آیا تشدید بحران سوریه دامنگیر میهن ما خواهد شد؟
پیش از اوج‌گیری بحران سوریه، سران کشورهای ایران، ترکیه و روسیه، به‌منظور هماهنگی در اوضاع سوریه در آنکارا گردهم آمدند. روحانی در سخنانی که در این اجلاس ایراد کرد جنبه‌های گوناگون تحولات سوریه را دربر می‌گرفت. روحانی ازجمله در اشاره به اشغال عفرین از سوی ترکیه، گفت: “درگیری‌های غوطه شرقی دمشق و عفرین در شمال سوریه، از مهم‌ترین تحولات میدانی است که در فاصله دو اجلاس سران آستانه رخ داده است. تحول نخست با توافقات جدید انجام‌شده، به خروج افراد مسلح از بخش‌های عمده منطقه غوطه منجر شده و با کمک به امنیت پایتخت و ساکنان آن می‌تواند گامی در مسیر اعادهٔ آرامش و ثبات به سوریه باشد.
تحولات عفرین نیز برنامهٔ برخی قدرت‌ها برای سوءِاستفاده از تمایزات قومی و نژادی در مسیر تثبیت تجزیهٔ سوریه و دیگر کشورهای منطقه را تحت‌الشعاع قرار داد اما تنها در صورتی می‌تواند به تحقق اهداف مشترک ما در روند آستانه کمک کند که خود به نقض تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه منجر نشده و کنترل این مناطق در اختیار ارتش سوریه قرار گیرد که بررغم رویارویی‌های جاری، همچنان نماد حاکمیت ملی کشور است” [خبرآنلاین، ۱۵ فروردین‌ماه ۹۷].
خود ایراد چنین سخنانی به‌روشنی نشان می‌دهد که اشغال عفرین از سوی ترکیه مخالفتی را حداقل از جانب ایران در پی نداشته است، اما نگرانی دربارهٔ رویکردهای آتی ترکیه برای مقام‌های حکومتی ایران دغدغه‌هایی به‌دنبال داشته است، به‌همین دلیل روحانی بر حفظ تمامیت ارضی سوریه تأکید می‌کند.
روحانی باز هم تأکید کرد که “حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و وحدت و استقلال سوریه باید در همه شرایط محترم شمرده شود. حضور نیروهای بیگانه در سوریه بدون موافقت دولت آن کشور غیرقانونی بوده و باید متوقف و پایان داده شود. چشمداشت بیگانگان به سرزمین سوریه و تلاش برای تجزیه آن کشور تحت هیچ شرایطی پذیرفته نیست و صلح و ثبات در سوریه را به مخاطره خواهد انداخت.”
روزنامه تجارت، ۱۵ فروردین‌ماه، به‌نقل از ظریف، وزیر امورخارجه، نوشت: “تحولاتی که در عفرین اتفاق افتاده باز از این جهت مهم است که ما باید تأکید کنیم که هیچ توجیهی برای نقض تمامیت ارضی سوریه قابل‌قبول نیست گرچه ما متوجه شدیم که حرکت‌های آمریکا و نحوه سوءاستفاده آمریکا از شکاف‌های قومیتی در داخل سوریه برای بسیاری نگران‌کننده بوده است.” در صحبت‌های ظریف هم می‌توان تأیید ضمنی اشغال عفرین ازسوی ترکیه و نگرانی‌های بعد از این اشغال را مشاهده کرد.
قاسم محبعلی، در روزنامهٔ اعتماد، ۱۶ فروردین‌ماه، نوشت: “همکاری سه‌جانبه میان رهبران ایران، ترکیه و روسیه باعث شده است که به‌نوعی از سوی تهران و مسکو در برابر حمله ترکیه به عفرین، چشم‌پوشی صورت بگیرد. به‌نظر می‌رسد که ترکیه به ازای دریافت چراغ سبز برای تصرف عفرین، تا حدی حمایت خود را از شورشیان مستقر در غوطه شرقی دمشق کاهش داد که عملاً باعث شد دولت مرکزی بتواند اطراف پایتخت را از شورشیان پاک‌سازی کند.” علی‌اکبر فرازی در روزنامهٔ آرمان، ۱۶ فروردین‌ماه، نوشت: “ترکیه باید به تمامیت ارضی سوریه متعهد باشد و به بهانه امنیت خود حق تجزیه سوریه و حمله به مناطق ارضی سوریه را ندارد؛ این مهم مطلبی است که باید به‌صراحت از سوی ایران و روسیه به اردوغان اعلام شود.” نصرت‌الله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن، در گفت‌وگو با ایلنا، ۱۵ فروردین‌ماه، نیز به موضوع دخالت نظامی ترکیه اشاره دارد و می‌گوید: “وضعیت کنونی منطقه به‌گونه‌ای است که منطقه ظرفیت تغییر جغرافیایی و ژئوپولیتیکی جدیدی را ندارد. اخباری مبنی بر این وجود داشته است که ترکیه برای منطقه عفرین برنامه‌ای دارد و می‌خواهد برای آن کارگزار تعیین کرده و جزوی از استان‌های خود قرار دهد.” علی خرم در نشریهٔ جهان صنعت، ۱۵ فروردین‌ماه، نوشت: “در این اجلاس سه‌جانبه نسبت به نقش ترکیه در شمال‌غربی سوریه صحبت می‌شود همچنین بحث عفرین و اینکه آیا دولت ترکیه خواهد گفت که در عفرین چه کرده و نیات بعدی‌اش چیست از موضوعات مطرح در این اجلاس خواهد بود.” جوان آنلاین، ۱۴ فروردین‌ماه،” پیچیدگی بحران سوریه برای آمریکا را” را موردبررسی قرار داد و نوشت: “باید افزایش فشارهای عربستان سعودی و صهیونیست‌ها را نیز موردتوجه قرار داد که از ابتدای دولت ترامپ، درصدد کشاندن آمریکا به مداخله نظامی در سوریه بوده‌اند.”
تنها چند روز پس از این اجلاس، جهان شاهد وضعیتی بسیار خطرناک شده که بهانه آن ادعای استفاده دولت سوریه از گازهای شیمیایی بر ضد مردم در “دوما” است. لفاظی‌های جنگ‌طلبانه دولت ترامپ و پشتیبانی بی‌پرده بریتانیا و فرانسه و بی‌صبری کشورهای اسراییل و عربستان برای جنگ‌افروزی، دربرگیرنده این واقعیت تأسف‌بار است که نیروهای مترقی و صلح دوست جهان هنوز قادر نیستند نیات جنگ‌طلبانه دولت‌ها را متوقف کنند. بدون شک سوریه آوردگاه و صحنه رویارویی قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی شده است. حتی نشست آنکارا با شرکت ایران، روسیه و ترکیه- نشستی که اتفاقاً هیچ نماینده‌یی از خود سوری‌ها در آن حضور نداشت- در بستری برگزار شد که اختلاف‌ها و اشتراک نظرها کاملاً آشکار است. از یک‌طرف ایران و روسیه به ترکیه امتیازاتی می‌دهند که خطر عمده یعنی آمریکا دفع شود و از طرف دیگر همین موضوع باعث خواهد شد که دورنمای آرامش در سوریه و به‌خصوص برای ساکنان ستمدیده آن تیره و تار باقی بماند. خطرناک‌تر آنکه، بیم آن می‌رود که این وضعیت رقت‌بار از محدودهٔ جغرافیای سوریه فراتر برود و ابعاد پیچیده و بسیار خطرناک به‌خود گیرد. میهن ما ایران در این راستا دوران نگران‌کننده‌ای را از سر می‌گذراند.
به نقل از «نامه مردم» شماره ۱۰۴۹، ۲۷ فروردین ماه ۱۳۹۷
