آیندهٔ برجام و نقش نیروهای میهن‌دوست و مترقی
با برکناری رکس تیلرسون و جایگزینی‌اش با مایک پمپئو، رئیس سازمان سیا، نگرانی‌های جدی نسبت به سیاست‌های دولت آمریکا در رابطه با برجام افزایش یافته است. روزنامه آرمان، ۲۴ اسفندماه، در مطلبی از علی خرم، نوشت: “آثار سیاسی امنیتی برکناری رکس تیلرسون برای کشورمان، منطقه و جهان بسیار فراوان خواهد بود. ترامپ و پمپئو هردو طرفدار اعمال فشار سیاسی روزافزون بر ایران، ابطال یا تصحیح توافق هسته‌ای، برخورد با ایران در صحنه سوریهٔ و محدود کردن حوزهٔ نفوذ ایران در لبنان، سوریه، عراق و یمن می‌باشند.”
نویسنده، در جایی دیگر و با اشاره به تمهیداتی که باید اندیشیده شود، درادامه نوشت: “پمپئو علاقهٔ شدیدی به برپایی یک جنگ شبیه به جنگ عراق دارد تا درهای کارخانجات اسلحه‌سازی آمریکا به بازار مصرف زودتر باز شود. ولیکن الزامات بین‌المللی و نقش دیگر قدرت‌ها به‌ویژه اروپایی‌ها در تعدیل این تندروی‌ها مؤثر خواهد بود. جمهوری‌اسلامی بایستی این علائم را جدی گرفته و بسیاری از منافذ قابل فشار در صحنه داخلی و خارجی را تعدیل نماید که فرصت‌های آماده برای دشمنان فراهم نگردد.” آرمان آنلاین، ۲۳ اسفندماه، گفت‌وگویی با مهدی مطهرنیا دارد و از قول او می‌نویسد: “قرار گرفتن شخصی مانند ٬مایک پومپئو٬ در کنار جیمز متیس و همچنین ٬جینا هاسپل٬ که به‌عنوان رئیس سازمان سیا منصوب شده است، نشان می‌دهد که تیم تندروی ترامپ قوی‌تر از گذشته به‌دنبال سناریوهای جدید در ابعاد مختلف است. به‌نظرم بعد از ماجرای کرهٔ شمالی بیشترین تمرکز واشنگتن بر ایجاد فضای جدید در خاورمیانه خواهد بود که مرکزیت آن تهران خواهد بود.”
مسعود علوی در روزنامه رسالت، ۲۴ اسفندماه، نوشت: “ترفند ترامپ نشان می‌دهد که اشتهای سیری‌ناپذیری در کاخ سفید برای تسلیم ملت ایران در برابر قداره‌بندان جهانی و سرنگونی نظام مقدس جمهوری‌اسلامی وجود دارد که با دادن هیچ امتیازی این اشتها اشباع نمی‌شود. انتصابات ترامپ نشان می‌دهد تهدیدها در پسابرجام نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه بیشتر هم شده است.” روزنامه بهار، ۲۳ اسفندماه، نیز آورده است: “اگر تا به‌امروز نسبت به عدم توجه دولت ترامپ در موضوع اجرای مفاد برجام تردیدی وجود داشت امروز دیگر می‌توان با اطمینان بالایی این نکته را مطرح کرد که به‌زودی شاهد خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای خواهیم بود. درنتیجه می‌توان برکناری رکس تیلرسون را از زاویه‌ای دیگر زنگ هشدارباش برای ایران نیز دانست.”
روزنامهٔ بهار در پایان سؤالی را مطرح کرد و نوشت: “حال پرسش اساسی این است که با وجود چنین نشانه‌هایی موضع مشخص ایران در قبال این موضوع چیست؟ آیا تصمیم گیران ارشد نظام نسبت به این موضوع بسیار مهم توجه کافی را دارند و یا همچنان به همان سیاست گذشته در قبال اختلافات ایران و غرب ادامه خواهند داد؟!” روزنامه جوان، ۲۳ اسفندماه، در یک گزارش خبری، نوشت: “تیلرسون از معدود افراد کابینه ترامپ بود که برای خروج از برجام تردید داشت و باتوجه به قول‌وقرار اخیر کاخ سفید با صهیونیست‌ها برای خروج از برجام، نیاز به پاک‌سازی او احساس می‌شد.” نشریهٔ جهان صنعت، ۲۴ اسفندماه،، در رابطه با این جابه‌جایی، نوشت: “در شرایط حاضر شواهد و قرائن رفتاری ترامپ و پمپئو نشان می‌دهند که آنها زین پس بیشترین موانع را برای ایران در بهره‌گیری از مزایای پیش‌بینی‌شده در برجام ایجاد می‌کنند و چه‌بسا که پمپئو کمک کند که انگیزهٔ ترامپ برای خروج از برجام بیشتر شود.” روزنامهٔ حمایت، وابسته به قوهٔ قضاییه، نوشت: “درنتیجهٔ حضور رئیس سابق سازمان سیا در منصب جدیدش، آمریکا به سمت‌وسوی تمهید مقدمات خروج از برجام در وهلهٔ نخست و تحدید اقتدار منطقه‌ای و قدرت موشکی جمهوری‌اسلامی در گام‌های بعدی خیز برداشته است.”
در ارتباط با تغییرهای صورت گرفته در وزارت خارجه آمریکا، این نکته باید موردتوجه قرار گیرد که این جابه‌جایی لزوماً تنها در ارتباط با ایران نیست و هدف‌هایی متفاوت ازجمله چین، روسیه، کرهٔ شمالی و ایران را دربرمی گیرد. تقریباً همگان به این نتیجه رسیده‌اند که از توافق برجام، با توجه به به بد عهدی آمریکا و باقی ماندن بسیاری از تحریم های بانکی، تنها اسمی باقی مانده است و این توافق عملاً بسیار محدود و ناپدار است. با روی کار آمدن مایک پمپئو، اندک امیدی هم که وجود داشت از بین رفته است. به‌نظر می‌رسد مقام‌های حکومتی در ایران بر کشورهای اروپایی حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. اما باید این نکته را درنظر داشت که هیئت حاکمه آمریکا، این بار به‌جای تمرکز بر دولت‌های اروپایی، بر کمپانی‌ها و بانک‌های اروپایی تمرکز کرده و آنها را زیر فشار قرار داده است، تا جایی که مانع هرگونه همکاری آنها با ایران شده است. با اینکه سفر وزیر امورخارجه فرانسه بدون موفقیت ارزیابی شد، اما سایت دیپلماسی ایرانی، ۲۳ اسفندماه، به‌نقل از بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، نوشت: “سفر مکرون به ایران حتماً انجام خواهد شد.” چنانچه این سفر انجام شود، به‌جز عقب‌نشینی رژیم در مواردی همچون برنامه موشکی هیچ معنای دیگری ندارد. همین‌که اعلام می‌شود سفر ماکرون به ایران حتمی است، به‌روشنی از تمایل ایران به‌نوعی مصالحه به‌منظور کاهش فشارها حکایت دارد. سابقهٔ رژیم ولایت فقیه نشان داده است که پس از هرفصل رجزخوانی مفصل، جام زهر می‌نوشد یا حرکاتی نرمشی انجام می‌دهد. دولت ترامپ شرایطی را پیش گذاشته که یا توان دفاعی ایران را به صفر می‌رساند یا ایران را با تحریم‌هایی کمرشکن مواجه می‌سازد.
نیروهای مترقی، ضمن محکوم کردن مقاصد جنگ‌طلبانهٔ دولت آمریکا و مقابله با آنها، باید این واقعیت را درنظر بگیرند که ایران بیش از هر زمان دیگری، به دولتی برآمده از خواست مردم نیازمند است. حاکمیت فعلی و نیز دولت روحانی فاقد چنین ویژگی‌هایی هستند. جنبش ترقی‌خواهانهٔ میهن ما توان و پتانسیل آن را دارد تا در چارچوب همکاری و اتحادی عملی، چنین مسیر مشکل اما ممکنی را هموار سازد.
به نقل از «نامه مردم» شماره ۱۰۴۷، ۲۸ اسفند ماه ۱۳۹۶
