سفر هیئت اتحادیهٔ اروپا به ایران و چالش‌های حقوق بشری
روزنامهٔ اعتماد، ۳۰ آبان‌ماه، در رابطه با سفر هیئت اتحادیه اروپا به ایران در هفتهٔ گذشته، با تشریح تاریخ روابط ایران و اروپا و اشاره به توافق برجام، نوشت: “ایران و اروپا باتوجه به برداشته شدن موانع تحریمی از سر راه روابط دوجانبه و همچنین تحولات منطقه‌ای، دستور کارهای مفصلی برای گفت‌وگو دارند. در دورهٔ پسابرجام تعیین حوزه‌های متنوع و متعدد همکاری‌های ایران و اروپا، اصلی‌ترین هدف رایزنی‌های دوجانبهٔ دو طرف اعلام شده است.
تحریم‌های هسته‌ای اروپا با توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ برداشته شد، اما بسیاری از بانک‌ها و کمپانی‌های بزرگ اروپایی به ایران بازنگشته‌اند و این مسئله همچنان یکی از پرونده‌های باز روی میز است.” اعتماد، در جایی دیگر از مطلبش، به مسائل حقوق بشری اشاره دارد و در ادامه می‌نویسد: “از دُور دوم گفت‌وگوها در بروکسل، ایران و اروپا تصمیم گرفتند مسائل حقوق بشری را نیز به سوژه‌های موردبحث اضافه کنند. درحالی‌که یکی از اصلی‌ترین اختلاف‌ها میان ایران و اروپا درحال‌حاضر مسائل حقوق بشری است دو طرف هنوز وارد گفت‌وگوهایی با زمان‌بندی مشخص دراین‌باره نشده‌اند و همچنان این سوژه نیز یکی از سوژه‌های روی میز است. مسئلهٔ اختلاف‌های حقوق بشری میان ایران و اروپا به‌خصوص در محافل داخلی ایران با حساسیت بسیاری دنبال می‌شود.” اعتماد در ادامهٔ مطلب، به گفته‌های تخت‌روانچی دراین‌باره می‌پردازد و می‌‌افزاید: “این گفت‌وگوها از این دید مفید است که بالأخره فرصتی است برای تبیین نظرات ایران و همچنین نظرات طرف مقابل. در بعضی از موضوعات به‌دلیل فضای مسمومی که برخی از این کشورها خودشان درست کرده‌اند، این نوع گفت‌وگوها برای رفع شک و شُبهه و تبیین مواضع ما و قوانین اسلامی می‌تواند کمک‌کننده باشد. در بعضی از محدوده‌ها، خطوط قرمز وجود دارد. ما امیدوار هستیم که با این گفت‌وگوها این فضا شکسته شود. در پاسخ به‌این سؤال که آیا موفق می‌شویم یا نه؟ واقعاً نمی‌دانیم، اما امیدوار هستیم که این فضا به پیشرفت کمک کند. هم‌زمان ما به طرف مقابل تأکید کرده‌ایم که نمی‌توانیم فقط برای گفت‌وگو کردن، گفت‌وگو کنیم. گفت‌وگو باید دارای هدف باشد. اگر طرف مقابل ما بخواهد درجریان گفت‌وگو هم‌زمان فضای منفی یا برخورد دوگانه، یا این نوع سیاسی کاری در ارتباط با موضوع حقوق بشر را ادامه دهد، این روند در درازمدت معنی خاصی نخواهد داشت. آنها می‌خواهند قطعنامه‌هایی را پشت سر هم علیه ایران تصویب و گزارش‌های مختلفی را در سازمان ملل صادر کنند و درعین‌حال هم بگویند که دارند گفت‌وگو می‌کنند. گفت‌وگو یک شروع، یک میانه و یک انتها دارد. این‌گونه نیست که شما همین‌طور برای دل‌خوشی گفت‌وگو می‌کنید. ما به آنها گفته‌ایم که این گفت‌وگوها باید هدفمند باشند. ما اهل گفت‌وگو هستیم، ولی این گفت‌وگو باید دارای چارچوب باشد.” روزنامهٔ شرق، ۳۰ آبان‌ماه، در رابطه با مسائل حقوق بشری با اتحادیهٔ اروپا، نوشت: “محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر، پیش‌تر گفته است: ٬اتحادیه اروپا علاقه‌مند به مذاکره با ماست و طبعاً ما از این مذاکره ابایی نداریم و قبلاً هم در زمان دولت اصلاحات با اتحادیه اروپا مذاکره داشته‌ایم،اما قرار بود آنها دیگر علیه ما قطع‌نامه‌ای مطرح نکنند و یک سال گذشت و دیدند جمهوری‌اسلامی مسیر خود را با استدلال پیش می‌برد و آنها عهدشکنی کردند و مصوباتی علیه ما داشتند که طبیعتاً جمهوری‌اسلامی این مذاکرات را مفید ندانست٬. او ادامه می‌دهد: ٬اکنون هم همین‌طور است و مذاکرات معنا ندارد که اتحادیهٔ اروپا علیه ایران بیانیه می‌دهد و دو قطع‌نامه را علیه ما در سازمان ملل اسپانسر می‌شود و این‌ها شخصیت‌ها و نهادهای کشور ما را تحریم کردند و اگر بناست این خط ادامه پیدا کند، طبیعتاً پاسخ ما روشن است و اگر دوست دارند در این امور تعدیل و بازنگری داشته باشند، طبعاً راهش باز است و از این نظر، چارچوب مذاکرات در شورای‌عالی حقوق بشر تنظیم و به آنها ابلاغ شد٬. حالا این موضوع یکی از محورهای گفت‌وگو در این نشست است.” روزنامهٔ اعتماد، به‌نقل از عراقچی، به اختلافات ایران و اروپا اشاره می‌کند که می‌گوید:٬در حوزه رایزنی‌های منطقه‌ای و سیاسی دو طرف اختلاف نظرهای زیادی با هم دارند. لذا ما دیدگاه‌های خود را دربارهٔ این مسائل مطرح کردیم و طرف مقابل نیز نقطه نظرهای خود را مطرح کرد. اما در حوزهٔ همکاری‌های اقتصادی و فنی، گفت‌وگوها پیشرفت‌های بسیار خوبی داشت و دو طرف در مورد ایده‌های متفاوت بحث کردند و به نظر من در این حوزه موفق بودیم. … از حوزه‌هایی که در مورد آن بسیار صحبت شد و گفت‌وگوها موفق هم بود همکاری‌های دو طرف در حوزه‌های بانکی، مالی و سرمایه‌گذاری بود. به‌خصوص در این حوزه موانعی که بر سر راه وجود دارد ناشی از اقدام‌های دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده است. در مورد این موانع و راه‌های مقابله با آن به‌تفصیل صحبت کردیم٬.”
رژیم ولایت فقیه از منظر اقتصادی حساب ویژه‌ای برای اروپا باز کرده است. ایران باتوجه به روی کار آمدن دونالد ترامپ، افزایش تنش با عربستان و خط‌ونشان‌های اسرائیل، و مشکلات اقتصادی گسترده نیازمند بسط روابط با اروپا است. اتحادیه اروپا برای بسط روابط خود با ایران شرط‌هایی گذاشته که موضوع رعایت حقوق بشر یکی از آنها است. روزنامهٔ آرمان، ۱ آذرماه، در رابطه با مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر، با اشاره به اینکه “اعدام حذف نشد، اما سخت شد”، به بررسی قانون جدید اعدام قاچاقچیان پرداخته و می‌نویسد: “در جریان این اصلاحات مجازات اعدام برای تولید، توزیع، حمل، نگهداری و وارد کردن صد کیلوگرم مواد مخدر سنتی و دو کیلوگرم مواد مخدر صنعتی در نظر گرفته و تصویب شد. … کسانی که به‌دلیل فقر و بیکاری مرتکب جرم شده‌اند اعدام نمی‌شوند.” خبرگزاری هرانا، در هفتهٔ گذشته گزارش‌هایی انتشار داد که حاکی از آن بود که تعدادی از هموطنان بهایی در شهر رشت، گرگان و بیرجند از زندان آزاد شده‌اند. همچنین در هفته گذشته ما شاهد بودیم که اجازه برگزاری مراسم سالگرد قتل فروهرها به دختر آنها پرستو فروهر داده شد.
به‌نظر می‌رسد تمامی این موردها نشان دادن چراغ سبزهایی محدود از سوی جمهوری اسلامی به اتحادیه اروپا است تا بدین وسیله بتواند، با ارتقاء سطح روابط با اتحادیه اروپا مشکلات اقتصادی‌اش را حل‌وفصل کند. اروپا و رژیم حاکم بر ایران به‌طور سنتی بیشترین توجه‌شان در مناسبات‌شان به روابط اقتصادی معطوف بوده و هست، اما چنانچه نیروهای مترقی بتوانند با فشار به اتحادیهٔ اروپا این اتحادیه را وادارند تا با فشار به ایران آن را به‌رعایت و احترام به قوانین حقوق بشری مجبور کنند، می‌توان امیدوار بود از رنج و درد فعالان سیاسی تا حدی کاسته شود.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۳۹، ۶ آذر ماه ۱۳۹۶
