نگاهی گذرا به برخی از عمده‌ترین اعتراض‌های کارگری در یک سال اخیر
به‌رغم سرکوب، اخراج از کار، کاهش مزد و مزایای مزدی کارگران، در سال گذشته طبقهٔ کارگر و زحمتکشان میهن ما به حرکت‌هایی ستایش‌برانگیز دست زدند که عبارت بودند از: مبارزه با سیاست‌های اقتصادی رژیم در خصوصی‌سازی مرکزهای تولیدی، اعتراض به دریافت نکردن ماه‌ها دستمزد و واریز نشدن حق بیمه از سوی کارفرمایان، اعتراض به اخراج نمایندگان واقعی کارگری به‌وسیلهٔ کارفرمایان و کارگزاران رژیم در مرکزهای تولیدی، اعتراض به تعطیل کردن مرکزهای تولیدی به‌وسیلهٔ کارفرمایان بخش خصوصی و کارگزاران رژیم، تلاش و مبارزه برای برپایی تشکل صنفی مستقل و واقعی کارگری، مبارزه بر ضد قراردادهای اسارت‌بار موقت ماهیانه و قراردادهای سفیدامضا.
جنبش کارگری در این حرکت‌ها تجربه‌ها اندوخت و توده‌های کارگر به آگاهی طبقاتی افزون‌تری دست یافتند. با نظری به مهم‌ترین و کلی‌ترین گزارش‌های منتشرشده دربارهٔ این مبارزات می‌توان به نقاط قوت و ضعف جنبش اعتراضی زحمتکشان بیشتر پی برد و در راه سازمان‌دهی آن فعال‌تر از پیش کوشید.
اعتصاب کارگران گروه ملی صنعت پولاد ایران:
روز دوم اسفندماه ۹۶، حدود ۴۰۰۰ کارگر شاغل در “گروه ملی صنعتی فولاد ایران” که کارخانه فولادسازی، نورد کوثر، نورد تیرآهن، کارخانه لوله‌سازی و ماشین‌سازی را شامل می‌شود، دور جدیدی از اعتراضات خود را جهت دستیابی به ماه‌ها دستمزد و “حق سنوات و عیدی و پاداش پایان سال” پرداخت نشده و “مشخص نبودن وضعیت بازنشستگی حدود ۶۰۰ نفر از کارگران” آغاز کردند. به‌رغم تهدید، زندان، یورش مزدوران رژیم به صف تجمعات کارگران، در دور جدید از اعتصاب خود تا ۲۸ اسفندماه (روز دریافت دستمزدهای معوقهٔ خود)، کارگران گروه ملی صنعتی فولاد مبارزهٔ متحدی را به‌پیش بردند و حمایت کارگران از همکاران و فعالان کارگری زندانی شده، قابل‌ستایش بود. بنا بر گزارش‌های خبرگزاری ایلنا، کارگران “گروه ملی صنعتی فولاد ایران” با تجمعات فراوان در مقابل ساختمان استانداری خوزستان، و راهپیمایی در اهواز و “به‌صورت نمادین پهن کردن سفره خالی” مقابل ساختمان استانداری خوزستان، وصول مطالبات خود را درخواست کردند. به‌عنوان نمونه‌یی از واکنش رژیم ولایی به خواست کارگران برای دریافت دستمزدهای معوقه‌شان، در نُهمین روز اعتصاب متحدانهٔ کارگران، با هجوم شبانه به منزل‌های آنان، ۱۱ اسفندماه، مأموران انتظامی و امنیتی رژیم ۱۰ نفر از کارگران گروه ملی صنعتی فولاد اهواز را دستگیر و به زندان مرکزی اهواز منتقل کردند. بازداشت “کارگران گروه ملی فولاد اهواز با دستور دادستانی” انجام شده بود. متعاقب حمایت کارگران اعتصابی از همکاران زندانی خود، روز ۱۵ اسفندماه رژیم مجبور شد هشت کارگر باقیمانده در زندان را آزاد کند.
مبارزه کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه:
سال ۸۲ و در زمان “مالکیت دولتی” مجتمع “کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه”، تعداد کارگران مجتمع “بالغ بر ۷ هزار نفر بود.” علاوه بر کاهش شدید تولید در سال‌های اخیر، با “۸۷۰ نفر قرارداد دائم، ۱۸۰۰ نفر قرارداد موقت و ۱۳۳۰ نفر نیروی پیمانکاری” در ۲۴ آذرماه ۹۶ ، تعداد کل کارگران مجتمع به “حدود ۴ هزار نفر” کاهش یافته بود. به‌رغم استفاده از مزدوران رژیم برای تهدید کارگران، بازداشت و زندان کردن رهبران کارگری، و اخراج تعدادی از کارگران، کارگران و بازنشستگان شرکت نیشکر هفت‌تپه برای دستیابی به ماه‌ها دستمزد پرداخت نشدهٔ خود و امضای قراردادهای دائم و مستقیم با شرکت، مبارزهٔ متحدی را به‌پیش بردند. یکی از کارگران معترض به ایلنا، ۱۱ آذرماه ۹۶، گفت: “اگر کارفرمای خصوصی توانایی پرداخت مطالبات معوقه کارگران شاغل و بازنشسته مجتمع را ندارد مجدداً این واحد بزرگ تولیدی و کشاورزی را به دولت عودت دهد.”
مبارزه کارگران کشت و صنعت نیشکر هفت تپه در تمام سال گذشته همچنان ادامه یافته است. پنجشنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه ۹۶ کارگران بخش صنعت مجتمع کشت و صنعت هفت‌تپه که تعداد آنان حدود ۶۰۰ نفر گزارش می‌شود، در اعتراض به آنچه امنیتی شدن محل کار خود عنوان می‌کنند در محل ورودی دروازهٔ کارخانه مقابل ساختمان اداری تجمع کردند. یکی از اساسی‌ترین نیازهای واحدهای صنعتی و کارخانه‌ها، تضمین امنیت شغلی و نظارت مناسب بر محیط کار برای جلوگیری از حوادث کاری است، اما کارفرما با نصب دوربین‌ها فضای امنیتی خاصی را به‌وجود آورده و کارگران را نگران امنیت شغلی خود کرده است. صبح روز چهارشنبه سوم خردادماه کارگران شاغل و بازنشسته این واحد تولیدی با اجتماع مقابل ساختمان اداری مجتمع دریافت مطالبات عقب‌افتاده خود را خواستار شدند. حدود ۳۰۰ نفر از کارگران بازنشسته این واحد که از اسفندماه سال ۹۵ تا هم‌اکنون بازنشسته شده‌اند هنوز نتوانسته‌اند مطالبات بازنشستگی‌شان را دریافت کنند. کارفرمای این واحد نیز یک ماه مزد معوقه و پاداش و بهربرداری سال‌های ۹۴ و ۹۵ کارگران را پرداخت نکرده است.
اعتصاب و اعتراض کارگران کارخانه هپکو:
خصوصی‌سازی سبب نابودی امنیت شغلی کارگران واحد تولیدی بسیار مهم هپکو شده است. هپکو تنها با ۱۰ میلیون تومان و بدون تضمین بانکی به کارفرمای خصوصی “واگذار” شده بود. اعتراضات کارگری در اواخر شهریور و اوایل مهرماه ۹۶ با پرداخت نشدن ماه‌ها دستمزد کارگران آغاز شد. در یکی از تجمعات اعتراضی “۴۰۰ نفر از کارگران شرکت هپکو” در مقابل ساختمان خصوصی‌سازی در تهران علیه “خصوصی‌سازی” و پرداخت نشدن ماه‌ها دستمزد خود، کارگران معترض گفتند: “او [کارفرما] کارخانه را رها کرده است.” بعد از ماه‌ها مبارزه کارگران کارخانه هپکو، در اعتراض به معوقات مزدی، در مهرماه ۹۶، کارگران کارخانه‌های هپکو و آذرآب اراک اعتراضات گسترده‌ای را برگزار کردند. کارخانه آذرآب “نزدیک به هزار و ۷۰۰ کارگر” شاغل دارد. متعاقب اعتراض گستردهٔ کارگران کارخانه، نیروهای انتظامی، روز ۲۸ شهریورماه “با باطوم و گاز اشک‌آور” تعدادی از کارگران کارخانه را “مصدوم” و روانه بیمارستان کردند. وزیر کار ربیعی، ۵ مهرماه، با اشاره به “یکی از درخواست‌های کارگران مبنی بر تغییر وضعیت این کارخانه‌ها از خصوصی به دولتی”، گفت: “این خواسته کارگران… بعضاً از لحاظ حقوقی بسیار پیچیده است”، و روز ۱۱ مهرماه، نوبخت، سخنگوی دولت، اعلام کرد: “این شرکت‌ها غیردولتی هستند… کارگران می‌خواهند باز دولتی شود که با سیاست‌های اقتصادی مغایرت دارد.”
مبارزهٌ کارگران و کارکنان مخابرات روستایی:
چندین هزار کارگر، کارمند و کارگزاران مخابرات روستایی، با سفرهای زیاد صدها نفری به تهران و تجمع در مقابل ساختمان شرکت مخابرات، مجلس، ساختمان ریاست جمهوری و اداره کار، در بیش از چهار سال اخیر، مبارزه باارزشی را به‌پیش بردند. کارگران شرکت مخابرات خصوصی‌شده، پرداخت ماه‌ها دستمزدهای معوقهٔ خود از سوی پیمانکاران و سوداگران نیروی کار، “عقد قرارداد دائم [با شرکت مخابرات] بر اساس تصریحات قانون کار و همچنین اجرای دقیق و قانونی طرح طبقه‌بندی مشاغل” خواستار شدند. متعاقب اعتراضات گستردهٔ توده‌ای در دی‌ماه ۹۶، با ترفند ارائه “پاداش عملکرد به کارگزاران مخابرات روستایی” و “تشویق [آنان] به امضای قرارداد موقت”، شرکت مخابرات تلاش کرد بین کارگران تفرقه به‌وجود آورد. ایلنا، ۴ مهرماه ۹۶، در ارائهٔ نمونه‌یی از شرایط کاری کارگران شرکت مخابرات، نوشت: “دو نفر که کار یکسانی انجام می‌دهند، یکی رسمی است و بیش از سه میلیون [تومان در ماه] دریافتی دارد و دیگری شرکتی است که حداقل دستمزد وزارت کار [۹۳۰ هزار تومان در ماه] بدون رعایت طبقه‌بندی مشاغل دریافت می‌کند.” به‌رغم وعده‌های مکرر وزرای مختلف دولت روحانی و نمایندگان مجلس در چند سال اخیر، کارگزاران رژیم ولایی، در تلاش به حفظ و پیش‌برد سیاست‌های کلی “نظام” و ولی‌فقیه، به وعده‌های خود در چند سال اخیر عمل نکرده‌اند.
مبارزهٌ کارگران کارخانه تراکتورسازی تبریز:
بعد از سپری شدن ۴۰ سال از آغاز فعالیت این واحد مهم تولیدی، مشکلات کارخانه تراکتورسازی تبریز از سال ۱۳۸۶ و از زمانی آغاز شد که بر اساس اصل ۴۴ به بخش خصوصی (به شرکت سرمایه‌گذاری ملت) واگذار شد. پیش از خصوصی‌سازی، حدود ۵۰۰ کارگر در شرکت تراکتورسازی تبریز شاغل بودند. روز ۲۳ آذرماه، کارخانه “پلمب و فعالیتش متوقف شد و کارگران از رفتن به محل کار خود منع شدند. کارگران کارخانه تجمعات زیادی برای رفع پلمب و ادامه فعالیت کارخانه برگزار کردند. مطابق گزارش ۹ دی‌ماه ۹۶ خبرگزاری ایلنا، باقی‌ماندهٔ کارگران “دست‌کم ۲۰ ماه مزد دریافت‌نشده” طلبکار بودند. بر اساس گزارش ۹ بهمن‌ماه ایلنا: “با فروش ضایعات کارخانه”، باقیمانده کارگران “برای تولید کمباین دست به‌کار” شده بودند، اما درنهایت، روز ۲۳ بهمن‌ماه، طلبکاران با خارج کردن دو دستگاه دیگر از کارخانه با “حکم قضایی”، تلاش کارگران برای به‌چرخش درآوردن دوبارهٔ چرخ تولید را بی‌نتیجه گذاشتند.
اعتراض و تجمع کارگران شرکت حمل‌ونقل خلیج‌فارس:
به‌دنبال خصوصی‌سازی شرکت حمل‌ونقل خلیج‌فارس در سال ۹۳- شرکتی با نزدیک به ۱۲۸۶ کارگر [شاغل] در ۴۳ شعبه نمایندگی در سراسر کشور- صدها کارگر این شرکت، برای دریافت ماه‌ها دستمزد و مزایای مزدی پرداخت نشده خود بارها در نقاط مختلف کشور تجمعات اعتراضی برگزار کرده‌اند. رئیس اداره کار اسلامشهر به ایلنا، ۱۸ دی‌ماه ۹۶، گفت: “حدود یک سال است مدیریت بخش خصوصی، شرکت و کارگران را رها کرده است.” در تجمع اعتراضی ۴ دی‌ماه ۹۶، کارگران عودت دوباره مالکیت شرکت به دولت را خواستار شدند.
اعتصاب رانندگان خدمات شهرداری آبادان
بیستم فروردین‌ماه- جمعی از رانندگان خدمات شهرداری آبادان در اعتراض به پرداخت نشدن حقوق معوقه خود روز یکشنبه ۲۰ فروردین‌ماه مقابل فرمانداری این شهرستان دست به تجمع صنفی زدند.
اعتصاب کارگران کارخانه روغن‌نباتی قو
نوزدهم فروردین‌ماه ۹۶- بیش از ۱۰۰ نفر از کارگران این کارخانه روز شنبه ۱۹ فروردین‌ماه برای پنجمین روز متوالی از ساعت ۸ صبح در محوطه این کارخانه تجمع کردند. کارگران نسبت به پرداخت نشدن دستمزد ماه‌های بهمن و اسفند، پاداش و بخشی از عیدی ۹۵ و واریز نشدن سه ماه حق بیمه (ماه‌های دی، بهمن و اسفند) و تعطیلی موقت این کارخانه تا تیرماه ۹۶، معترض‌اند. بیستم فروردین‌ماه- در حدود ۱۵۰ نفر از کارگران کارخانه روغن‌نباتی قو روز یکشنبه ۲۰ فروردین‌ماه در اعتراض به بلاتکلیفی، عدم پرداخت مطالبات مزدی و مشکلات بیمه‌ای، در محوطهٔ کارخانه روغن‌نباتی قو تجمع کردند.
اعتصاب کارگران تینکرهای خمیری کانی مس
بیست و ششم فروردین‌ماه ۹۶- کارگران تینکرهای خمیری کانی مس از شرکت‌های پیمانکاری معدن مس سرچشمه روز شنبه ۲۶ فروردین‌ماه تجمعی اعتراضی برای احقاق حقوق خود در زمینه تأمین نیروی معدن سرچشمه برگزار کردند. ازآنجایی‌که این کارگران ۵ سال است که در این شرکت پیمانکاری به‌کار مشغول‌اند، تبدیل وضعیت و انعقاد قرارداد مستقیم با معدن مس سرچشمه را خواهان‌اند.
اعتصاب رانندگان اتوبوس‌های درون‌شهری کرمانشاه
صبح روز ۲۷ فروردین‌ماه ۹۶ رانندگان ۳۰ تا ۴۰ دستگاه اتوبوس درون‌شهری به‌دلیل اعتراض به برخی از مشکلات خود اعتصاب کردند. این رانندگان دلیل اعتراض خود را وضعیت نابسامان یارانه، مسافت‌های طولانی و پرهزینه بودن تعمیرات اتوبوس‌ها اعلام کردند. این رانندگان در رابطه با حق شارژهایی که شرکت‌های تابعه از آنان دریافت می‌کنند معترض بوده و اصلاح این وضعیت خواهان بودند. همچنین این رانندگان درخواست دریافت یارانه نیز داشته‌اند.
اعتصاب کارگران شرکت حمل‌ونقل خلیج‌فارس
دهم اردیبهشت‌ماه ۹۶- نزدیک به ۴۲۰ کارگر شرکت حمل‌ونقل خلیج‌فارس، صبح روز ۹ و ۱۰ اردیبهشت‌ماه، در اعتراض به پرداخت نشدن مطالبات مزدی خود از سوی کارفرما در محوطه این شرکت تجمع کردند.
اعتصاب کارکنان مجتمع پتروشیمی پردیس
هفدهم اردیبهشت‌ماه- کارکنان مجتمع پتروشیمی پردیس بامداد روز ۱۷ اردیبهشت‌ماه نسبت به نادیده انگاشتن اصول ایمنی و سوءمدیریت دست به تجمع اعتراضی زدند. در تاریخ ۱۲ اردیبهشت‌ماه (روز حادثه) با وجود نشتی شدید آمونیاک، اصرار بر راه‌اندازی باعث این حادثه شد.۱۰ نفر از کارکنان آتش‌نشان و بهره‌بردار مصدوم شدند که ۶ نفر دارای مشکلات تنفسی شدند و ۴ نفر از آنان با گذشت ۵ روز از حادثه هنوز در بخش آی سی یو بیمارستان‌های شیراز بستری هستند.
اعتصاب کارگران فاز ۱۲ کنگان
صبح روز ۱۹ اردیبهشت‌ماه ۹۶ شمار بسیاری از کارگران شاغل در واحدهای تعمیراتی پروژه‌های فاز ۱۲ کنگان در اعتراض به شرایط شغلی خود تجمع [اعتصاب] کردند. این اعتصاب صنفی از سه روز گذشته آغاز شد و دلیل آن نامشخص بودن وضعیت قراردادهای کاری، وضعیت نامناسب استراحتگاه‌ها و بی‌کیفیت بودن وعده‌های خوراک تدارک شده از سوی کارفرما، عنوان شده است.
اعتصاب کارگران کارخانه پارس قو
بیست و هفتم خردادماه- حدود ۱۵۰ نفر از کارگران کارخانه پارس قو از ساعت ۸ صبح روز شنبه ۲۷ خردادماه در اعتراض به پرداخت نشدن ۳ ماه مطالبات مزدی‌شان و مشخص نبودن زمان بازگشایی این کارخانه، در محوطهٔ محل کارشان تجمع کردند. همچنین دفترچه بیمه‌های کارگران روغن قو دو هفته بود که تمدید نشده بود و آنان هنگام مراجعه به مراکز درمانی سازمان تأمین اجتماعی با مشکلات بسیاری مواجه می‌شدند.
اعتصاب کارگران شرکت بهره‌برداری مترو تهران
بیست و هشتم خردادماه- حدود ۲۰۰ نفر از کارکنان عملیاتی، ستادی و اداری شرکت بهره‌برداری مترو تهران از ساعت ۱۱ صبح روز ۲۸ خردادماه در ساختمان مرکزی این شرکت، واقع در چهارراه کالج، تجمع اعتراضی برگزار کردند. علت برپایی این تجمع صنفی نارضایتی جمعیت ۸ هزارنفری کارکنان مترو تهران بابت پرداخت نشدن معوقات مزدی، مشکلات بیمه‌ای، بدحسابی صندوق‌های حمایتی و نبود تشکل کارگری مستقل در این سازمان عنوان شد.
اعتصاب کارگران بخش خصوصی مخابرات مشهد
سی‌ام خردادماه– از صبح روز ۳۰ خردادماه بیش از دویست نفر از کارکنان بخش خصوصی مخابرات مشهد مقابل ساختمان مرکزی مخابرات این استان تجمع کردند. خواست اصلی این زحمتکشان اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، عقد قرارداد مستقیم با شرکت مخابرات و رفع تبعیض میان نیروهای رسمی و شرکتی مخابرات است.
تظاهرات و اعتراضات کارگران هپکو
سیزدهم تیرماه ۹۶- حدود ۹۰۰ تن کارگر کارخانه هپکوی اراک دیروز و امروز (۱۲ و ۱۳ تیرماه) به نشانه اعتراض به محقق نشدن وعده پرداخت مالباتشان از سوی کارفرما، در فاصله محل کارخانه تا ساختمان استانداری و میدان مرکزی شهر اراک، راهپیمایی کردند. کارگران معترض هپکو گفتند: “مسئولان بدون درنظر گرفتن شرایط زندگی کارگران در مورد واگذاری این واحد صنعتی تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که کاملاً به‌زیان کارگران و خانواده‌هایشان است و برای همین است که آنها با برپایی اجتماعات صنفی پیگیر خواسته‌های خود شده‌اند.”
اعتصاب کارگران کارخانه رینگ‌سازی مشهد
هفدهم مهرماه ۹۶- از زمان تغییر رویه مدیریت این واحد صنعتی، تحقق تمامی مطالبات ازجمله افزایش حقوق، پرداخت پاداش‌ها، ترفیع رتبه شغلی، و جز این‌ها، به‌صورتی سختگیرانه و با معیارهایی رقابتی سنجیده می‌شوند و همین مسئله باعث افزایش فشار روانی بر کارگران و نارضایتی آنان شده است. پرداخت درآمد نزدیک به حداقل مزدی و کاهش مدت قراردادهای شغلی کارکنان تا زیر مدت یک سال، ازجمله عامل‌های مؤثر در نارضایتی کارگران بوده است. برخی از کارگران این واحد تولیدی مدعی‌اند که مدت قرارداد آنان هر ۳۵ روز تمدید می‌شود. مجموعه این نارضایتی‌ها باعث تجمع کارگران معترض در محل دفتر مدیریت شد.
بر این مجموعه تنها مشت نمونه خروار همچنان می توان به تجمع معلمان در شهرهای مختلف کشور و همچنین به اعتراض های کارگری در:کارخانه چوب و کاغذ مازندران؛ تجمع کارگران پالایشگاه گاز ایلام؛ اعتصاب شرکت تراورس راه‌آهن در ورامین و میانه؛ اعتصاب کارگران کارخانه گسترش توسعه صنعت آذربایجان؛ اعتصاب کارگران فازهای ۲۲، ۲۳ و ۲۴ کنگان؛ اعتصاب کارگران واحد اتوبوس‌رانی‌وعمران شهرداری آبادان؛ اعتصاب کارگران واحد اتوبوس‌رانی‌وعمران شهرداری آبادان؛ کارگران کارخانه رینگ‌سازی مشهد؛ اعتصاب کارگران شرکت کشتی‌سازی بحر گستر؛ اعتصاب کارگران کارخانه فولاد آذربایجان (میانه) و انبوه دیگری از اعتراض های کارگری را افزود تا سیمای روشن تری از پیکار طبقه کارگر ایران بر ضد سیاست های رژیم ولایت فقیه به دست آورد.
رشد فزاینده اعتراض های کارگری در شهرهای مختلف کشور، که عمدتاً به خاطر شرایط بسیار دشوار اقتصادی، حقوق های معوقه، قرارداد های سفید امضاء و سطح ناکافی دستمزد در مقایسه با رشد نجومی سبد هزینه های کارگری صورت می گیرد ضمن اینکه حاکی از رشد جنبش مبارزاتی طبقه کارگر و زحمتکشان است، در عین حال نشان می دهد که بدلیل پراکنده و بومی بودن این اعتراض های نیروهای سرکوبگر رژیم می توانند با توسل به سرکوب خشن حرکت های اعتراضی کارگران متوقف نمایند. تجربه تاریخی جنبش های کارگری در ایران و جهان نشان می دهد که تنها با حرکت هماهنگ و سراسری و سازمان یافته است که می تواند رژیم های دیکتاتوری را به عقب نشینی وادار کرد. برای حل این ضعف و دشواری جنبش کارگری در شرایط کنونی باید همه توان و تلاش ها را به کار گرفت.
به نقل از «نامه مردم» شماره ۱۰۵۰، ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷
