جلیقه زردها»، سیاست گریزی یا بازگشت به سیاست؟»
جنبش “جلیقه زردها” در اکتبر ۲۰۱۸ (مهرماه ۹۷) را در اساس رسانه‌های اجتماعی و در عکس‌العمل مقابل افزایش قیمت سوخت خودرو، به‌خصوص قیمت سوخت دیزل (گازوئیل)، دامن زدند و در مدتی کوتاه تحولات سیاسی فرانسه را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد.
این جنبش به‌سرعت به اعتراضی گسترده‌تر در ارتباط با کاهش بودجه خدمات اجتماعی در دوره ریاست جمهوری امانوئل ماکرون تبدیل شده است. بیش از ۸۵۰ هزار نفر زیر طوماری در حمایت از “جلیقه زردها” را امضا کردند و صدها صفحه در فیسبوک در دعوت از مردم برای پیوستن به اعتراضات به‌راه افتاده است. درجهٔ محبوبیت ماکرون در جامعه به ۲۵ درصد کاهش یافته و به‌سرعت درحال سقوط است.
این جنبش رهبری‌ای منسجم ندارد، اما نوعی برنامه مشترک در حکم مجموعه‌ای از مطالبات در خطاب به ریاست جمهوری و مجلس ملی مورد موافقت قرار گرفته است. نخستین تقاضای عاجل پس از اینکه ماکرون قبول کرد که مالیات سوخت خودرو موقتاً لغو شود، پايان دادن به بی‌خانمانی است. به‌موازات این تقاضا جنبش خواستار بستن مالیات بر درآمدی تصاعدی و با نرخ‌هایی بالاتر درمورد ثروتمندان و همچنین مطالبهٔ حداقل دستمزد سالانه‌ای به‌میزان ۱۶ هزار و ۲۰۰ یورو است.
ماهیت شورش‌گرانهٔ جنبش در خواستِ بستن مالیات‌هایی بالاتر برای شرکت‌های بزرگ‌تر صنایع مختلف فرانسه و مالیات‌هایی پایین‌تر در مورد شرکت‌های کوچک و صنعتگران منعکس است، یعنی خواست‌هایی که کارگران را با صاحبان شرکت‌های کوچک- به‌خصوص در مناطق روستایی و شهرهای کوچک- متحد می‌کند. مطالباتی نظیر پایان دادن به فرار ثروتمندان از مالیات و همچنین تعیین یک حداکثر [یا سقف] درآمد، منعکس‌کننده گرایش عدالت‌خواهانه جنبش اعتراضی جاری در فرانسه است.
قبول برخی خواست‌های جنبش اعتراضی از سوی ماکرون و دولت فرانسه و باهدف جلوگیری از رشد بیشتر آن، سران اتحادیه اروپا را به‌وحشت انداخته است.
پیر مسکوویچی، مسئول امور اقتصادی اتحادیه اروپا، اظهار داشته است که بروکسل از نزدیک هزینه‌های تصمیم مکرون به تجدیدنظر کردن دربارهٔ سیاست بالا بردن قیمت سوخت و نیز برخی جنبه‌های برنامه ریاضت اقتصادی برای بودجه را تحت نظر دارد. رئیس‌جمهور فرانسه سعی دارد که با اختصاص ده میلیارد یوروی دیگر به هزینه‌های جاری، جنبش جلیقه زردها را به خاتمه دادن به اعتراض‌های فلج‌کننده‌شان مجاب کند.
معضل ماکرون در “پیمان ثبات و رشد اتحادیه اروپا” منعقد در پیمان ۲۰۰۷ لیسبون ریشه دارد. این پیمان به کمیسیون اروپا، کمیسیونی که انتصابی است، و شورای وزیران حق و وظیفه نظارت بر هزینه‌های دولت‌های اتحادیه اروپا را می‌دهد. اتحادیه اروپا کشورهایی را که سقف‌های تعیین شده برای کسری بودجه (در حد ۳ درصد تولید ناخالص داخلی) و بدهی (۶۰ درصد تولید ناخالص ملی) را نقض کنند، می‌تواند مجازات کند.
جنبش جلیقه زردها همچنین موج اعتراض‌هایی مشابه را در چندین کشور اتحادیه اروپا دامن زده است و محاسبات نخبگان اروپایی را که کوشش دارند مردم عادی را به قبول نظم نولیبرالی حاکم و حکومت سرمایه متقاعد کنند، با مشکلاتی جدید روبرو کرده است. مسئله جنبش اعتراضی اکنون فقط یک بحران فرانسوی نیست، بلکه بحران مدیریت اتحادیه اروپا در پیش بردن سیاست‌های کلان آن است.
ادامهٔ تسخیر خیابان‌ها از سوی “جلیقه زردها”!
شنبه ۱۵ دسامبر (۲۴ آذرماه) با وجود سردی هوا، خستگی تظاهرات پی‌درپی در روزهای متوالی در میدان‌های شهر و روستا، جو وحشت پس از حمله تروریستی در استراسبورگ که چند کشته به‌جا گذاشت، کارزار تبلیغاتی دولت و اعلام انجام “اقدام‌هایی” از سوی امانوئل ماکرون در پاسخ به خواست‌های اعتراض‌کنندگان، ۶۶ هزار جلیقه زرد- به‌گفته وزارت کشور- به خیابان‌ها آمدند. گزارش‌های میدانی و اظهارات تظاهرکنندگان نشان‌دهنده این حقیقت است که این جنبش ادامه خواهد یافت، شاید هم به‌شکل‌هایی دیگر. “فرانسواز بری‌ات”، از سندیکای “ث. ژ. ت”، می‌گوید: “مردم دیگر امیدی به کارکرد سیاست‌های کنونی ندارند و بنا بر این چنین جنبش مردمی‌ای را به‌راه انداخته‌اند، مردم می‌خواهند حرفشان شنیده شود، می‌خواهند سرنوشتشان را در دست بگیرند.” او در ادامه می‌گوید: “اولین قدم‌ها برداشته شده است.” در صف‌های سندیکای “ث. ژ. ت” و دیگر اتحادیه‌های کارگری‌ای که در تظاهرات جمعه ۱۵ دسامبر (۲۴ آذرماه) شرکت داشتند تفکر همگرایی با جلیقه زردها و همه مبارزات دیگر باهدف برپایی “یک خیزش اجتماعی واقعی” بیش‌ازپیش قدرت می‌گیرد.
جلیقه زردها، جلیقه قرمزها- همه‌جا در فرانسه
این روزها شهرهای فرانسه و میدان‌های خارج شهرها (نقطه تلاقی جاده‌ها) مملو است از پیکارگران راه مطالبات زحمتکشان و به‌حاشیه رانده‌شدگان با جلیقه‌های زرد و قرمز و دیگر رنگ‌ها و این تازه شروع کار است. سه‌شنبه ۱۸ دسامبر (۲۷ آذرماه) به‌پیشنهاد “ث. ژ. ت”، در کارخانه‌ها و ادارات درمورد اعتصاب برای دفاع از حقوق بازنشستگان و مهاجران تصمیم‌گیری شد. حقیقت این است که در جریان تحولات اجتماعی‌ای که در فرانسه شاهد آنیم، دیگر کارگران فقط و منحصراٌ برای دستمزد خودشان اعتصاب نمی‌کنند. قرار بر همگرایی است. در روزهای اخیر جلیقه زردها و جلیقه قرمزها (اعضای اتحادیه‌های کارگری) در صف‌هایی موازی اما همگرا و گاهی با همدیگر خیابان‌های فرانسه را درمی‌نوردند. جمعه ۱۴ دسامبر (۲۳ آذرماه) به‌پیشنهاد “ث. ژ. ت”، پیشنهادی که “سولیدر”، “اف اس یو” و “یونف” (اتحادیه دانشجویان) نیز به‌آن پیوستند، بیش از ۱۵ هزار شرکت‌کننده به‌نفع بالا رفتن دستمزد و خواست افزایش قدرت خرید به خیابان‌ها آمدند. تظاهرکنندگان با جلیقه‌های قرمزرنگ گاهی با جلیقه زردها درهم آمیخته می‌شدند و امانوئل مکرون را خطاب قرار می‌دادند: “هشتاد و دو درصد فرانسوی‌ها به تو رأی نداده‌اند!” پی‌یر که به تازگی از شغل خود در اداره برق بازنشسته شده است، با جلیقه زرد و خودش سرخ از خشم، یک ماه است که هر شنبه با ۳ سندیکالیست دیگر در تظاهرات جلیقه زردها شرکت می‌کند. او می‌گوید: “با جلیقه زرد و نشان ٬ث. ژ. ت٬ بر سینه در تظاهرات شرکت می‌کنم، این موضوع هیچ‌کس را ناراحت نمی‌کند. در اکثر موارد خواست‌های یکسانی داریم، بالا رفتن دستمزد، قدرت خرید، حقوق بازنشستگی، مالیات بالاتر بر دارایی‌های کلان. از حقوقم مبلغ قابل‌توجهی کاسته شده است.”
شنبه، پاریس، “میدان اپرا”، همه یک‌صدا علیه رئیس‌جمهور ماکرون تظاهرات می‌کنند، جلیقهقرمزها، جلیقه‌نارنجی‌ها که کارکنان راه‌آهن هستند و جلیقه‌سفیدها (پرستاران عصبانی) و صدها جلیقه‌زرد. یکی از جلیقه‌زردها از اینکه سندیکای رانندگان کامیون حضور ندارد سخن می‌گوید و جلیقه‌زرد دیگری که از “مون تارجی” آمده پاسخ می‌دهد: “آنانی که اینجا هستند و به ما یاری می‌رسانند کار خوبی می‌کنند. من می‌خواهم مالیات بر دارایی‌های کلان دوباره برقرار شود، حداقل ۱۲۰۰ یورو برای حقوق بازنشستگی پرداخته شود. …” چند قدم دورتر، جلو ایستگاه “سن لازار”، سندیکالیست های “ث. ژ. تِ” پاریس، وال دو مارن، کارگران پژو، رنو سن توان… با باندرول (سرچسب) مشترک. یکی از آنان چنین توضیح می‌دهد: “حالا باید فراتر برویم، تکرار شنبه‌ها کافی نیست. اگر بخواهیم تغییر ایجاد کنیم باید اعتصاب کنیم. همه، جلیقه‌زردها، همه باهم. …” گزارش‌ها گویای همگرایی در مارسی است: جلیقه‌زردها، جلیقهقرمزها، دانش‌آموزان دبیرستانی. ساکنان شهر روز شنبه باهم راه‌پیمایی کردند. مطلب قابل‌توجه دیگر اینکه، با وجود درصد نسبتاٌ بالای رأی‌دهندگان به راست افراطی در فرانسه، جنبش درحال‌حاضر ابعاد اجتماعی وسیع و مثبت خودش را دارد و در آن صحبتی از “ضد پناهنده” بودن و خارجی‌ستیزی در کار نیست و این به‌احتمال زیاد به ترکیب شرکت‌کنندگان و نوع تجمع‌شان بستگی دارد.
ترکیب اجتماعی جنبش، و شکل‌های متفاوت تظاهرات
گروهی به‌سرپرستی “یان لو لان”، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه لیل، ۵۲۶ پرسشنامهٔ پاسخ داده‌شده از سوی جلیقه‌زردهای سرتاسر فرانسه را مطالعه کرده‌اند. آنان موفق شده‌اند که مشخصات اصلی این جنبش و ریشه‌های اجتماعی آن را به‌وضوح نشان دهند، ازجمله نقش اساسی شبکه‌های اجتماعی و مشخصات اجتماعی شرکت‌کنندگان در آن که به‌قرار زیر گزارش شده است: بیکار ۱۷٫۳ درصد، کارگر و کارمند ۶۳٫۱۹ درصد. شرکت زنان نیز در این جنبش واقعیتی انکارناپذیر است. شاید نیمی از شرکت‌کنندگان با دستمزدهای اندک را زنان تشکیل می‌دهند. ۶۲ درصد در آخر ماه با مشکل روبرو می‌شوند، ۲۷ درصد آخر ماه دشواری دارند. فقط ۱۰ درصد مشکل مالی ندارند. این نتایج با تحقیقات دانشگاه “بردو” نیز هم‌خوانی دارد.
برای “فیلیپ مارتینز”، دبیرکل اتحادیه کارگری “ث. ژ. ت”، هیچ تضادی در گوناگونی تظاهرات وجود ندارد. او در تظاهرات روز جمعه چنین اظهار داشت: “شکل‌های مختلف تظاهرات باهم در تضاد نیستند. خوب است که تظاهرات جمعی باشد، جلیقه‌زردها، جلیقهقرمزها، آبی‌ها. در ارتباط با شرکت همه آنان هیچ مسئله‌ای نیست. حالا باید این اقدام‌ها هماهنگ و همگرا شوند.”
دوشنبه ۱۷ دسامبر (۲۶ آذرماه) “فابین روسل”، دبیر ملی جدید حزب کمونیست فرانسه، در کنفرانسی مطبوعاتی در مقر حزب اعلام کرد: “در لیست انتخابات پارلمان اروپای حزب کمونیست فرانسه [در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸] نمایندگانی از اتحادیه‌های کارگری و همچنین از “جلیقه‌زردها” وجود دارند… پارلمان اروپا و پارلمان کشور باید نمودی از ترکیب جامعه باشد. نمی‌توان انتخابات اروپا را بدون توجه به آنچه در هفته‌های گذشته اتفاق افتاده در نظر داشت.”
مختصات جنبش و آیندهٔ آن، خروج از سرمایه‌داری در بحران؟
جنبش جلیقه‌زردها اساساً از مخالفت با بستن مالیات بر سوخت شروع شد، ولی آگاهی سیاسی به‌سرعت اوج گرفت، خواستِ بالا رفتن قدرت خرید، خدمات عمومی و دمکراسی به‌دنبال آن مطرح شد. مردم، زنان، مردان، کارگران، کارمندان، صنعتگران، کشاورزان، مغازه‌داران کوچک، بامهارتی باورنکردنی در برابر میکروفون‌های تلویزیونی ظاهر شده نشان می‌دادند قدرت سازمان‌دهی و در دست گرفتن سرنوشتشان را دارند. در اینجا این سؤال پیش می‌آید که، این جنبش چه سرنوشت سیاسی‌ای خواهد داشت؟ چه باید کرد که این انرژی عظیم، به همان سرعتی که به‌وجود آمد، از بین نرود؟ آیا دستیابی به یک “شکل جمعی” با کمک حزب‌های چپ همگرا با حفظ مختصات ویژه هر یک از حزب‌ها امکان‌پذیر است؟
اگر نتوان گفت که سرنوشت جنبش جلیقه‌زردها به کجا خواهد انجامید اما حداقل به‌جرئت می‌توان گفت که شکل‌گیری آن درسی است تاریخی بدین معنا: نخستین جنبش اجتماعی سراسری کشور از طریق شبکه‌های اجتماعی و همچنین تنها جنبش بزرگ اعتراضی معاصر که خواست‌‌هایش را بدون رهبری‌ای مشخص ابراز می‌دارد. آنان سیاست‌های چند دهه گذشته که نتوانسته‌اند پاسخگوی خواست‌ها‌شان باشد و همچنین رسانه‌هایی که در خدمت این سیاست‌ها هستند را طرد می‌کنند. شاید از این طریق هشداری به نیروهای مترقی می‌دهند که روش‌هایشان را بازنگری کنند: خروج از سرمایه‌داری در بحران (که امروز واقعیت آن بیش‌ازپیش آشکارشده) و نه خروج از بحران سرمایه‌داری. گزارش انستیتوی ملی آمار و مطالعات اقتصادی فرانسه در ماه دسامبر ۲۰۱۸ ثابت می‌کند: “سیاست حمایت و طرفداری از شرکت‌های بزرگ (کد ۴۰) با هزینه زیاد، توسط امانوئل ماکرون، اقتصاد فرانسه را خفه کرده و این درحالی است که تنها اقدام به‌نفع ارتقا قدرت خرید و حمایت از مصرف قادر است پشتیبان فعالیت‌های اقتصادی باشد. … سیاست اقتصادی امانوئل مکرون به‌وضوح شکست خورده است.”
اتحادیه‌های کارگری می‌توانند متحد طبیعی “جلیقه‌زردها” باشند
فیلیپ مارتینز، دبیرکل فدراسیون اتحادیه‌های کارگری “ث. ژ. ت” فرانسه، در مصاحبه‌ای مفصل با سباستیان کرسپل، خبرنگار ویژه روزنامه اومانیته،۲۰ دسامبر (۲۹ آذرماه)، دربارهٔ مشخصه‌های اصلی سیاست اتحاد و همگرایی که از سوی سندیکاهای چپ در ارتباط با جلیقه‌زردها پیش برده می‌شود، سخن گفت. او معتقد است که آماج جنبش جلیقه‌زردها در تضاد با اصول و هدف‌های مبارزه اتحادیه‌های کارگری نیست، بلکه این جنبش هم بر موانعی که باید از سر راه فعالیت‌های جمعی مزدبگیران برداشته شود اشاره دارد. در زیر خلاصه‌ای از نکته‌های اصلی مطرح شده در این مصاحبه آورده می‌شود:
اومانیته: جلیقه‌زردها توانایی اتحادیه‌های کارگری در دفاع از کارگران و مزدبگیران را به‌شدت زیر سؤال می‌برند. آیا سودمندی سندیکاها زیر سؤال رفته است؟
فیلیپ مارتینز: جالب اینکه بخشی از بدنه اجتماعی درحالی راه مبارزه را درپیش می‌گیرد که طی دهه‌های پی‌درپی دولت‌ها و کارفرمایان، تشکل‌های سندیکایی را تحقیر کرده و آن‌ها را کنار گذاشته‌اند و غالباً پاسخی به آن‌ها نمی‌دهند. برای مثال، در سال ۲۰۱۶ تظاهرات بسیار گسترده‌تر از این روزها بود و طرفداری مردم هم از آن‌ها مانند امروز بود. در آن سال دولت تصمیم به تفرقه انداختن بین سندیکاها گرفت. البته این به‌آن معنی نیست که ما هیچ مسئولیتی نداشته‌ایم. چرا داشته‌ایم. در بین جلیقه‌زردها که خواست‌های اجتماعی را مطرح می‌کنند، خیلی‌ها یا هر گز با سندیکاها تماس نداشته‌اند یا بسیار کم تماس داشته‌اند. بدین جهت زیاد تعجب‌آور نخواهد بود اگر سودمندی سندیکاها را زیر علامت سوال ببرند. ما در به‌کارگیری نیروهای‌مان در سطح جهان کار، خیلی عقب هستیم. تا زمانی که ث. ژ. ت فقط ۲۵ درصد مزدبگیران را در بر می‌گیرد، ۷۵ درصد دیگر مزدبگیران اطلاعاتشان از منابع دیگری اخذ می‌شود که اکثراٌ نظرشان در مورد سندیکاها زیاد مثبت نیست.
اومانیته: درک ث. ژ.ت از این جنبشِ بدونِ سازمان‌دهی و هماهنگی چیست؟
فیلیپ مارتینز: موضع‌گیری ما در مورد جلیقه‌زردها روشن است. آنان با مخالفت با افزایش قیمت بنزین شروع کردند که ما با آن موافق بودیم. پشت سر این شعار اما خطر مخالفت با هرگونه مالیات نیز می‌توانست دیده شود. شعارها ولی به‌سرعت و باندرول‌های افزایش حداقل دستمزد و بستن مالیات بر درآمدهای هنگفت، یعنی خواست‌هایی نظیر خواست‌های ث. ژ.ت، برافراشته شد که نشان دهندهٔ آن است که ما هم بیکار ننشسته بودیم. اگرچه نقاط اشتراک نظر با این جنبش در ابتدا روشن نبود، اما این جنبش، جنبشی است اجتماعی با ترکیبی ناهمگن با برخی رفتارهای غیرقابل‌قبول که باید با آن‌ها مشخصاٌ برخورد و انتقاد کرد.
اومانیته: جلیقه‌زردها امتیازهایی از رئیس‌جمهور گرفته‌اند که جنبش اتحادیه‌های کارگری با وجود بسیج سال‌های اخیر در به‌دست آوردن آن‌ها موفق نشده بود. این آیا بازنگری در مورد استراتژی مبارزاتی‌تان را موجب نخواهد شد؟
فیلیپ مارتینز: ما باید مدام به استراتژی مؤثر برای پیروزی بیندیشیم. آنچه جلیقه‌زردها انجام می‌دهند دقیقاٌ همان بحثی است که در درون ث. ژ.ت دربارهٔ اثربخشی تظاهرات به شیوهٔ “اوج‌گیری‌های لحظه‌ای متناوب” (روزهای تظاهرات با فاصله زمانی) و بسیج‌های شنبه داریم. اگر ما بسیج‌های شنبه را با آکسیون‌ها در کارخانه‌ها همراه نکنیم، اتحادیه کارفرمایان می‌توانند با خیال راحت خواب خوش ببینند. … در سال ۲۰۱۶ نیز اقدام‌هایی شبیه این روزها داشتیم. برخی مسئولان سیاسی و رسانه‌ها می‌خواهند این تفکر را جا بیندازند که برخی ابتکارها مؤثرتر از برخی دیگر است. به‌باور من آنچه اقدام‌های جلیقه‌زردها و سندیکاها را ورای هر چیزی دیگر اثبات می‌کند آن است که: عمل جمعی مؤثر است و نتیجه می‌دهد. ولی آیا در سطح خواست‌ها نتیجه می‌دهد؟ کارگران راه‌آهن نیز در مبارزاتشان چیزهایی به‌دست آوردند، ولی نه همهٔ آنچه می‌خواستند. از سوی دیگر جلیقه‌زردها افزایش مزایا در برخی از شرکت‌ها را به‌دست آوردند ولی افزایش حداقل حقوق و بازگشت مالیات بر درآمد ثروتمندان که خواستشان بود را به‌دست نیاوردند. اگر می‌خواهیم بیشتر به‌دست آوریم، باید تعداد بیشتری را بسیج کنیم که شامل همه می‌شود، یعنی شامل جلیقه‌زردها، جلیقهقرمزها یا آنانی که جلیقه‌هایی با رنگ‌های دیگر دارند. مطلب دیگری که مطرح است مسئلهٔ توانایی جمعی ما برای تهاجم و زدن ضربهٔ کاری به قلب سیستم سرمایه‌داری است. یعنی به سرمایه. و سرمایه، در همان گروه‌های بزرگ چندملیتی متمرکز است.
اومانیته: جلیقه‌زردها صحبت از مبارزه در کارخانه‌ها نمی‌کنند و اتحادیه کارفرمایان را در مقام مخالف و طرف صحبت و هدف خود قرار نمی‌دهند. آیا این مانعی برای پیوستن آنان به مبارزات اصلی و اعتصاب‌های سندیکاها نیست؟
فیلیپ مارتینز: در وجه عمده، معترضانِ سر چهارراه‌ها در کارخانه‌ها و کمپانی‌های بزرگ کار نمی‌کنند. آنان شامل بیکاران، بازنشسته‌ها، کارکنان شرکت‌های کوچک و حتی رؤسای شرکت‌های کوچک و همچنین صنعتگران هستند. … آنان با سرمایه، با گروه‌های بزرگ چندملیتی در تماس نیستند. … ث. ژ.ت باید در معرفی مسئولان ایجاد شرایط کنونی دقت کند. رئیس اتحادیه کارفرمایان از شرایط ناراضی نیست. حتی می‌گوید که این جنبش اجتماعی به او ربطی ندارد، زیرا کارخانه‌ها اشغال نشده و دفترهایشان موردحمله قرار نگرفته‌اند. این وظیفه ث. ژ.ت است که باید یادآوری کند که پول هست اما پول‌ها به جیب سهامداران می‌رود و نه به جیب کارگران. افزایش مزایائی که ماکرون قول آن را داده از مالیاتی که همه می‌پردازند پرداخته خواهد شد و نه از جیب سرمایه‌داران، و آنانی که سرمایه‌ها را در اختیار دارند (سهامداران) باز هم پول بیشتری دریافت می‌کنند.
اومانیته: دولت اعلام کرده که سرعت پیشبرد اصلاحات [نولیبرالی] موردنظر خود را حفظ می‌کند. ث. ژ.ت چه پاسخی را برای روزهای آغازین سال ۲۰۱۹ در نظر دارد؟
فیلیپ مارتینز: ما اعتقاد داریم که با بسیج وسیع و سریع از ابتدای سال در ارتباط با مسائل اساسی‌ای چون بالا بردن سطح دستمزد کارگران و برقراری عدالت مالیاتی باید اقدام کنیم. ث.ژ.ت در کارزاری ابتکاری برای اینکه این مطالبات توده عظیم کارگران عضو سندیکا ها و جوانان در برنامه‌ای که برای زمانی مناسب در دوره پس از تعطیلات کریسمس و سال نو میلادی در نظر گرفته شده در جامعه مطرح شود، و فرم و اشکال آن باید مشخص شود، شرکت فعال دارد.
نامۀ مردم، شمارۀ ۱۰۶۷، ۳ دی ماه ۱۳۹۷
