اتحادیهٔ اروپا و برخوردش با «برجام«
هفتهٔ گذشته، مایک پومپئو، استراتژی دولت ترامپ در ارتباط با ایران را تشریح کرد و در ضمن آن ۱۲ شرط برای رسیدن به توافقی تازه با ایران مطرح کرد. اظهارات هفتهٔ گذشتهٔ وزیر امور خارجه آمریکا به‌دنبال اعلام خروج آمریکا از توافق برجام از سوی دونالد ترامپ در چند هفته گذشته، ابراز شد. از هنگامی‌که ترامپ خروج آمریکا را از برجام اعلام کرد، کشورهای اروپایی متفقاً اعلام کردند که به توافق برجام پایبند خواهند بود و در این زمینه تلاش‌هایی در جریان است که امکانات مالی و اقتصادی برای ایران فراهم شود.
فضای رسانه‌ای در ایران و خارج از کشور که به‌شدت زیر تأثیر این تصمیم آمریکا قرار دارد، پیرامون این بحث متمرکز شده است که آیا اروپا خواهد توانست تحریم‌های یک‌جانبهٔ آمریکا را بی‌اثر کند یا نه؟ هدف از دامن زدن به این بحث که با برنامه‌ریزی‌ای حساب شده دنبال می‌شود، منحرف کردن اذهان عمومی از زدوبندهای پشت پرده‌ای است که بین کشورهای اروپایی و مقام‌های بلندپایه ایرانی در جریان است.
روزنامه کیهان، ۳۰ اردیبهشت‌ماه، در ادامه مخالفت‌های همیشگی، در مطلبی به قلم محمدحسین محترم، می‌نویسد: “اعلام سیاست مذاکره با اروپایی‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام را باید در قالب سیاست ٬حفظ برجام به‌هر قیمتی٬ ارزیابی کرد. بعد از نشست روز چهارشنبه با سه کشور اروپایی، آقای ظریف اذعان کرد ٬به توافقی نرسیدیم.٬ خانم موگرینی هم بدون اینکه بگوید درباره چه موضوعی غیر از موضوع اصلی که همان تضمین دادن به ایران است، صحبت کرده، گفت ٬درباره تضمین‌ها صحبت نکردیم و اتحادیه اروپا قادر نیست ضمانت‌های حقوقی– اقتصادی و سیاسی به ایران بدهد٬! ثانیاً معاون وزیر خارجه روسیه بعد از سفر ظریف به مسکو و مذاکره با لاوروف اعلام کرد ٬حفظ برجام بدون اینکه ایران امتیازات بیشتری به غرب بدهد امکان‌پذیر نخواهد بود٬!!!”
روزنامه فرهیختگان، ۱ خردادماه، آورده است: “در این شرایط اما این سؤال مطرح می‌شود که علت این همه رفت‌وآمد، تمایل تیم مذاکره‌کننده ایرانی برای پیگیری ماجرا و با دست پس زدن و با پا پیش‌کشیدن‌های اروپایی‌ها در این ماجرا چیست؟”
عبدالرضا فرجی‌راد، در روزنامه شرق، ۱ خردادماه، می‌نویسد: “تمام فعالیت‌های اروپا در این راستا است که بتواند به‌شکلی زمینه‌چینی و برنامه‌ریزی کند که با امتیازها و احتمالاً تضمین‌هایی که در اختیار ایران قرار می‌دهد، درنهایت تهران در موقعیتی قرار بگیرد که مطالبات آنها را نیز در نظر بگیرد و حاضر به دادن امتیازهایی در زمینه‌های موردنظر اروپا شود. به‌نظر من امکان دارد مذاکرات کنونی با اروپایی‌ها به جاهایی برسد و آنها تعهداتی را برای استمرار روابط تجاری و اقتصادی با ایران در نظر بگیرند که بتواند تحریم‌های آمریکا را بی‌اثر کند، اما باید دانست که رسیدن به این نقطه هزینه‌هایی دارد و بعید می‌دانم که اروپایی‌ها بدون چشمداشت به مذاکرات سیاسی و گفت‌وگو در مورد دغدغه‌های دیگرشان، بسترهای اقتصادی دائمی برای ایران فراهم کنند و با ایالات متحده آمریکا سرشاخ شوند.” محمدعلی حسینی در روزنامه آرمان، ۱ خردادماه، نوشت: “نگاهی به اظهارات و مواضع مقامات بلندپایه فرانسوی، آلمانی و انگلیسی نشان می‌دهد که اولاً آنان هم‌زمان با مخالفت با طرف آمریکایی در قضیه برجام، در قضایای نامربوط دیگری مانند نفوذ سیاسی و نقش فعال جمهوری اسلامی ایران در منطقه با مواضع آمریکایی‌ها همراهی و بعضاً اتهامات بی‌اساسی را نیز متوجه کشورمان می‌کنند.”علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، که از مُهره‌های مورد اعتماد رژیم است، در روزنامه ایران، ۲ خردادماه، مطلبی دارد که در آن از مذاکرات ایران و اروپا ابراز خشنودی کرده است.
هفته گذشته مجلس شورای اسلامی جلسه غیرعلنی داشت. این جلسه به بحث دربارهٔ لایحهٔ الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم اختصاص داشت. بر اساس گزارش‌های انتشار یافته، هنگام بحث و بررسی این لایحه، جلسه مجلس چنان به‌شدت متشنج شد که حتی لاریجانی که قبلاً توافق‌نامهٔ برجام را در ظرف ۲۰ دقیقه به‌تصویب رساند این بار مجبور شد به مدت دو هفته رأی‌گیری درباره این لایحه را به‌تأخیر بیندازد. روزنامه فرهیختگان، ۳۱ اردیبهشت‌ماه، نوشت: “به‌روایت علیرضا بیگی و کوچکی‌نژاد، عراقچی در جلسه غیرعلنی دیروز مجلس، FATF و پذیرش این کنوانسیون را لازمهٔ مذاکره با اروپا خوانده است. نماینده مردم تبریز در مجلس گفته است که عراقچی تأکید کرده همه مساعدت‌های اروپایی‌ها به میزان زیادی بستگی به این دارد که ما FATF را بپذیریم.” روزنامه ایران، ۳ خردادماه، نوشت: “وزیر امورخارجه با دفاع از لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم (پالرمو) تصویب آن را به‌نفع منافع ملی دانست. این لایحه روز سه‌شنبه و در پی مخالفت تعدادی از نمایندگان برای بررسی بیشتر به کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی برگشت داده شد و قرار است بعد از دو هفته دوباره در دستورکار نمایندگان قرار گیرد.” مهدی محمدی، در روزنامه وطن امروز، ۳۱ اردیبهشت‌ماه، در رابطه با نیت اروپا، می‌نویسد: “ساده‌اندیشی محض است اگر کسی تصور کند اروپا اکنون در پی آن است که راهی بیابد و فشار اقتصادی را بر ایران کاهش دهد. اروپا درصدد تحقق هدف مشترکی است که با آمریکا بر سر آن توافق کرده و کانون این هدف نیز نشاندن ایران پای میز مذاکره درباره مسائل موشکی و منطقه‌ای است. استراتژی غرب درباره ایران همچنان دومسیره است؛ مسیر فشار را آمریکا نمایندگی می‌کند و اروپا عهده‌دار مسیر مذاکره شده است.”
روزنامه وطن امروز، ۲ خردادماه، نوشت: “مقامات ارشد آلمانی و فرانسوی که با رشد امیال ضدآمریکایی در اروپا و ایجاد شکاف در ۲ سوی آتلانتیک مخالفند، درصدد فرموله کردن خواسته‌های برجامی جدید آمریکا و شکل‌دهی مذاکرات جدید با کشورمان هستند. تاکیدات اخیر و ظاهراً بی‌مقدمه مکرون و مرکل بر ٬بسط توافق هسته‌ای با ایران٬ به موضوعات موشکی و منطقه‌ای در همین راستا قابل ارزیابی و تحلیل است.” علی خامنه‌ای هم در سخنانی که روزنامه‌های پنجشنبه سوم خردادماه آن را انعکاس دادند، باز برای توافق با اروپا شرط‌هایی را تعیین کرد. رژیم ولایت فقیه در یکی از بحرانی‌ترین دوران حکومتش با چالش تعیین کننده‌ای روبرو شده است. از یک طرف ما شاهد موج نارضایتی گسترده قشرهای مختلف جامعه هستیم و از طرف دیگر رژیم اسلامی برای بقای حکومتش، به “نرمش قهرمانانه” بیشتر نیاز دارد. در این رابطه اروپا فضای تنفسی کوچکی را ایجاد کرده که برای استفاده از آن باید خواست‌های اروپا اجابت شود. بحث‌هایی تند و جدی هم بین جناح‌های حکومتی به‌شدت در جریان است. پیشینهٔ رژیم ولایت فقیه ثابت کرده است که این رژیم حاضر است برای “حفظ نظام”، دست به هر ”نرمش قهرمانانه“ ای بزند.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۵۲، ۷ خرداد ماه ۱۳۹۷
