پِنس در سفر خاورمیانه‌ای خود متحدان اندکی یافت
مایک پِنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا و سوگلی دوآتشه‌ترین طرفداران توسعه‌طلبی استعماری، پس از سفر به سه کشور خاورمیانه در روز ۳ بهمن‌ماه، به کشورش بازگشت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با میزبانی‌ای پرضیافت و خوش‌آمدگویی‌هایش از پنس و همراهی با او در بازدید از مکان‌هایی ویژه مانند “موزهٔ یَدوَشِم”- مکانی برای گرامیداشت یاد کشته‌شدگان جنایت هولوکاست- و دیوار “بُراق”- اسب پیامبر اسلام در سفر معراج و نیز مرکوب ابراهیم پیامبر – در مسجدالاقصیٰ که در اورشلیم شرقیِ اشغال‌شده قرار دارد اما اسرائیل آن را دیوار غربی که به دیوار نُدبه مشهور است و آن را بخشی از هیکل سلیمان می‌خواند، سنگ تمام گذاشت.
پِنس پس از نیایش در کنار این دیوار اظهار داشت که با تمام وجود “تحت تأثیر” قرار گرفته است. همچنین از پنس برای سخنرانی در کنِسِت، مجلس قانون‌گذاری اسراییل، دعوت به‌عمل آمد تا دربارهٔ نزدیکی روابط میان ایالات‌متحده و اسرائیل و برنامه‌های گفتگوهای صلح با فلسطینی‌ها صحبت کند. سخنرانی او با برپا خاستن نمایندگان و کف زدن اکثر آنان مورد تحسین قرار گرفت.
بی‌تردید چنین سخنرانی‌ای برای رأی‌دهندگان صهیونیست مسیحی در ایالات‌متحده که پنس و رئیس‌جمهور دونالد ترامپ بر حمایت آنان حساب باز کرده‌اند می‌تواند خوشایند باشد، ولی به‌لحاظ موضع‌گیری واشنگتن در معضل منطقه شکستی فاجعه‌بار و تکان‌دهنده بود.
این سفر پِنس پس از اعلام اورشلیم به‌عنوان پایتخت اسرائیل از سوی دونالد ترامپ در دی‌ماه امسال و انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به آنجا با شروع بدی همراه شد که از همان ابتدا ابرهایی پر از تُندرهایی خشم‌آلود بر آن سایه افکنده بودند. پنس که به‌نظر می‌رسید از میزان خشم فلسطینی‌ها پس از اعلام اورشلیم به‌عنوان پایتخت اسرائیل از سوی ترامپ بی‌خبر است- مسئله ای که محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین را بر آن داشت تا اعلام کند که ایالات‌متحده دیگر نمی‌تواند نقش میانجی را در مسئلهٔ فلسطین بازی کند- هم از عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر و هم از ملک عبداله دوم پادشاه اردن خواست تا به محمود عباس بگویند که واشنگتن مایل به آغاز دوبارهٔ گفتگوهای صلح است.
پنس بر تعهد ایالات‌متحده به‌حفظ وضع موجود مکان‌های مقدس در اورشلیم تأکید کرد، و برای اینکه از شدت تأثیر منفی گفته‌های ترامپ بکاهد، مدعی شد که هنوز به تصمیمی برای شناسایی مرزهای رسمی نرسیده‌اند. پرزیدنت السیسی به‌صراحت گفت: “که تنها گفتگو بر اساس راه‌حل برپایی دو کشور مستقلِ اسرائیل و فلسطین، و اورشلیم به‌منزلهٔ پایتخت فلسطین، می‌تواند به کشمکش پایان بخشد و “مصر از هرگونه کوششی برای تحقق آن کوتاهی نخواهد کرد.”
پنس با چهره‌یی عبوس اعلام کرد: “ما سخن پرزیدنت السیسی را شنیدیم” و درادامه، مردود شمردن تصمیم ترامپ از سوی رهبر مصر را تنها “اختلاف‌نظر میان دوستان” خواند.
مایک پِنس، در ادامهٔ سفر خاورمیانه‌ای خود، پس از سفر به اردن و دیدار با پادشاه این کشور- کسی که اغلب در برابر سیاست‌های ایالات‌متحده موضع‌گیری‌ای سازش‌پذیر دارد- وضع را بهتر نیافت. پادشاه اردن اعلام کرد که دراین‌باره “صریح و بی‌پرده” اظهارنظر خواهد کرد و درعمل هم چنان شد. ملک عبداله دوم به میهمان خود گفت: “اورشلیم همان‌طور که برای مسلمانان و مسیحیان نمادی مهم به‌شمار می‌رود برای یهودیان نیز چنین است. این نماد، کلید صلح در منطقه و نیز کلیدی است که مسلمانان می‌توانند در مبارزه با ریشه‌های بنیادگرایی آن را به‌کار گیرند.” پنس در واکنش به‌این سخنان گفت: “توجه کنید، دوستان گاهی باهم اختلاف‌نظر پیدا می‌کنند.” و افزود که، رفتار پادشاه “بسیار صریح اما دوستانه” بوده است. معاون ریاست‌جمهور آمریکا در طول سفر خود به اسراییل و منطقه‌های اشغالی، هیچ برنامه‌یی برای دیدار با فلسطینی‌ها تنظیم نکرده بود و همین باعث شد که او از رسوایی اینکه دعوتش برای این دیدار از سوی فلسطینی‌ها پذیرفته نشود نجات یابد، با این‌همه، فلسطینی‌ها نظرشان را دربارهٔ او و دولت ترامپ به‌وضوح آشکار ساختند.
تظاهرکنندگان به دیدار یکشنبهٔ (اول بهمن‌ماه) او در بیرون از کلیسایی در شهر بیت‌الحم- شهری که گفته می‌شود زادگاه عیسی مسیح است- اعتراض کردند و پلاکاردهایی بر دست داشتند که بر آن‌ها نوشته بود: “پنس تو با حضورت، به سرزمین ما بی‌احترامی می‌کنی. پنس به خانه‌ات برگرد.” حنان اشراقی، مبارز پرسابقهٔ فلسطینی دراین‌باره گفت که، نباید انتظار داشت واکنش‌های اعتراضی به سخنان پنس در قاهره و اَمان گوش شنوایی در دولت ترامپ پیدا کند، و در ادامه گفت که رهبران ایالات‌متحده “طرز فکر و جهان‌بینی خود را دارند … و نشان داده‌اند که آنان در ترفندهای اسرائیل همدست‌اند.”
پنس در اشتباه بود اگر گمان کرده بود با استقبالی که از او در کنِسِت شده از اعتراض‌کنندگان پیشی گرفته است.
نمایندگان عرب در کنِسِت (پارلمان اسرائیل) در ائتلافِ “فهرست مشترک” شامل “حداش” (جبهه دمکراتیک برای صلح و برابری) وابسته به حزب کمونیست اسرائیل و سه حزب عرب [عرب- یهودی]- “بلد”، “لیست متحدهٔ عرب” و “تعال”- پوسترهایی به دو زبان عربی و انگلیسی بالا بردند که بر روی آن‌ها نوشته‌شده بود: “اورشلیم پایتخت فلسطین است.”
اِیمَن عوده، رهبر فهرست مشترک، در تویتر خود نوشت: “پنس مرد خطرناکی است که تصور می‌کند از سوی مسیح در نقش ناجی مردم انجام وظیفه می‌کند و نابودی منطقه بخشی از این رسالت است.” عوده افزود: “پنس به‌نمایندگی از سوی کسی در اینجا حاضر می‌شود که خطرناک‌تر است” و به‌دنبال آن، ترامپ را چنین توصیف کرد: “فردی که جنون آتش‌افروزی دارد، یک نژادپرست از زن بیزار است که نباید به او اجازه داده شود پایش به منطقهٔ ما باز شود.”
عوده هشدار داد: “همهٔ اعضای ائتلاف فهرست مشترک سخنرانی او را در نشست تحریم خواهند کرد.” هر ۱۳ نمایندهٔ عضو ائتلاف فهرست مشترک، در این اعتراضِ همراه با تهور و وقار شرکت کردند، البته پیش از آنکه در میان پارس نمایندگان صهیونیست مخالفشان به‌وسیلهٔ مأموران امنیتی هل داده و به بیرون از مجلس کشانده شوند.
زئیف اِلکین، وزیر امور اورشلیم و نمایندهٔ کنِسِت از حزب لیکود، نمایندگان ائتلاف فهرست مشترک را “خائن” خطاب کرد و گفت: “آنانی که از گروه‌های تروریستی پشتیبانی می‌کنند و با تحکیم منافع اسرائیل مخالفت می‌ورزند خائن هستند.” او با اشاره به چندین حکم دادگاه عالی علیه تلاش‌های به‌عمل آمده به‌منظور رد صلاحیت اعضای ائتلاف فهرست مشترک برای رقابت در انتخابات گفت: “آنان تنها به‌لطف دیوان عالی در مجلس هستند.”
آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل، در تویت خود نوشت که ائتلاف فهرست مشترک “یک‌بار دیگر ثابت کرد که آنان نمایندهٔ گروه‌های تروریستی در کنست هستند.” او مدعی شد که “رفتار شرم‌آور آنان باعث گردید عدم وفاداری‌شان به دولت اسرائیل و نمادهای آن بر همگان آشکار شود. فرصت یک صلح واقعی فقط زمانی فراهم خواهد شد که عرب‌های اسرائیل به صداهایی دیگر اجازه دهند نمایندگی‌شان را برعهده گیرند.”
عودد فورر، نمایندهٔ مجلس از حزب لیبرمن به‌نام “اسرائل خانهٔ ما” (یسرائیل بِیتنو)، خواستار آن شد که “نمایندگان یاغی” باید از دریافت حقوق محروم شوند و در توئیت نوشت که نمایندگان ائتلاف فهرست مشترک “در اعتراض به‌ضد اسرائیل قهرمان هستند ولی زندگی خود را با دریافت حقوق از دولت اسرائیل می‌گذرانند.” نتانیاهو نیز از اینکه نمایندگان ائتلاف فهرست مشترک اجازه ندادند ضمیمه کردن غیرقانونی شرق اورشلیم به اسرائیل بدون اعتراض تصویب شود، آنان را “مایهٔ ننگ” دانست.
اما سازمان مقاومت اسلامی “حماس” اعلام کرد: “ایستادگی نمایندگان فلسطینیِ مجلس اسرائیل اشغالگر در برابر سخنان نژادپرستانهٔ مایک پنس بر ضد اورشلیم تحسین‌برانگیز است” و افزود: “اورشلیم پایتخت همیشگی فلسطین باقی می‌ماند.”
در روز پس از اعتراض در کنست، پلیس اسرائیل اعلام کرد رسیدگی به عملکرد حزب “بلد” را به‌پایان رسانده است و نمایندگان این حزب در مجلس به‌نام‌های حنین زوآبی، جمال حالقه، و جمعه زبارقه را به کلاه‌برداری، سندسازی، پول‌شویی، تقلب، خیانت در امانت و عدم صداقت متهم کرد.
این اتهام‌‌ها در رابطه با ادعایی است که حزب بلد کمک‌های مالی دریافتی‌اش را از داخل و خارج اسرائیل در انتخابات سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ را اعلام و آشکار نمی‌کند. منطقه کرانه غربی رود اردن، روز سه‌شنبه ۳ بهمن‌ماه، در پاسخ به ابتکار مشترک حماس و حزب الفتح محمود عباس، ناحیه‌های اشغالی، به‌جز بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و برخی مؤسسه‌های آموزشی، را به‌طور کامل تعطیل کرد. وسیله‌های حمل‌ونقل عمومی، مغازه‌ها، بانک‌ها، مدرسه‌ها، اداره‌های دولتی و دیگر مرکزهای دادوستد در اعلام همبستگی ملی دست از کار کشیدند.
محمود عباس درخواستی کتبی به اتحادیهٔ اروپا فرستاد و از آن خواست در تضمین گفتگوهای صلح، محکوم کردن موضع‌گیری‌های ایالات‌متحده در مورد اورشلیم، و به‌رسمیت شناختن فلسطین به‌منزلهٔ یک کشور مستقل نقشی فعال‌تر برعهده بگیرد. شورای اروپا قرار بود روز ۵ بهمن‌ماه به پیش‌نویس قطعنامه‌یی رأی دهد که در آن گفته می‌شود: “بدون تردید پس از تصمیم رئیس‌جمهور ایالات‌متحده دربارهٔ اورشلیم، به نقش مهم میانجی‌گرانهٔ این کشور در روند صلح صدمه وارد شده است.”
قطعنامه ادامه می‌دهد: “اروپا باید نقش خود در روند صلح را در کنار ایالات‌متحدهٔ آمریکا افزایش دهد” و می‌افزاید که، ایالات‌متحده “در شرایط جدید باید همچنان نقش مهمش را با اعلام بی‌طرفی خود در این روند حفظ کند.”
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیهٔ اروپا، در روز ۲ بهمن‌ماه، اعلام کرد که بروکسل آماده است “نقش تعیین‌کننده‌ای” را در کنار ایالات‌متحده بازی کند، ولی در همان حال تصریح کرد که شناسایی فلسطین امری است که هر کشور عضو اتحادیه اروپا باید جداگانه به‌آن بپردازد. روزنامهٔ “لوبلیانایی دلو”، دوشنبه ۲ بهمن‌ماه، به‌نقل از کارل ارجاوچ، وزیر امورخارجه کشور اسلوونی، اعلام کرد به‌زودی کشورش می‌تواند دومین عضو اتحادیهٔ اروپا باشد که همراه سوئد دولت فلسطین را به‌رسمیت بشناسد.
اکثریتی بزرگ از اعضای سازمان ملل متحد از آرمان‌های ملی فلسطینی‌ها پشتیبانی می‌کنند، اما اعضای اتحادیهٔ اروپا در ظاهر از راه‌حل دو کشور حمایت می‌کنند، بااین همه، به‌سبب اهمیت حفظ پیوندهای بازرگانی و تجاری با اسراییل در عملی ساختن این حمایت ناتوان مانده‌اند.
تردیدی نیست که با تصمیم ترامپ- اعلام اورشلیم به‌عنوان پایتخت اسرائیل- همکاری میان دولت‌های ایالات‌متحده و اسرائیل هر چه بیشتر مستحکم می‌شود، اما نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو، سه‌شنبه ۳ بهمن‌ماه، نشان داد که رویکردهای مردم ایالات‌متحده درحال تغییر است. این نظرسنجی نشان داد مادام که ۷۹ درصد از جمهوری‌خواهان بیشتر با اسرائیل تا با فلسطینی‌ها همدلی نشان می‌د‌هند، این رقم همدلی در مورد دمکرات‌ها به ۲۷ درصد پائین می‌آید و تنها ۱۸ درصد دمکرات‌ها با نظر مساعد نسبت به نتانیاهو می‌نگرند. در اهمیت این نظرسنجی نباید مبالغه شود. نتایج این آمار دستِ‌کم نشانگر این است که سقوط نهایی ترامپ از قدرت می‌تواند عواقبی سنگین برای سیاست‌های خاورمیانه‌ای ایالات‌متحده داشته باشد.
به نقل از «نامه مردم» شماره ۱۰۴۴، ۱۶ بهمن ماه ۱۳۹۶
