توافقِ آتش‌بس در سوریه، و موضع‌گیری‌های جناح‌های قدرت در ایران
جوان آنلاین، ۱۷ تیرماه، نوشت: “ملاقات دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین که بیش از دو ساعت به‌طول انجامید، ظاهراً به یک توافق بر سر سوریه انجامیده است، توافقی که، هنوز مشخص نیست مواضع ایران و سوریه به‌عنوان متحدان روسیه و مواضع دیگر کشورها ازجمله ترکیه و عربستان در قبال آن چیست.”
روزنامهٔ ایران، ۱۸ تیرماه، مهم‌ترین مفاد این توافق را آورده و می‌نویسد: “منطقهٔ مرزی سوریه و اردن به دمشق اعطا می‌شود. نبرد دیرالزور به دولت سوریه اختصاص داده می‌شود. نیروهای تحت [کنترل] آمریکا نیز باید منطقهٔ “الجزیره” سوریه شامل رقه، فرات، کوبانی و تل ابیض را اشغال کند. برای کنترل مناطقی که از داعش پس‌گرفته می‌شوند، آمریکا و روسیه باهم همکاری داشته باشند.” روزنامهٔ ایران در قسمتی دیگر از مطلب، به‌نقل از نشریهٔ عرب‌زبان الحیات، ادامه می‌دهد: “دربارهٔ مرزهای مشترک سوریه با فلسطین اشغالی [اسرائیل] نیز وضعیت دشوار و پیچیده است، زیرا اسرائیل اصرار دارد که حزب‌الله از این منطقه دور شود و میان واشنگتن و تل‌آویو [در این مورد] اختلاف نظر وجود دارد. واشنگتن اما مشکلی با حضور روسیه یا دولت سوریه در مرزهای فلسطین اشغالی [اسرائیل] ندارد.” روزنامه اعتماد، ۱۸ تیرماه، در مطلبی به‌قلم یسرا بخاخ، نوشت:”توافق روسیه و آمریکا برای توقف درگیری‌ها یکی از مناطق راهبردی و استراتژیک را شامل شده که درعا، قنیطره، و بلندی‌های جولان اشغالی را در بر می‌گیرد و مرز مشترک سوریه با سرزمین‌های اشغالی و اردن به‌شمار می‌رود. … قرار است به‌صورت هدفمند امنیت این مناطق نیز حفظ شود که با دو روش صورت می‌گیرد. یکی حضور نیروهای نظامی روسیه در این مناطق و دیگری ایجاد مرکز نظارت مشترک در اردن.” روزنامه اطلاعات، ۱۸ تیرماه، به‌نقل از روزنامه الحیات، می‌نویسد: “این توافق بر اساس دو اصل استوار است: ابقای بشار اسد در قدرت و دور کردن ایران از سوریه.” جوان آنلاین، در همان تاریخ و در مطلبی دیگر دربارهٔ این آتش‌بس اعلامی، ازجمله می‌نویسد: “در طول یک سال گذشته نزدیک به چهار آتش‌بس در سوریه اعلام شد، اما سه‌تای آن‌ها دوامی نداشت و از قضا همان سه آتش‌بس بین روسیه و آمریکا بود و تنها آتش‌بسی که موردتوافق ایران، روسیه و ترکیه بوده دوامی داشته.” و در ادامه معتقد است که، از این توافق انتظارِ موفقیت نباید داشت.
روزنامه ایران، ۱۸ تیرماه، در مطلبی به‌قلم فریدون مجلسی، دورنمای این آتش‌بس را بررسی کرد و نوشت: “اسد نیز نسبتاً راضی خواهد بود زیرا در شرایطی که معلوم نبود آینده‌اش چه خواهد شد، اکنون با سلطه بر بخش بیشتری از کشور و هماهنگی بیشتر با اقلیت‌های گوناگون سوریه، به بقای خود اطمینان یافته است. … [این آتش‌بس] برای آمریکا مفید و مهم است. ادامه درگیری آمریکا در سوریه می‌تواند رویارویی با روسیه را در پی داشته باشد و هزینه‌های متقابل را افزایش دهد… به‌سود حزب‌الله و لبنان است، زیرا پس از مأموریت اصلی که دور کردن نیروهای داعشی و سلفی از آن مناطق بود فرصت می‌یابند خود را از تهدیدهای بعدی برهانند و به لبنان بازگردند… کردها [هم] راضی خواهند بود زیرا وجه‌المصالحهٔ ترکیه و آمریکا قرار نخواهند گرفت… ترکیه راضی خواهد بود زیرا… می‌تواند به بازسازی صنعت توریست خود در پناه آرامش و کاستن از جنگ بپردازد… ایران می‌تواند تحت شرایطی راضی باشد [تا] بهانهٔ القای ایران‌هراسی را از اسرائیل در منطقه جولان سلب کند.” و درنتیجه، با ابراز امیدواری که این آتش‌بس دوام بیاورد، ایراد را در آن می‌داند که “طرف‌های درگیر در قید منطق و منافع ملی خود نیستند.” روزنامهٔ کیهان، ۲۰ تیرماه، “یکی از اهداف اساسی آمریکایی‌ها در این مرحله” را “جداسازی روسیه از ایران” دانسته و با اشاره به “جریانی در ایران که از آغاز توافق ایران و روسیه را برنمی‌تافتند و به بهبود رابطه با اروپا ولو با پرداخت هزینهٔ سنگین اصرار داشتند”، نوشت: “آمریکا قرار بود یک نوار امنیتی به طول بیش از ۵۰۰ کیلومتر و عمق حدود ۸۰ کیلومتر را در کل مرزهای شرقی سوریه از اردن تا ترکیه به‌وجود آورده و از این طریق جبههٔ مقاومت را دو پارچه کرده و مانع نقش‌آفرینی امنیتی ایران و عراق در کشورهای ساحل مدیترانه شوند حالا آنان به طرحی چشم دوخته‌اند که تنها امضای روسیه پای آن است.”
روزنامهٔ اعتماد، ۲۰ تیرماه، نقل‌قول بهرام قاسمی، سخنگوی وزیر خارجه، را تیتر کرده که گفت: “امیدواریم آتش‌بس به‌شکست منجر نشود.” همین روزنامه، ۲۲ تیرماه، به‌نقل از دی‌میستورا، نمایندهٔ ویژه سازمان ملل، نوشت که تقسیم، بخشی از آیندهٔ سوریه نیست. روزنامهٔ آرمان، ۲۲ تیرماه، در مطلبی درارتباط با “شایعهٔ تجزیه در فصل آتش‌بس”، می‌نویسد: “دی‌میستورا دربارهٔ نگرانی سوری‌ها از تبدیل [شدن] مناطق کاهش تنش به مقدمه‌ای برای تقسیم یا مناطق تحت نفوذ کشورهای منطقه‌ای یا خارجی، گفت: من به‌وضوح می‌گویم که نگرانی‌تان را درک می‌کنم. … اما می‌خواهم سوری‌ها بدانند که سازمان ملل و جامعهٔ جهانی مصمم هستند که این مناطق موقت بوده و تقسیم هرگز بخشی از آینده سوریه نخواهد بود.” در رابطه با توافق اخیر بر سر مسئلهٔ سوریه- که بعد از دیدار پوتین و ترامپ اعلام شد- ما شاهد دو رویکرد از جانب ایران هستیم: نخست، اظهارنظرهای فریدون مجلسی در روزنامهٔ ایران اگر به‌نوعی دیدگاه‌های دولت روحانی باشد، استقبال از این توافق است. دوم، مطالب انتشاریافته در روزنامه‌های جوان و کیهان بازتاب‌دهندهٔ رویکرد دیگری است که سپاه در آن نقش تعیین‌کننده دارد و نسبت به این توافق نگاهی خوش‌بینانه ندارد. با تمام این احوال، از هنگام اعلام این توافق میزان درگیری‌ها در سوریه به‌نحو چشمگیری کاهش یافته‌اند. با اینکه خبرهای تجزیهٔ سوریه تکذیب شده‌اند، اما با توجه به اعلام‌های تاکنونی، چشم‌انداز آیندهٔ کشور سوریه ما را با کشوری تجزیه‌شده روبرو می‌کند. با توجه به دغدغه‌های ایران و ترکیه- به‌خصوص در رابطه با وضعیت کردستان- باید منتظر ماند و دید که این آرامش موقت است یا اینکه ما باز هم شاهد درگیری‌های بیشتر خواهیم بود.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۳۰، ۲ مرداد ماه ۱۳۹۶
