظت از امور و اطلاعات شخصی باید از اهمیت کمتری برخوردار گردند. نخست‌وزیر ایتالیا، ماتئو رنزی، برپاییِ “ساختار امنیتی متحد اروپا” برای هماهنگی کارکرد نهادهای انتظامی و امنیتی همه کشورهای اتحادیهٔ اروپا را خواستار شده است. واکنش‌ها در ایالات‌متحده، که هم‌اکنون در روزهای داغ فعالیت‌های مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری بسر می‌برد و پیشتازان رقابت‌ها در این فعالیت‌ها،مُبَلغِ بیزاری و نفرت‌ورزی [به اقوام و مذاهب] هستند در واکنش نسبت به این‌گونه رویدادها سرآمدِ همه‌اند. تد کروز، که نفر دوم پس از دونالد ترامپ در این مسابقه انتخاباتی فعالیت می‌کند، گشت‌زنی و زیر نظر گرفتنِ محله‌های مسلمان‌نشین از سوی نیروهای انتظامی را خواستار گردیده است. دونالد ترامپ خواستار بستنِ مرزهای کشور و به‌کارگیری دوبارهٔ روش‌های گوناگون شکنجه مانند “خفگیِ مصنوعی با آب” است. هیلاری کلینتون هم از ”دَرهٔ سیلیکُن“ [[Silicon Valley، یکی از مراکز فن‌آوری کامپیوتر و شبکه‌های اینترنتی در سانفراسیسکو] خواسته است تا از مهارت‌های خود برای ”افزایشی فوری در گرفتنِ اطلاعات“ به‌منظورِ پاییدن و رصد فعالیت‌های شبکه‌ای استفاده کند.
صدمه‌دیدگان از حملههای هراس‌آفرین در دیگر نقاط دنیا از همدردی و تفاهمی که نسبت به صدمه‌دیدگانِ بروکسل و پاریس در رسانه‌ها و کشورهای غربی برانگیخته شده است، به‌طور شایسته و منصفانه‌ای برخوردار نگردیده‌اند. تنها در ماه مارس، از نیجریه گرفته تا عراق، صدها انسان بی‌گناه در حملههای هراس‌‌انگیز و تروریستی از بین رفته‌اند. بیمارستان‌ها و بازارهای یمن از سوی نیروی هوایی عربستان بمباران شده‌اند. در حملهٔ اخیر، در آغازه‌های فروردین‌ماه، بیش از ۱۲۰ تن که بسیاری از آنان کودک بودند، در بمباران بازاری در شمال یمن بهوسیلهٔ جنگنده‌های عربستان سعودی کشته شدند. هواپیماها و سلاح‌های عربستان سعودی را ایالات‌متحده تأمین می‌کند. ”بوکو حرام“، لجام‌گسیخته، به کشتار مردم ادامه می‌دهد. در روزهای پایانی اسفندماه ۹۴، ۲۲ تن در مسجدی در شمال‌غربی نیجریه در حمله‌یی انتحاری بهوسیلهٔ کمربندِ انفجاری از بین رفتند. در نیجریه بیشتر از زن‌ها برای حملههای انتحاری بهره‌گیری می‌شود. در همین تاریخ‌ها، ترکیه با دو حملهٔ انتحاری روبه‌رو بوده است و در عراق صدها تن در انفجارهای تروریستی کشته شده‌اند. در آخرین حملهٔ تروریستی در همین تاریخ، در یک مسابقه فوتبال پُرتماشاگر، یک نفر با انفجار خود ۳۱ نفر را کشت و بیش از ۸۰ نفر را زخمی کرد. گویا زندگی آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها برای دولت‌ها و رسانه‌های غربی چندان اهمیتی ندارد.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۰۱، ۲۴ خرداد ماه ۱۳۹۵
