واکنش‌های داخلی به حملهٔ آمریکا به سوریه
اپوزیسیون ایرانی خارج از کشور نسبت به حملهٔ موشکی آمریکا به سوریه، واکنشی انفعالی داشت. حزب تودهٔ ایران تنها سازمان ایرانی‌ای بود که با قاطعیت این حمله را محکوم کرد. اما واکنش‌های داخل کشور به تهاجم نیز با توجه به خطرهایی که میهن ما و منطقه را تهدید می‌کند، توأم با احتیاط بود. تنش در خاورمیانه و شبه‌جزیرهٔ کره به‌روشنی نشان می‌دهد که سیاست خارجی آمریکا بر زورگویی و دخالت در دیگر کشورها مبتنی است.
به‌گزارش خبرگزاری فارس،۲۰ فروردین‌ماه، علی خامنه‌ای در واکنش به حملهٔ آمریکا به سوریه، گفت:”کاری که آمریکایی‌ها کردند، اشتباه و خطایی راهبردی است و آن‌ها درحال تکرار خطای گذشتگان خود هستند.” سایت تابناک، ۱۹ فروردین‌ماه، سخنان محسن رضایی را که در برنامه‌یی تلویزیونی ایراد شده بود را انعکاس داد و از قول او نوشت:”در این ۶ سال آمریکایی‌ها از پشت صحنه و بیشتر باواسطهٔ عربستان و ترکیه دخالت می‌کردند و همچنین پنهانی به تروریست‌ها کمک می‌کردند ولی این برای اولین بار است که به‌طورمستقیم و علنی وارد درگیری‌های سوریه شدند.” رضایی در جایی دیگر از سخنانش گفت:”من یک ماه پیش نامه‌ای به آقای دکتر روحانی نوشتم و در آن گفتم که مراقب باشید! آقای ترامپ به‌دنبال یک اقدام موفقیت‌آمیز است که مشکلات درونی خودشان را حل کند. درست عمل کنید که او فکر نکند اگر اقدامی علیه ایران انجام داد، بدون پاسخ خواهد بود.” سایت روزنامه کیهان، ۱۹ بهمن‌ماه، در مطلبی به‌قلم سعدالله زارعی، دلایل این اقدام را از دو زاویه ارزیابی کرده است. مقاله کیهان می‌نویسد:”آمریکا برای سنگین کردن وزن و درواقع تحمیل خود به روند سیاسی سوریه هرازگاهی به نقطه‌ای در سوریه حمله خواهد کرد بدون آنکه همان‌گونه که واشنگتن‌پست نوشت الزاماً به تغییر راهبرد در سوریه منتهی شود.” مقاله در دلیل دوم خود به موضوع تضعیف دولت روحانی در داخل اشاره دارد و این تبلیغ که، اگر دولت روحانی کنار برود وقوع جنگ آمریکا علیه ایران حتمی خواهد بود، می‌نویسد:”علائم داخلی نشان می‌داد که احتمال پایان یافتن دورهٔ روحانی به‌طورجدی وجود دارد. دراین‌بین برخی از مراکز آمریکایی با صراحت از لزوم دست زدن آمریکا به اقدامی که مانع شکل‌گیری ٬تغییر نامطلوب٬ در ایران شود، سخن می‌گفتند و بعضی هم همین را با تلویح و کنایه مطرح می‌کردند.” کیهان در نتیجه‌گیری از مطلبش می‌نویسد:”در این دو روز موجی از تحلیل‌ها در شبکه‌های اجتماعی موردحمایت دولت ایران [را شاهد] هستیم که بر این نکته پای می‌فشارند که اگر جنگ نمی‌خواهید به کسانی رأی دهید که به آرامش می‌اندیشند و حاضرند بهای آن- یعنی کنار آمدن با مهاجمین نظامی- را بپردازند.” روزنامهٔ رسالت، ۱۹ فروردین‌ماه، به‌نقل از حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نوشت:”انتظار اینکه جمهوری اسلامی ایران در مسائلی که به سوریه ربط دارد وارد فضای تقابلی شود، یک انتظار افراطی است و باید از آن پرهیز کرد و من معتقدم مشخصاً مجلس شورای اسلامی نیز باید در موضع‌گیری‌ها و قانون‌گذاری‌ها این واقعیت را بپذیرد که نباید چالش‌های کنونی در منطقه تبدیل به‌چالش ایران و آمریکا شود.” روزنامه ایران، ۱۹ فروردین‌ماه، در مطلبی به‌قلم بنفشه غلامی، با تشریح رویدادهای منتهی به حملهٔ آمریکا به سوریه، نتیجه می‌گیرد:”اقدام نظامی بامداد جمعه آمریکا در سوریه هرچند تبعات جهانی بسیاری به‌همراه خواهد داشت، اما گوشه چشمی نیز به مسائل داخلی آمریکا و برآورده ساختن اهداف ترامپ در داخل کشورش داشته است.” روزنامهٔ آرمان، در مقاله‌یی به‌قلم حسن هانی‌زاده، معتقد است:”اگر آمریکا بخواهد به ماجراجویی‌های خود در منطقه و علیه ایران ادامه دهد، با یک بحران جهانی مواجه خواهد شد که ممکن است به یک جنگ فراگیر منجر شود. حمله موشکی اخیر به سوریه نشان می‌دهد دونالد ترامپ درصدد دست زدن به ریسک‌های خطرناکی است که ممکن است به جنگ سوم جهانی بینجامد.” روزنامهٔ اعتماد، ۱۹ فروردین‌ماه، در گفت‌وگو با محمدعلی مهتدی، از قول او می‌نویسد:”برخی تصور می‌کنند که این اقدام یک حمله منفرد است و پاسخی از سوی آمریکا به دولت سوریه در راستای استفاده از سلاح شیمیایی بوده است… اما به‌نظر من این آغاز یک سناریوی جدید است. تصور من این نیست که اقدام آمریکا به این تک حمله منتهی شود بلکه آن را آغاز یک فرآیند می‌دانم و آن‌ها منتظر واکنش ایران و روسیه هستند تا بقیه عملیات را در عراق و یمن نیز به‌اجرا دربیاورند.” قاسم محب‌علی، مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه، در روزنامهٔ اعتماد، ۱۹ فروردین‌ماه، نوشت:”دونالد ترامپ اهداف متعددی را در حمله نظامی به خاک سوریه دنبال می‌کند و در جایی این اقدام نظامی را انجام داد که کمترین هزینه را برای امریکا در پی داشته باشد. بااین‌وجود ادامه‌دار بودن این حملات بستگی به شرایط موجود به پس‌ازاین اقدام دارد. درحال‌حاضر پیش‌بینی نمی‌شود که این‌چنین حملات ادامه داشته باشد. اما به‌هرحال این موضوع نشان داد که آمریکایی‌ها قصد دارند ازاین‌پس درصورت نیاز از این نوع اقدامات همان‌گونه که در عراق، یمن، لیبی و سومالی انجام می‌دهند را علیه دولت بشار اسد نیز انجام دهند. بنابراین آن را می‌توان هشداری به روسیه و ایران دانست و از سوی دیگر فرصتی را فراهم می‌کند که ترکیه و شورشیان از این فرصت استفاده کنند تا فشارها را علیه دولت بشار اسد افزایش دهند.” واکنش‌ها در ایران و انعکاس آن در رسانه‌های داخلی و اظهارنظرهای مقام‌های رسمی و تصمیم‌گیر در ایران را می‌توان موضع‌گیری‌هایی توأم با احتیاط ارزیابی کرد. موضوع مهم در این ابرازنظرها این است که تلقی‌ای واحد از این حمله از تحلیل‌هایشان استنباط نمی‌شود. موضع‌گیرهای تا کنونی هم محدود بوده است و مراکز عمدهٔ تصمیم‌گیر در این رابطه با موضوع این حمله علنی و جدی برخورد نکرده‌اند. به‌نظر می‌رسد تحلیل غالب بر این مبنا استوار است که دولت ترامپ برای رهایی از مشکلات داخلی، دستور این حمله را صادر کرده است و این رویکرد در تحولات پیشِ رو دوباره اتفاق نمی‌افتد. واقعیت آن است که دخالت سیاسی و نظامی آمریکا همواره جزیی جداناپذیر از سیاست نهادینه‌شدهٔ خارجی، بویژه در منطقه خاورمیانه بوده است و رفت‌وآمد دولت‌های مختلف، در این سیاست بنیادی تغییری عمده به‌وجود نیاورده است.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۲۳، ۲۸ فروردین ماه ۱۳۹۶
