«گزارشی از همایش بی‌سابقهٔ نمایندگان حزب‌های سیاسی جهان در پکن- «ابتکار پکن
در نخستین روزهای آذرماه ۱۳۹۶ نمایندگان تعداد پرشماری از حزب‌های سیاسی با گرایش‌های سیاسی مختلف به‌دعوت رهبری حزب کمونیست چین در همایشی بی‌سابقه در پکن شرکت کردند. قابل‌توجه اینکه نمایندگان حزب‌های کمونیست در این همایش اقلیت نسبتاً کوچکی را تشکیل می‌دادند. اکثریت را نمایندگان حزب‌های حاکم یا حزب‌هایی که اخیراً حاکم بوده اند، تشکیل می دادند. در دهه‌های اخیر، حزب کمونیست چین با برگزاری جلسه‌هایی مشورتی، دیدارهایی تحقیقاتی با تک‌تک حزب‌های کمونیست یا با گروه‌هایی مشخص از آن‌ها- در چارچوب دیدارهای منطقه‌ای یا در حاشیهٔ همایش‌های بین‌المللی حزب‌های کمونیست- گفتگو و تبادل‌نظر کرده است.
سازمان‌دهندگان این همایش اولویت در دعوت به سخنرانی را به نمایندگان حزب‌های در قدرت در کشورهای همسایه، میانمار، اندونزی، نپال، کامبوج، لائوس، ترکمنستان، روسیه، مغولستان داده بودند. تعدادی قابل‌توجه از حزب‌های سیاسی از قاره آفریقا در همایش حضور داشتند. دو نماینده از کمیسیون‌های اصلی شورای مصلحت جمهوری‌اسلامی ایران [مجمع تشخیص مصلحت نظام] در این همایش حضور داشتند.
تم محوری همایش “آیندهٔ مشترک”، پیوندِ صلح و توسعه و تقویت همکاری‌های اقتصادی همراه با تأکید قوی بر توسعهٔ نهادهای جهانی‌ای بود که با ایجاد روابط متقابلاً سودمند، غلبه بر توسعه‌نیافتگی و توسعهٔ نابرابر را تسهیل می‌کنند. ابتکارِ “جاده ابریشم جدید: یک جاده، یک کمربند”-که در سال‌های اخیر از سوی دولت چین ارائه شده است- به‌نحو برجسته‌ای در همایش مطرح بود.
همایش شامل دو جلسه عمومی بود که رئیس‌جمهوری چین در نخستین جلسه آن سخن گفت. در کنار دو جلسۀ عمومی مجموعه‌یی از کارگاه‌های آموزشی با مشارکت مستقیم طیف وسیعی از حزب‌های شرکت‌کننده سازمان دهی شده بود. به‌نظر می‌رسد که هدف همایش در اساس بسیج نظرات در سطح حزب‌های سیاسی و نه دولت‌ها بود و اینکه از این طریق بیشتر به‌طورمستقیم بر انتخاب‌های سیاسی تأثیر بگذارد، به‌ویژه در کشورهایی که اهمیتی اقتصادی برای چین دارند یا ممکن است چالش‌هایی را بر سر راه برنامه‌های اقتصادی چین به‌وجود آورند.
گرچه سخنرانیهای نمایندگان حزب کمونیست چین در همایش بر سوسیالیسم (با ویژگی‌های چینی) و همچنین مارکسیسم در حکم یک فرایند تحلیل تأکیدی مشخص داشت، ولی درواقع تأکید اصلی بر همکاری‌های اقتصادی عمومی بیشتر در رابطه با هدف‌های توسعه بود. نمایندگان حزب کمونیست چین به‌وضوح مطرح می‌کردند که بدونِ صلح، توسعه غیرممکن است، و احتمال صلح کمتر خواهد بود اگر که نتوان بر توسعه‌نیافتگی در جهان غلبه کرد.
باتوجه به اوضاع تهدیدآمیز کنونی در جهان و خطر تهاجم‌های اقتصادی و نظامی ایالات‌متحده و کشورهای امپریالیستی در رویارویی با مطرح‌شدن چین در مقام یک اقتصاد غالب، ابتکار حزب کمونیست چین در سازمان‌دهی این همایش قابل‌درک و از لحاظ حفظ صلح جهانی ضروری ارزیابی می‌شود. باتوجه به اهمیت این همایش، “نامهٔ مردم” گزارش تهیه شده از سوی هیئت شرکت‌کننده در آن را در ادامه به‌اطلاع خوانندگان خود می‌رساند.
*******************
به‌دعوت حزب کمونیست چین، بیش از ۴۵۰ سیاستمدار و رهبر سیاسی به‌نمایندگی از حزب‌های سیاسی ۱۲۲ کشور جهان- از طیف‌های گوناگون سیاسی- در همایشی از “بلندپایگان”، در پکن، در نخستین روزهای آذرماه ۱۳۹۶، گردهم آمدند. شایسته یادآوری است که در کنگره نوزدهم حزب کمونیست چین، که در هفته آخر مهرماه سال جاری برگزار شد، از هیچ حزب سیاسی خارجی دعوت نشده بود.
در این گردهمایی، ۱۵۱ نفر از رهبران و مسئولان دفتر بین‌المللی حزب کمونیست چین و نهادهای دولتی و حزبی وابسته نیز به این ۴۵۰ سیاستمدار و رهبران سیاسی مدعو پیوستند تا دربارهٔ جستار “همکاری با یکدیگر برای آیندهٔ مشترک بشریت” گفتگو کنند.
این بزرگ‌ترین گردهمایی حزب‌های سیاسی جهان بود که تصمیم به برگزاری آن در کنگرهٔ اخیر نوزدهم حزب کمونیست چین مبنی بر: ایفای نقش رهبری کشور چین در مبارزه برای صلح، توسعه، و امنیت در دنیا، گرفته شد. در طی سه روز برگزاری نشست‌های عمومی و میزگردها، شماری از نمایندگان حزب‌های سوسیال‌دمکرات، سوسیالیست و کمونیست از سرتاسر جهان نیز شرکت کردند، اما علاوه بر غیبت نمایندگان حزب‌های نژادپرست و فاشیستی، نبودن چند حزب دیگر بسیار محسوس بود.
باوجود دعوت از حزب‌های اصلی قدرت سیاسی در بریتانیا و ایرلند، هیچ‌کدام از آن‌ها در نشست‌های این گردهمایی شرکت نداشتند. همین‌طور حزب حاکم کارگران کره شمالی نیز در گردهمایی حضور نداشت. لیکن حزب‌های جمهوری‌خواه و دمکرات از ایالات‌متحده در این گردهمایی شرکت داشتند. در شامگاه جمعه اول آذرماه، “شی جین پین”، رئیس‌جمهور و دبیرکل حزب کمونیست چین، در سخنرانی گشایش گردهمایی اعلام کرد که، دنیا باید به دوران جنگ‌افروزی، کشورگشایی، رنج و مصیبت پشت کند. او گفت: “هنگامی‌که چالش‌های رویاروی بشریت در دنیایی با به‌هم‌پیوستگی شتابنده به‌یاری دانش فناوری جدید، عظیم‌تر از هر زمانی دیگرند ما باید با همکاری با یکدیگر از چنین فرصتی برای ساختن آینده‌یی درخشان‌تر برای انسان بهره گیریم.” او در بخشی دیگر از سخنانش گفت: “همکاری دوستانه بین چین و کشورهای دیگر روزبه‌روز گسترش می‌یابد و مفهوم یک جامعهٔ جهانی که آیندهٔ همه بشریت در آن به‌هم گره خورده از پشتیبانی و تأیید هر چه بیشتر مردم برخوردار می‌شود.” او در نطق ۲۰ دقیقه‌ای‌اش همچنین از برنامه‌یی سخن گفت که در پنج سال آینده قرار است از پانزده هزار نفر به‌نمایندگی از حزب‌های سیاسی از سرتاسر دنیا برای سفر به چین دعوت به‌عمل آید. این دعوت نه‌تنها حزب‌های سوسیال دمکرات و کمونیست را شامل می‌شود، بلکه حزب‌های دست‌راستی و میانه را نیز در برمی‌گیرد. رئیس‌جمهور و دبیرکل حزب کمونیست چین بار دیگر تعهد حزب کمونیست چین به ساختمان جامعهٔ سوسیالیستی پیشرفته، مرفه و موزون در سه مرحله و “با ویژگی‌های چینی” تا سال ۲۰۵۰ در کشور را یادآور شد. او تأکید کرد: “مارکسیسم هنوز راهنمای ماست و با به‌کارگیری اسلوب‌های این دانش، آموخته‌های کشورهای دیگر را با واقعیت‌های جامعه چین درمی‌آمیزیم و کاربرد آن‌ها را با شرایط کنونی به‌روز می‌کنیم.”
سخنران‌های دیگر در مراسم گشایش همایش پکن، “هون سن”، نخست‌وزیر کامبوج، “دمکی مکونن”، معاون نخست‌وزیر اتیوپی، و “آنگ سانگ سوچی”، نمایندهٔ اتحادیهٔ ملی برای دمکراسی از میانمار، بودند.
حزب کمونیست بریتانیا یکی از پنج حزبی بود که نمایندهٔ آن در نشست ۲۴ حزب کمونیست همراه با “هوانگ کونمینگ”- مسئول تبلیغات و عضو هیئت سیاسی کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست چین- برای ایراد سخنرانی برگزیده شد.
رابرت گریفیث، دبیرکل حزب، در این سخنرانی، رشد عظیم چین بر پایهٔ برنامه‌ریزی و مالکیت همگانی بر بخش‌های کلیدی اقتصاد که تنها آن‌ها می‌توانند تضمین‌کنندهٔ بهره‌مندی کارگران و تودهٔ مردم از مزایای فنا‌وری‌های جدید باشند را موردستایش قرار داد. گرایش چین به شرکت و درگیر شدن در طرح‌های سودمند دوجانبه با دیگر کشورها به آن‌ها کمک می‌کند تا آسوده از سلطهٔ سرمایهٔ انحصاری غرب به توسعهٔ آزادانه و تکیه بر خود دست یابند.
حزب کمونیست چین به‌طور سازنده همه حزب‌های سیاسی در همه کشورها را برای ساختن جهانی صلح‌آمیز، توسعه‌یابنده و بی‌خطر به‌چالش فرامی‌خواند. تصمیم اخیر این حزب برای ایفای نقشی فعال‌تر در سازمان‌دهی نشست بین‌المللی سالانهٔ حزب‌های کمونیستی و کارگری نشانه‌یی دیگر از رویکرد برون‌نگرانهٔ حزب کمونیست چین است.
رابرت گریفیث همچنین در جلسه گفتگوهای مشترک همچنین توضیح داد که چگونه مردم بریتانیا اگر بخواهند راه صلح، توسعه و امنیت را پی بگیرند، خروج از اتحادیهٔ اروپا برای آن‌ها ضروری است. این ضرورت به‌طور مشخص به این‌گونه است که دولت چپ به‌رهبری حزب کارگر باید آزاد باشد تا بتواند نظارت دمکراتیک بر اقتصاد را اِعمال کند. به‌این ترتیب که ترازمندی و تناسب آن‌ها از دست سرمایهٔ مالی متمرکز در بزرگ‌شهر لندن را خارج کند و به‌سود تولید صنعتی و تقویت زیربنای اقتصادی دگرگون سازد. چنین دولتی همچنین باید بتواند سیاست‌خارجی و دفاعی‌ای مستقل به‌معنای واقعی را پیگیری کند.
“جان فاستر”، دبیر بین‌المللی حزب کمونیست بریتانیا، در مصاحبه‌یی مفصل با برنامهٔ خبری اصلی تلویزیون چین، در عصر شنبه، شرکت کرد و در آن به‌بحث دربارهٔ حضور چین در عرصهٔ جهانی، صلح و خروج بریتانیا از اتحادیهٔ اروپا پرداخت. روحیهٔ مثبت حاکم بر این گردهمایی در پیش‌نویس بیانیهٔ پایانی نشست بازتاب یافته است. این بیانیه، که “ابتکار پکن” نامیده می‌شود، اعلام می‌کند: “جهان دست‌خوش تحول‌هایی بزرگ، دگرگونی و سامان‌یابی است، اما دستیابی به صلح و توسعه نیاز کنونی برای همه ما است.”
بیانیه به این اشاره می‌کند که: تأثیرگذاری فزایندهٔ فرایند جهانی شدن، فناوری اطلاعات، گوناگونی فرهنگی و گرایش به جهانی چند قطبی، به روند به‌هم پیوستگی و وابستگی هرچه بیشتر کشورها به یکدیگر شتاب می‌بخشد. نیازها و خواست‌های مردم برای زندگی بهتر نیز درحال افزایش است. اما ما همچنین با پدیده‌هایی نامعلوم و عامل‌هایی بی‌ثبات‌کننده روبروئیم که عبارتند از: بهبود یافتن بی‌قوت و نااستوار از رکود اقتصادی در دنیا، اختلاف گسترش‌یابنده بین ثروتمندان و تهیدستان، درگیری‌های منطقه‌ای، تروریسم، تغییرهای آب‌و‌هوایی، ناامنی در ارتباط‌های کامپیوتری، و بیماری‌های همه‌گیر جدی.
بدین ترتیب، همان‌طور که سرنوشت هر کشور باید به‌دست مردم آن کشور تعیین گردد، ضروری است که بر آگاهی مردم همه کشورها برای تعیین سرنوشت خود انسان در یک “آینده مشترک” افزود شود.
بیانیهٔ “ابتکار پکن” توانست حزب‌های شرکت‌کننده را در پذیرش این اندیشه متحد سازد که صلح و نبودن جنگ مانند “هوا و نور خورشید” که مردم بدون توجه چندانی به آن‌ها از وجودشان بهره‌مند می‌شوند، پیش‌شرط توسعه است، و رشد و توسعه خود نیز گره‌گشای بسیاری از گرفتاری‌ها در دنیا است. اما سند پیش‌نویس برای کاستن فقر و نابرابری در جهان شیوهٔ “اقتصادِ جهانی‌شده” و “بازارِ آزاد” را به‌منزله سازه‌های توانمند کارا توصیه می‌کند. حزب‌های کمونیست بریتانیا و هند در میان آن‌هایی بودند که در این زمینه پیشنهادهایی متمایز ارائه می‌دادند.
آنچه کمتر بحث‌بر‌انگیز بود، فراخوان برای “مناسبات تولیدی” و سَبک زندگیِ “سبز، مصرف کم‌ترین مقدار کربن، فرآورده‌های بازیافتی و دوام‌پذیر” بود. و دیگر اینکه، اقیانوس‌ها، منطقه‌های قطبی، اینترنت و فضای کیهانی باید “مرزهای نوین همکاری” باشند تا “میدان هماوردی مشت‌زنی.”
حزب‌های سیاسی هر کشوری موظف‌اند که دولت و نهادهای سیاست‌گذاری کشورشان را از به‌کارگیری “شیوه‌های فکری دوران جنگ سرد، سیاست‌مداری برتری‌جویانه و فرقه‌گرایی بازدارند.”
مناسبات میان کشورها باید بر شالودهٔ احترام متقابل برای حق حاکمیت و استقلال دیگران، رواداری و عدالت، و به‌گفتهٔ چینی‌ها “همکاریِ بُرد – بُرد” باشد. باید اصول منشور سازمان ملل متحد را پاس داشت و خود سازمان ملل باید برای میانجیگری مسالمت‌آمیز و برطرف کردن کشمکش‌ها به‌کار گرفته شود.
بیانیهٔ “ابتکار پکن”، همکاری‌های توسعه‌گرایانهٔ طرح مبتکرانهٔ “یک کمربند، یک راه” از سوی چین برای جنوب آسیا، خاورمیانه و آفریقا با استقبال شورانگیز حاضران روبرو شد. انتظار می‌رود که این طرح در نشست بین‌المللی بعدی با اصلاحاتی تصویب و اجرایی شود. البته گفتمان‌هایی که دربارهٔ آن‌ها سخن گفته نشد می‌تواند به‌اندازهٔ آنچه اعلام شد پراهمیت باشند. در سند اشاره‌های مشخص اندکی به بهره‌کشی طبقاتی، سرمایه‌داری و امپریالیسم شده بود، هرچند که این‌ها مرزهای پایه‌ای جداکنندهٔ منافع طبقهٔ کارگر و بشریت به‌طور عام از منافع شرکت‌های انحصاری سرمایه‌داری‌اند.
سخنرانان، بر حق مردم فلسطین به داشتن دولت ملی خود تأکید دوباره کردند، اما دربارهٔ شرایط ناگوار مسلمان‌های روهینگیا تنها از سوی نمایندهٔ حزب حاکم ترکیه سخن گفته شد. این نمایندهٔ ترکیه‌ای در ادامه سخنرانی‌اش حزب کارگران کردستان ( پ ک ک) و دیگر گروه‌های کُرد را “تروریست” خطاب کرد. باوجوداینکه نمایندگان حزب‌های چپ و راست اروپا در بحث‌های خصوصی به اتحادیهٔ اروپا، به‌ویژه دربارهٔ “خودبزرگ‌بینی” کمیسیون اتحادیهٔ اروپا انتقاد بسیار داشتند، بااینهمه، این دیدگاه در سخنرانیهای جلسه‌های عمومی بازتابی نیافت.
به‌هرحال، این همایش بلندپایه آمادگیِ چین در پذیرش نقش رهبری‌کننده در مسیر صلح، توسعهٔ ترقی‌خواهانه و امنیت زیست‌محیطی را نشان داد.
به نقل از «نامه مردم» شماره ۱۰۴۱، ۴ دی ماه ۱۳۹۶
