آشِ شورِ آمارها، و تذکرِ خامنه‌ای
سید علی خامنه‌ای، هفته گذشته، در دیدار با مسئولانِ هشتمین دورهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سخنانی گفت که مخدوش بودنِ آمارهایی که از سوی دولت‌های وقت ارائه می‌شوند تأیید می‌کرد. او ازجمله گفت:”گاهی مراکز مختلف درخصوص نرخ بیکاری یا نرخ تورم و رشدِ اقتصادی، آمارهای متفاوتی بیان می‌کنند که این مسئله موجب ایجاد بی‌اعتمادی در مردم می‌شود.” خامنه‌ای با اشاره به اهمیتِ دقت و صحت آمارها، و ضربهٔ سنگینی که آمار غلط به کشور می‌زند، افزود: “متأسفانه کشور ازلحاظ آمارگیری عقب است و حتی برخی مسئولان از حقایق و آمارهای واقعی در بعضی بخش‌ها مطلع نیستند.”
خامنه‌ای در ادامهٔ سخنانش، اختلاف در آمارهای مراکز آماری را «بلایی بزرگ» خواند و با اشاره به نادرست خواندن برخی آمارهای دولت‌های قبلی از سوی دولت‌های بعدی، گفت: “باید منشأ این دوگانگی‌ها مشخص شود، یعنی یا در آن دوره در بیان آمارها اشکالی وجود داشته است یا در دورهٔ پس از آن؛ و درهرصورت، دست‌کاری در آمارها که در معرض قضاوت مردم فهیم نیز قرار دارد، گناهی کبیره است.”
به‌دنبال این سخنان، روزنامهٔ ایران، وابسته به دولت، ۲۴ شهریورماه، در مطلبی با عنوان:”آسیب آمارهای دوگانه در اقتصاد”، با اشاره به اینکه “این بلای بزرگ سال‌های طولانی است که در جان اقتصاد ایران رخنه کرده و امروز به یک مانع اساسی برای رسیدن به شفافیت اقتصادی تبدیل شده است”، نوشت: “زمانی که دولت‌ها یا سازمان‌هایی در درون دولت تلاش می‌کنند به‌دلایل سیاسی از ارائهٔ آمارهای درست اقتصادی طفره بروند، فعالان اقتصادی مجال ارزیابی و تحلیل شرایط موجود را ندارند. مطابق نظریه‌های اقتصادی، همین اختلال آماری می‌تواند در رشد اقتصادی اثر منفی بگذارد.”
سایت تابناک، ۲۲ شهریورماه، گزارش داد: “مرکز پژوهش‌های مجلس در شرایطی رشد اقتصادی سال ۹۴ را منفیِ ۰.۴ درصد عنوان کرده که اردیبهشت‌ماه امسال، مرکز آمار ایران این رشد را با احتساب نفت یک درصد و بدون احتساب آن، ۰.۹ درصد اعلام کرده است.” گزارش تابناک در ادامه به موردهایی دیگر هم اشاره می‌کند که نشان می‌دهد بین آمار اعلام‌شده از سوی مرکز آمار و مرکز پژوهش‌ها، اختلاف وجود دارد.
جوان آنلاین، ۲۴ شهریورماه، با این توضیح که” اختلافِ آماری بین مرکز آمار و دستگاه‌های مختلف این سؤال را ایجاد کرده است که بر اساس کدام آمار برنامه‌ریزی‌ها انجام می‌گیرد” می‌نویسد: “مراکز انتشار آمار چون بانک‌مرکزی و مرکز آمار عمدتاً آمار را با تأخیر بسیار منتشر می‌کنند، مثلاً… می‌بینیم که در سال ۹۵ باافتخار گزارش‌های آماری از حوزه‌های مختلف را که مربوط به سال ۹۲ و ۹۳ است تازه منتشر کرده‌اند.”
خبرگزاری مهر، ۲۴ شهریورماه، با این مقدمه که”اختلافاتِ آماری و ارقام متفاوتی که برای شاخص‌های اقتصادی ازجمله تورم، رشد اقتصادی، بیکاری و اشتغال مطرح می‌شود، این روزها به یکی از بحث‌های جدی کشور تبدیل شده است” می‌نویسد: “اختلافات آماری دولت و مجلس، علاوه بر نشان دادن اختلاف آماری میان اعداد اعلام‌شده برای رشد اقتصادی در دولت و مجلس، سال پایه آماری را هم به‌عنوان یکی از ایرادهای وارده به آمار وارده و شاخص‌های اقتصادی مطرح کرد.” روزنامهٔ آرمان، ۲۴ شهریورماه، مطلبی کوتاه از حیدر مستخدمین حسینی، را منتشر کرد که در آن، نویسنده موضوع مرجع ارائهٔ آمارهای رسمی را برجسته کرده و از این بابت بانک‌مرکزی را مرجع صلاحیت‌دار دانسته است. به‌عبارتی‌دیگر، مطلب‌نویس از اصلِ موضوع که ارائهٔ آمارهای مخدوش است طفره رفته و بحث را به تعدد مراکز آماری تقلیل داده است.
در سخنان خامنه‌ای کاملاً مشخص نشده است که آمار مخدوش آیا به امور اقتصادی منحصر می‌گردد یا درمورد امور دیگر هم صدق می‌کند. در مطلبی اما مندرج در روزنامهٔ ایران، مخدووش بودن آمار را به امور اقتصادی منحصر کرده است. در مطلب روزنامه آرمان هم در این‌باره، موضوع بحث به‌طورِعمده به سمت دیگر کشانده شده است. نکتهٔ فراموش‌شده در این رابطه آمارهایی‌اند که اصولاً هیچ‌گاه منتشر نمی‌شوند، مانند آمارِ آسیب‌های اجتماعی. مثلاً در طول سال‌های گذشته ما انتشار آمارهایی از معتادان و مبتلایان به ایدز را شاهد بوده‌ایم که همیشه درصدِ ثابتی را نشان داده و کاملاً مشهود است که سیاست کلی رژیم، پنهان‌کاری‌ای برنامه‌ریزی‌شده است، و این مسئله ربطی به این جناح و آن جناح هم ندارد. بیشتر آمارها در رژیم اسلامی با دیدِ امنیتی انجام می‌گیرد و بعضی از آن‌ها اصولاً اعلام نمی‌شوند. چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس، جزوه‌یی را منتشر کرد که در رابطه با ازدواج موقت بود. در این جزوه ازجمله آمارهایی هم انتشار یافته بودند. پس از مدت زمانی کوتاه و بر اثر فشار مراکزی نامعلوم این جزوه از سایت مجلس حذف شد و دیگر خبری از آن نشد. هرچند آن جزوه در همان چند روز اول قابل دسترسی شد و اطلاعات آن انتشار یافت، اما اشاره به همین نکته بیانگرِ این واقعیت است که جاروجنجال اخیر را نباید خیلی جدی تلقی کرد و انتظار داشت که از این به بعد آمارهای شُسته‌رُفته در اختیار عموم قرار گیرد. خامنه‌ای به‌خوبی آگاه است که بیش از چندین دهه است که آمارهای مخدوش منتشر می‌شوند و کسی هم به آن‌ها اعتراضی نکرده است. در کشورهای دیکتاتور زده و و حکومت های فاسدی مانند ایران آمار اساساٌ جایگاه علمی ندارد و در واقع ابزاری است برای مبارزه جناح ها و خاک پاشاندن به چشم توده ها استفاده می شود.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۰۸، دوشنبه ۲۹ شهریور ماه ۱۳۹۵
