پایداری جنبش انقلابی در ایالت کرالای هند زیر رهبری کمونیست‌ها
سیاستمداران و دولتمردان کمونیست در کِرالا تاریخچه‌ای طولانی از طرح و تحقق گزینه‌هایی دارند که نادرستی این گفتمان را که سرمایه‌داری تنها گزینه است ثابت می‌کند. ایالت کرالای هند در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی-اقتصادی در هند پیشتاز است.
اِلامکولام ماناکال سانکاران نَمبوتیری‌پاد ۳۵ سال پس از آنکه برخلاف انتظار همگان برای نخستین بار در دنیای غیرکمونیستی فرماندار ایالتی در هند شد که یک دولت کمونیست را انتخاب کرد، می‌نویسد که آن بُرهه، زمانِ “مبارزه‌ای عظیم با فاشیسم جهانی “بود. سال ۱۹۵۷/۱۳۳۶ بود. جنگ جهانی دوّم پایان یافته بود، هندوستان از حاکمیت استعمار بریتانیا مستقل شده بود، و کشور دو تکه شده بود و دولت جداگانهٔ پاکستان ایجاد شده بود.
در ایالت کِرالا، در منتهی‌الیه جنوب غربی هند در ساحل دریای عرب (شمال شرقی اقیانوس هند)، جنبش جوشنده‌ای به رهبری حزب کمونیست هند علیه امپریالیسم، سرمایه‌داری، و تنگ‌نظری و تعصب نژادپرستانه در جریان بود. حزب کمونیست هند زیر رهبری نَمبوتیری‌پاد در یک حرکت تاریخی بی‌سابقه موفق شد در نخستین انتخاباتی که در آن ایالت برگزار می‌شد، پیروز شود. امّا فقط دو سال بعد، دولت مرکزی “کنگرهٔ ملّی هند “که برای خنثیٰ کردن تلاش‌ها و معکوس کردن دستاوردهای حزب کمونیست و تغییر مسیر به “راست “سخت تلاش می‌کرد، دولت وقتِ حزب کمونیست در کرالا را به طور غیرقانونی از قدرت کنار زد. با وجود این، بذرهای جنبش انقلابی کاشته شده بود. شش سال بعد، حزب کمونیست هند دوباره در انتخابات ایالت کِرالا پیروز شد و به قدرت رسید، و سپس در سال‌های ۱۹۶۷، ۱۹۸۰، ۱۹۸۷، ۱۹۹۶، ۲۰۰۶، و به‌تازگی در سال ۲۰۱۶/۱۳۹۵ مجدداً قدرت دولتی را در این ایالت به دست گرفت.
جنبش کمونیستی‌ای که از سال‌ها پیش پیشگام اصلاحات بنیادی ارضی و آموزشی در کرالا بوده است، و در عرصه‌های فراوانی این ایالت را در همهٔ هند پیشتاز اصلاحات بنیادی کرده است، در پنج دههٔ گذشته هیچ نشانی از ضعف و کم‌رنگ شدن نشان نداده است.
به علّت حضور حزب کمونیست هند (مارکسیست)- که در سال ۱۹۶۴/۱۳۴۳ از حزب کمونیست هند جدا شد- در قدرت دولتی در ایالت کِرالا از ماه مه ۲۰۱۶ (خرداد ۱۳۹۵)، دولت “جبههٔ دموکراتیک چپ “که ائتلافی است از گروه‌های سوسیالیستی و کمونیستی گوناگون در دولت، در یک سال و اندی گذشته دستاوردها و پیروزی‌های متعددی داشته که این ایالت کوچک ساحلی در جنوب غربی هند را فرسنگ‌ها جلوتر از بقیهٔ هند برده است که زیر حکومت مودی است. در حالی که هند، زیر رهبری نارندرا مودی، نخست‌وزیر راستگرای ملّی‌گرای هندو، تسلیم “بنیادگرایی بازار افسارگسیخته»، اقتدارگرایی، و “تنگ‌نظری نفرت از اقلیت‌ها “شده است، در ایالت کِرالا با حضور حزب کمونیست (مارکسیست) در قدرت، برای نمونه میزان سواد، مرگ‌ومیر کودکان، طول عمر، و ثبت‌نام در مدارس، در ردیف کشورهای “جهان اوّل “قرار دارد.
جنبش کمونیستی الگو می‌شود
پینارایا ویجایان، صدراعظم دولت کِرالا، می‌گوید: “جنبش کمونیستی در کرالا در سرزمینی رشد کرده است که جنبش اصلاحات اجتماعی پیش از آن زمینه را فراهم کرده بود… اگر اصلاح‌طلبان را مشعل‌داران روشنگری در کِرالا بدانیم، باید بگوییم که رهبران کمونیست در تبدیل به عملِ سیاسی کردن بینش و چشم‌اندازی که آنها برای جامعهٔ ما داشتند، نقشی تعیین کننده داشتند. حتّی حالا هم “چپ “در دولت کرالا در کنار و همگام با جنبش‌هایی است که به اندیشه‌ها و آرمان‌های مترقی و تحقق آنها اعتقاد دارند، و در کنار محرومان و ستم‌دیدگان و فرودستان می‌ایستند. تاریخچه و تجربهٔ دولت “چپ “در کِرالا راه را برای “الگوی توسعهٔ کِرالا “در جهان هموار کرده است: گزینه‌ای مردمی در مقابل نیروهای فزایندهٔ جهانی‌سازی.
مایکل پَرِنتی در کتابش با عنوان “سیاه‌جامگان و سرخ‌ها: فاشیسم منطقی و سرنگونی کمونیسم “در سال ۱۹۹۷ نوشت: “کِرالا، ایالتی در هند، را در نظر بگیرید که در آن فعالیت‌های سازمان‌های مردمی و جنبش‌های توده‌یی در چهل سال گذشته پیروزی‌های مهمی در برابر سرکوب سیاسی-اقتصادی به دست آورده است، و سطحی از توسعهٔ اجتماعی به وجود آورده است که به طور چشمگیری بهتر از آن چیزی است که در بیشتر کشورهای جهان سوّم دیده می‌شود، و همهٔ اینها بدون سرمایه‌گذاری خارجی تحقق یافته است. اگرچه کِرالا هیچ منبع ثروت ویژه‌ای ندارد، ولی از سازمان‌دهی و مبارزهٔ سیاسی ده‌ها سالهٔ کمونیست‌ها برخوردار بوده که بر زندگی شمار عظیمی از مردم اثر گذاشته و نفَسِ حیات‌بخشی در دموکراسی آن ایالت دمیده است.»
از دید آصف احمد ۲۸ ساله که در ایالت کِرالا زندگی می‌کند، در کشوری انگاشت‌های “فاشیسم قومی-ملّی‌گرایانه “بر آن حاکم است، حزب کمونیست کِرالا بی‌بروبرگرد بهترین راه‌حل است. او می‌گوید: “برخلاف دولتِ شرکتی‌ها که در دهلی قدرت را در دست دارد، در کرالا از همان موقعی که کمونیست‌ها وارد دولت شدند، در کنار مردم ایستادند. انتخاب حزب کمونیست در کِرالا در مقایسه با هر حزب دیگری در کشور، انتخابی بسیار آسان و بی‌بروبرگرد است. “او بر این عقیده است که تاریخچهٔ طولانی جنبش‌های کمونیستی در کِرالا به این ایالت کمک کرده است که با سرعت به پیش رود. او تأکید دارد که “طی همهٔ این سال‌ها، کِرالا همیشه یک گام جلوتر از بقیهٔ ایالت‌ها بوده است، و این هم به طور عمده به خاطر حضور توده‌یی و چشمگیر جنبش‌های انقلابی و اعتقادی در دولت از دهه‌های آغازین قرن بیستم است.»
پیشی گرفتن از بقیهٔ هند، از توزیع ثروت تا حقوق زنان
به گفتهٔ ویجایان، حزب کمونیست که در جنبش کمونیستی بین‌المللی و در کوران مبارزه با ریویزیونیسم و فرقه‌گرایی و برای “دفاع از اندیشه‌های مارکسیسم-لنینیسم “پا به عرصهٔ وجود گذاشت، با به دست گرفتن قدرت دولتی در کِرالا توانسته است بالاترین سطح باسوادی در کشور را با ۹۳درصد، بیشترین امید به زندگی (طول عمر) را با ۷۷ سال، و به این ترتیب، بالاترین شاخص توسعهٔ انسانی در هند را با شاخص ۰٫۷۱۲ در سال ۲۰۱۵ تأمین کند. از ۴ خرداد ۱۳۹۵ که ائتلاف جبههٔ دموکراتیک چپ برای چندمین بار قدرت دولتی را به دست آورد، قانون‌گذاران تا کنون سیاست‌های مترقی بسیاری را برای حل‌وفصل مسائل گوناگون، از نژادپرستی تا حقوق کارگران و برابری جنسیتی، تنظیم و تصویب کرده‌اند.
آصف احمد می‌گوید که در کشوری که هنوز با تبعیض عمیق علیه “کاستهای پایین‌تر “دست به گریبان است، “کِرالا خیلی پیش از استقلال هند، توانست “نظام کاسْت “و تبعیض علیه “نجس»ها را ریشه‌کن کند. سال گذشته، دولت کِرالا در حدود ۶هزار کارزار “من کاست ندارم “در سراسر ایالت برگزار کرد. همچنین، در بودجهٔ سال جاری ایالت کِرالا، برای محرومانی که در کشور جزو “ کاستهای فهرست‌شده “و “قبیله‌های فهرست‌شده “محسوب می‌شوند، بودجهٔ عظیمی که تا کنون سابقه نداشته است اختصاص داده شده است. در دولت ائتلافی دموکراتیک چپ حرکت‌های فمینیستی و دفاع از حقوق زنان نیز اوج گرفته است. در همین ماه جاری، کِرالا نخستین ایالتی در کشور بود که در جریان اجرای یک طرح ویژه، دستگاه‌های خودکار فروش نوار بهداشتی در تمام مؤسسه‌های آموزشی نصب کرد تا همهٔ دختران و زنان جوان به فرآورده‌های بهداشتی زنانه دسترسی داشته باشند. همچنین، طرح “گشت صورتی “را سامان داد که شبکه‌ای از کارکنان پلیس زن است که برای تأمین ایمنی و آسایش زنان، کودکان، سالمندان، و افراد دارای معلولیت که از وسایل نقلیهٔ همگانی برای رفت‌وآمد استفاده می‌کنند، آموزش ویژه دیده‌اند. در ضمن، همهٔ جاهای دیدنی و محل‌های عمومی ایالت را دارند برای افراد دارای معلولیت جسمی قابل دسترسی می‌کنند.
در حالی که بحران جهانی خشونت علیه افراد تراجنسیتی (ترَنس یا دگرجنس‌گونه) شدّت یافته است و به قتل رساندن آنها در سال‌های اخیر در آمریکا و برزیل و کشورهای دیگر به سطحی گسترده رسیده است، در کرالا به تراجنسیتی‌ها فرصت و امکان بیشتری برای مشارکت در جامعه داده می‌شود. ماه گذشته، ۲۳ نفر از افراد تراجنسیتی در یک شرکت راه‌آهن محلی در شهر ساحلی کوچی استخدام شدند. سخنگوی این شرکت به روزنامهٔ انگلیسی گاردین گفت: “مردم از افراد تراجنسیتی دوری می‌کنند. اینها جدا از جامعه زندگی می‌کنند؛ به آنها کار نمی‌دهند؛ حقوقشان رعایت نمی‌شود. ما می‌خواهیم که با استخدام آنها کاری کنیم که برای مثال، مردمی که هر روز سر کار می‌روند، در مسیر خود با این افراد برخورد داشته باشند و با آنها دَمخور شوند، و بدین وسیله بتوانیم آنها را وارد جامعه کنیم. “در یکی از بیانیه‌های مطبوعاتی دفتر فرماندار که به مناسبت نخستین سالگرد انتخاب دولت منتشر شد آمده است که دولت نیز در صدد انجام اقدام‌هایی است که “از دوگانگی محض زن-و-مرد در کمیسیون خدمات دولتی ایالت پرهیز کند تا این کمیسیون بتواند اقلیت‌های جنسیتی را نیز در بر بگیرد.»
در عرصهٔ حقوق کار و کارگر، باز هم ایالت کِرالا در سراسر هند نمونه است. در ماه مه امسال، دولت اعلام کرد که امکان برخوداری کارگران مهاجر منطقه از بیمهٔ درمانی و خدمات پزشکی رایگان را فراهم خواهد کرد که به این ترتیب ۳ میلیون نفر زیر پوشش بیمه قرار خواهند گرفت. دولت همچنین طرحی را برای کمک به کارگران غیرمتشکل اجرا کرده است تا آنها بتوانند از دستمزد حداقل برخوردار شوند.
در عرصهٔ آموزش، دولت اجرای طرح گستردهٔ بازپرداخت وام را آغاز کرده که با هدف کمک به دانشجویان برای بازپرداخت وام‌های دانشجویی تدوین شده است. به گفتهٔ فرماندار ویجایان: “در زمانی که جنبش‌های دانشجویی علیه افزایش شهریه و بدهکاری دانشجویان کشورهای سراسر جهان را به لرزه درآورده است، ما [در ایالت کِرالا] طرح بلندپروازانه‌ای را تدوین کرده‌ایم که دانشجویان بتوانند از زیر بار وام دانشجویی رها شوند.»
و بالاخره، هدف بسیار مهم دولت کرالا برای تضمین اینکه هر خانه‌ای در این ایالت برق داشته باشد نیز ماه گذشته تأمین شد، که باز هم نخستین نمونه در سراسر هند بود.
آصف احمد می‌گوید: “در میان اصلاحاتی که این دولت اجرا کرده است، چشمگیرتر از همه برق‌رسانی به همهٔ خانه‌ها در سراسر ایالت است، که در کشور سابقه نداشته است. با توجه به سرزمین کوهستانی و جنگلی کِرالا، این کار بزرگ را با هیچ معیاری نمی‌توان کاری ساده دانست.»
یگانه ایالت سرخ
وضعیت در بقیهٔ هند تفاوت چشمگیری با وضعیت در کرالا دارد. وریندا گوپینات، روزنامه‌نگار، می‌نویسد که نخست‌وزیر مودی ملّت “هندوگرا»یی را ترویج کرده است که حق “شهروندان محروم هند در میان اقلیت‌ها، قبیله‌ها، “دالیت»ها [فرودستان کاستهای پایین جامعه]، و تنگدستانی را که زیر ضربهٔ چکمه‌های متعصّبان مذهبی خشن و ستیزه‌جو قرار دارند، پایمال می‌کند. “او می‌نویسد که علاوه بر این تضییق‌ها، “شهروندانی که از قانون اساسی دفاع می‌کنند، فعالان حقوق بشر و حقوق مدنی، اندیشه‌پردازان آزادفکر، و همهٔ آنهایی که در برابر دولتِ ماورای ناسیونالیست می‌ایستند “نیز زیر ضربه قرار دارند. در سه سالی که از حاکمیت حزب ناسیونالیست هندوی مودی می‌گذرد، سرکوب جنبش‌های رهایی‌بخش از شورشیان مائوئیست گرفته تا شهروندان کشمیر گسترش یافته است. این کشمیری‌ها در منطقه‌ای زندگی می‌کنند که نظامی‌شده‌ترین منطقه در کل جهان است. گوپینات در نوشته‌اش توضیح می‌دهد که “گشتِ ارشاد “و صدها گروه هندوی ریز و درشت مشابه آن در خیابان‌های شهرها- از دهلی گرفته تا دارجیلینگ- می‌چرخند و چیزهایی مثل کشتار گاو را منع می‌کنند و کسانی را که برخلاف این عمل کنند، می‌کشند. حزب کمونیست هند (مارکسیست) در چنین شرایطی باید کار کند.
ویجایان، فرماندار ایالت کرالا، تأکید می‌کند که “با وجود دولت حزب حاکم “مردم “(بهاراتیا جاناتا) در مرکز [دولت فدرال]، ما شاهد تجاوز به حقوق ایالت‌ها در چارچوب اختیار و قدرتِ ساختار فدرال، و نیز یورش گسترده به نهادهای خودمختار ایالت‌ها، از جمله نهادهای آموزشی‌مان بوده‌ایم. این تجاوزها و یورش‌ها بخشی از تلاش هماهنگی است که با خفه کردن صداهای مخالف تلاش دارد که هند، و به‌ویژه اقتصاد آن را هر چه بیشتر به سوی نولیبرالیسم بکشاند. “این تقابل و تضاد از چشم آصف احمد نیز پنهان نیست. او می‌گوید: “در حالی که دولت مودی در مرکز، همراه با چندین دولتِ حزب ”مردم “در ایالت‌های دیگر در شمال، بر شعلهٔ جریان‌های ناسیونالیسم راستگرای هندو، ضدمسلمان، ضدمهاجر، و گرایش‌های ضدزن در میان مردم می‌دمند، ائتلاف جبههٔ دموکراتیک چپ در کرالا تمام تلاش خود را به کار بسته است تا مردم را به یکدیگر نزدیک کند و دستاوردها و اصلاحات اقتصادی-اجتماعی را که طی سال‌های طولانی از راه جنبش‌های کارگران و مبارزهٔ توده‌یی در کرالا به دست آمده و صورت گرفته است، به آنها یادآوری کند.»
گزینه‌ای مردمی که فقط می‌تواند بهتر شود
با توجه به تاریخچهٔ ده‌ها سالهٔ کشاکش‌های چپ‌گرا-راست‌گرا بر سر قدرت در کِرالا، همراه با یورش‌های راست‌گرایانهٔ کنونی در بقیهٔ کشور، باید گفت که ایالت کِرالا همچنان با چالش‌های فراوانی روبروست. به گفتهٔ فرماندار این ایالت، “عمده‌ترین چالشی که چپ در اجرای سیاست‌های ترقی‌خواهانه‌اش با آن روبرو بوده، این است که در حالی که تمرکز آن روی اقدام‌های مردمی بوده است، تمرکز راست روی اقدام‌های متمایل به سرمایه بوده است… در نتیجهٔ به قدرت رسیدن متناوب تشکیلات چپ و راست در کرالا، اجرای اقدام‌های مردمی چپ مستمرّ نبوده است. طرح‌ها و برنامه‌هایی که چپ پیشگام اجرای آنها بوده است، مثل سوادآموزی و مسکن و برق‌رسانی همگانی و موارد مشابه آن، پس از روی کار آمدن دولت‌های دست‌راستی به طور کلی معوّق می‌ماند چون آنها به چنین اقدام‌هایی اولویت نمی‌دهند.»
آصف احمد دستاوردهای سریع جبههٔ دموکراتیک چپ در کرالا در سال گذشته را تا حدّی به رشد اقتدارگرایی در کل کشور نسبت می‌دهد. او می‌گوید: “این دولت [چپ در کرالا] در پیشبُرد برنامه‌هایش در طیف گسترده‌ای از مسائل وقت را تلف نکرده است. با توجه به رشد و اوج‌گیری شوونیسم در سراسر کشور، ضرورت تلاش‌های بی‌وقفهٔ دولت قابل درک است… وقتی که یک دولت اقتدارگرا در مرکز قدرت را به دست دارد، بقیهٔ ما نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم، و باید سریع عمل کنیم.»
با همهٔ اینها، و با حضور حزبی که ده‌ها سال مورد حمایت جنبش‌های چپ و زحمتکشان عادی کشور بوده است، آنچه قطعی به نظر می‌آید این است که دولت کمونیست کرالا به‌رغم چالش‌هایی که با آن روبرو بوده است، رشد کرده است، همچنان رشد می‌کند، و در آینده هم به رشد کردن و قوی شدن ادامه خواهد داد. به بیان فرماندار انقلابی ایالت کِرالا، “در حالی که همهٔ منفی‌بافان در جهان هم‌صدا می‌شوند و به ما می‌گویند که هیچ گزینهٔ دیگری وجود ندارد، ما در این ایالت کوچک کِرالا به علّت تعهد بی‌خدشه‌مان به مردمی که مسئولیت ادارهٔ دولت و ایالت را به ما سپرده‌اند، برای تحقق گزینهٔ مردمی، گزینه‌ای که امیدها و آرمان‌های همهٔ بخش‌های جامعهٔ ما را در نظر دارد، هیچ امکانی را نادیده نمی‌گذاریم. “
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۲۹، ۱۹ تیر ماه ۱۳۹۶
