سیستم کوپنی توزیع کالاهای اساسی، راهکاری عملی به‌نفع قشرهای محروم جامعه
روزنامه اعتماد، ۱۵ شهریورماه، می‌نویسد: “روز گذشته محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه به مجلس رفت تا در مورد طرح تأمین كالاهای اساسی به نمایندگان گزارش دهد كه درنهایت نمایندگان مجلس ضمن مخالفت با كلیات طرح تأمین كالاهای اساسی این طرح را از دستور كار مجلس خارج كردند. محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در مخالفت با این طرح گفت كه نمی‌توان با یك قیام و قعود برای چنین موضوع مهمی تصمیم گرفت. طرح تأمین كالاهای اساسی در صورت تصویب جز رانت و فساد به دنبال نخواهد داشت.”
در همین حال نوبخت از برنامه مبسوط دولت برای حل مشكلات اقتصادی مردم خبر داد و اعلام كرد دولت ۵ بسته و ۱۲ برنامهٔ معیشتی برای عبور از شرایط نابسامان اقتصادی با ۳۰ هزار میلیارد تومان بودجه تهیه كرده است. روزنامه شهروند، ۱۷ شهریورماه، در گزارشی دیگر در ارتباط با همین موضوع می‌نویسد: “روز گذشته خبری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد مبنی‌بر ٬بازگشت به دوران کوپن٬. البته این خبر با بازتاب‌هایی منفی از سوی کاربران مواجه شد، اما گویا اصل ماجرا چیز دیگری بود. درواقع قرار نیست برگه‌هایی به شکل کوپن بین مردم توزیع شود، بلکه طرحی برای ساماندهی توزیع کالا بین اقشار مختلف جامعه برنامه‌ریزی شده است.” خبرگزاری ایرنا، ۱۸ شهریورماه، در گزارشی دربارهٔ کوپن الکترونیک، خبر می‌دهد: “روز گذشته نیز انوشیروان محسنی بندپی، سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این خصوص گفت: بررسی اعطای کوپن الکترونیکی به آحاد جامعه با هدف تأمین کالاهای اساسی در دستور کار قرار دارد. برای حمایت از خانوارهای ایرانی و تمامی دهک‌های درآمدی در این شرایط ویژه اقتصادی، تدابیری را پیش‌بینی کرده و برنامه‌های آنی را در دستورکار قرار داده‌ایم.” مهدی پازوکی، اقتصاددان، در گفت‌وگو با روزنامهٔ آرمان، در این ارتباط می‌گوید: “هر اقدام دولت در راستای حل شرایط سخت کنونی- با توجه به مشکلاتی که اقتصاد ایران دارد- که بتواند به دهک‌های پایین درآمدی به‌ویژه طبقات زحمتکش و افرادی که درآمد‌های ثابت دارند کمک کند، به‌نظر من جای تشکر دارد، اما این به‌عنوان یک راهکار کوتاه‌مدت است. ما در واقع باید در بلندمدت سلامت اقتصادی را به اقتصاد ایران بازگردانیم تا مشکلات به‌درستی حل شود.” حسین راغفر، اقتصاددانِ مخالف سیاست‌های نولیبرالی، در اظهاراتی می‌گوید: “دائماً تکرار می‌کنند نقدینگی عامل تورم است اما در کشور نرخ ارز عامل تورم است. با دلار ۱۵ هزار تومانی نمی‌توان نان ۵ تومانی به مردم داد. ۹ سال است مردم پوست‌شان کنده شده است. در این شرایط افزایش نرخ ارز، کارت دعوت به ناآرامی است و مسوولان نظاره‌گر هستند. می‌گویند روحانی مخالف است اما چرا نرخ‌ها افزایش می‌یابد و دولت ساکت است؟ این نشان می‌دهد عده‌ای راضی هستند. پوست ملت را می‌کنند و بعد می‌گویند افزایش حقوق، جنایت است.” امیر خسرو فخریان، رپیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، به خبرگزاری ایلنا، ۱۷ شهریورماه، می‌گوید: “دولت تصمیم گرفته بسته‌های حمایتی را به‌صورت غیرنقدی در اختیار خانواده‌ها قرار دهد بدین صورت که به حساب سرپرست خانوار مبلغی غیرقابل برداشت به‌صورت نقدی واریز می‌شود و سرپرست خانواده فقط می‌تواند معادل آن کالا خریداری کند.” خبرآنلاین، ۱۸ شهریورماه، می‌نویسد: “هنوز معلوم نیست کدام کالاها و چه تعداد از مردم ایران تحت پوشش کوپن قرار می‌گیرند اما هر چه هست، تصمیم گیران و سیاستگذاران و کارشناسان تاکید دارند که حمایت از اقشار مختلف مردم در موج گرانی ناشی از ریزش ارزش پول ملی ضروری است.” مسعود دانشمند، در روزنامهٔ جهان صنعت، ۱۴ شهریورماه، می‌گوید: “ثبات در دریافت حقوق ماهانه و در مقابل آن افزایش چندین برابری هزینه‌ها موضوعی نیست که به سادگی بتوان از آن گذر کرد. هزینه خانوار ایرانی بر مبنای دلار است و درآمد ثابت کفاف زندگی او را نمی‌دهد. حال آنکه مشاغل آزاد که درآمد متغیر دارند با توجه به نوسانات حاصل در قیمت‌ها، کالا را با قیمت بیشتری به مردم عرضه کرده و در نهایت آسیب کمتری را متحمل می‌شوند. در شرایط نابسامان فعلی اما راهکارهایی نیز وجود دارد که اگر دولت نگاهی جدی و هوشمندانه نسبت به آنها داشته باشد می‌توان امیدوار بود حجم قابل توجهی از مشکلات حل شوند. امروز نیاز بازار، بازگشت کوپن به اقتصاد کشور است به این معنی که دولت باید کالاهای اساسی را با قیمت مناسب برای همه اقشار جامعه فراهم کند.” روزنامهٔ جهان صنعت، در همان تاریخ و در مطلبی دیگر، موضوع تأمین کالاهای مورد نیاز مردم را مورد بررسی قرار داده و می‌نویسد: “در مورد وضعیت تأمین کالاهای اساسی بعد از تحریم‌های آبان ماه حرف و حدیث بالا گرفته است اگرچه رئیس جمهور و وزرای اقتصادی دولت قصد دارند خیال مردم را از بابت تأمین کالاهای اساسی و ضروری تا یک سال آینده راحت کنند اما به‌گفته برخی از کارشناسان، چنین وعده‌هایی پشتوانه خاصی ندارد. بنابراین اگر طی دو ماه باقی مانده تا آغاز دور جدید تحریم‌ها اقلام مورد نیاز مردم که با خورد و خوراک آنها سر و کار دارد تأمین نشود، با کمبود شدید در ذخایر کالاهای اساسی روبرو می‌شویم.”
به‌نظر می‌رسد دولت درارتباط با توزیع کالاهای کوپنی بین قشرهای ضعیف جامعه، عزمی جدی ندارد. مخالفت دولت با قانونی در همین ارتباط که در نهایت از دستورکار مجلس خارج شد، گواهی بر این ادعاست. قرار است دولت در این زمینه تمهیداتی را عملی کند که کالای غیرنقدی به قشرهای ضعیف اختصاص یابد. مشخص نیست این طرح و برنامه چگونه قرار است عملی شود، اما با توجه به مخالفت دولت برای تخصیص هر نوع کمکی به مردم، عملی شدن این طرح را نباید جدی گرفت. دولت روحانی در دوره اول ریاست جمهوری، اقدام به توزیع بسته‌های غذایی کرد که ادامه پیدا نکرد و در عمل هم موفق نبود. تجربه توزیع کوپن در دوران جنگ ۸ ساله با عراق، نشان داد که عملی کردن سیاستی مشابه کمکی بزرگ به قشرهایی گسترده از جامعه خواهد کرد. این ضرورتی است که در چند هفته گذشته بیشتر رسانه‌ای شده است اما دولت تمایلی به‌اجرای آن ندارد. اجرای سیستم کوپنی در دیگر کشورها و در مواقع ضروری و بحرانی، حجم بسیار زیادی از فشارهای وارده بر لایه‌های محروم جامعه را کاهش داده است.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۰۶۰، دوشنبه ۲۶ شهریور ماه ۱۳۹۷
