کنفرانس امنیتی مونیخ و مسئلهٔ جمهوری اسلامی ایران
در موضع‌گیری‌های کنفرانس اخیر، اختلافِ روشی میان اروپا و آمریکا در برخورد با جمهوری اسلامی ایران دیده می‌شد.
امسال پنجاه و پنجمین کنفرانس یا همایش امنیتی مونیخ در روزهای جمعه ۲۶ تا یکشنبه ۲۸ بهمن (۱۵ تا ۱۷ فوریه) در شهر مونیخ در آلمان برگزار شد. این همایش سالانه در نوع خود بزرگ‌ترین همایش بین‌المللی پیرامون سیاست‌های امنیتی است. برگزاری این همایش از سال ۱۳۴۲/۱۹۶۳ آغاز شد، و هدف اوّلیهٔ آن، پیشگیری از وقوع برخوردهای نظامی از قبیل جنگ‌های جهانی و حل‌وفصل صلح‌آمیز مناقشه‌های بین‌المللی اعلام شد.
این همایش هر سال صدها تن از مقام‌های ارشد و سیاستگذاران و تصمیم‌گیرندگان از نهادهای گوناگون دولتی، مدنی، نظامی گرفته تا سازمان‌های علمی و فنّی و شرکت‌های بزرگ و رسانه‌ها، از ده‌ها کشور جهان به این همایش می‌آیند تا دیدگاه‌های خود را در زمینهٔ سیاست‌های امنیتی ملّی و بین‌المللی و موضوع‌ها و چالش‌های روز و آتی بیان و تبادل نظر کنند. دستورکار این همایش به طور عمده توسط مقام‌های ارشد قدرت‌های امپریالیستی اروپایی و آمریکا و بر اساس برنامه‌های آتی و درازمدّت آنها در عرصهٔ بین‌المللی تعیین و تنظیم می‌شود. طبق معمول بیشتر همایش‌ها، در این همایش نیز در کنار نشست اصلی، دیدارها و گفت‌وگوهای جداگانه و غیررسمی نیز میان شرکت‌کنندگان در حاشیهٔ همایش صورت می‌گیرد. در فاصلهٔ میان همایش‌های سالانه، گاهی همایش‌های کوچک‌تر خاص نیز بر سر موضوع‌های معیّن برگزار می‌شود. همچنین، هر سال ”گزارش سالانه “همایش نیز منتشر می‌شود که نگاهی دارد به تحوّل‌ها و فعالیت‌های سال گذشتهٔ همایش.
در همایش امسال، بیشتر از ۶۰۰ تن از سراسر جهان، از جمله ایران، شرکت داشتند. موضوع‌های اصلی این همایش عبارت بودند از: ظهورِ تجدیدِ رقابت قدرت‌های بزرگ، آیندهٔ مناسبات اروپا و آمریکا، سیاست‌های دفاعی اروپا، و نقش قدرت‌های میانی در امور جهان. در سایت اینترنتی همایش امنیتی مونیخ، در معرفی گزارش سالانهٔ ۲۰۱۹همایش که پیش از شروع همایش امسال منتشر شد و در اختیار شرکت‌کنندگان و عموم مردم گذاشته شد، آمده است: ”با نگاهی به وضعیت کنونی امور جهان به‌دشواری می‌توان از کنار این واقعیت برجسته گذشت که جهان امروزی صرفاً عرصهٔ بحران‌های کوچک و بزرگ پایان‌ناپذیر نیست، بلکه با مشکل بنیادی‌تری روبه‌روست. به نظر می‌آید که کل نظم بین‌المللی لیبرالی در حال از هم پاشیدن است؛ هیچ چیز دیگر مثل سابق نیست. از زمانی که اتحاد شوروی فروپاشید، تا کنون چشم‌انداز امنیت جهان هرگز چنین خطرناک نبوده است. ما شاهد چرخشی مهم و تاریخی هستیم… “در مقدمهٔ خودِ گزارش منتشر شده نیز آمده است: ”دوران نوینی از رقابت قدرت‌های بزرگ میان آمریکا، چین، و روسیه در حال شکل‌گیری است… روشن است که به ابزارهای مدیریتی جدیدی لازم است تا از وقوع وضعیتی که در آن دیگر چیزی باقی نماند، پیشگیری شود. “گزارش امسال، علاوه بر ارائهٔ تحلیلی در مورد جابه‌جایی ”قطعات اصلی نظم بین‌المللی “و نگاهی به قدرت‌های بزرگی مثل آمریکا و چین و روسیه، به بازیگران ”صفِ دوّم “نیز پرداخته است، که منظور از آن، قدرت‌هایی مثل فرانسه و آلمان و بریتانیا و کانادا و ژاپن است. بخش عمدهٔ دیگر گزارش- و به تبع آن، خودِ همایش- به تحوّل‌های جاری در غرب بالکان، د رمنطقهٔ ساحل (نواری شرقی-غربی در حوالی میانهٔ آفریقا، در جنوب صحرای آفریقا و پیرامون سودان و اریتره است)، و در خاورمیانه اختصاص دارد. در همین ارتباط، در گزارش به خطر مقابلهٔ ”عمدی یا ناخواسته “عربستان سعودی و آمریکا و اسرائیل با ایران اشاره شده است.
تک‌رَوی و یک‌جانبه‌گرایی دولت آمریکا در عرصهٔ مسائل بین‌المللی نیز از دیگر موضوع‌های مورد اشاره در گزارش امسال است. در خودِ همایش امنیتی مونیخ نیز یک‌جانبه‌گرایی آمریکا موضوعی محوری در سخنرانی‌های شرکت‌کنندگان بود و نشان از مقابلهٔ آمریکا و متحدانش با قدرت‌های بزرگ اروپایی داشت. صحبت‌های آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، در انتقاد از سیاست خارجی یک‌جانبهٔ آمریکا، از جمله در خروج از برجام، و تمایل اروپا به چندجانبه‌گرایی و جهانی چندقطبی، مورد استقبال گستردهٔ شرکت‌کنندگان در همایش قرار گرفت. خروج آمریکا از توافق پاریس در زمینهٔ حفاظت از محیط‌زیست، خواست‌های آمریکا از ناتو، خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته‌یی میان‌بُرد (INF) با (شوروی سابق و روسیهٔ کنونی)، و راه‌اندازی جنگ تجاری آمریکا با چین از دیگر سیاست‌های آمریکاست که مورد انتقاد کشورهای جهان قرار گرفته است. همچنین، صحبت‌های مایک پنس، معاون ریاست‌جمهوری آمریکا، در همایش مونیخ، نوعی دستور دادن به اروپا تعبیر شد و به‌شدّت مورد انتقاد قرار گرفت. مایک پنس در سخنرانی خود از جمله به کشورهای فرانسه و بریتانیا و آلمان فشار آورد و خواستار آن شد که از برجام خارج شوند و نه‌فقط تحریم‌های اعمال شده بر ایران را دور نزنند (اشاره به سازوکار مالی-تجاری اروپا برای مبادله با ایران)، بلکه بر تحریم‌ها بیفزایند. از سوی دیگر، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجی ایران، در صحبت‌های خود به همین موضوع اشاره کرد و از اروپا خواست که در مقابل یک‌جانبه‌گرایی آمریکا بایستد و در حفظ برجام بکوشد.
پس از نشست ورشو که به ابتکار دولت ترامپ و با شرکت مایک پنس و مایک پومپئو (وزیر امور خارجی آمریکا) در روزهای ۲۴ و ۲۵ بهمن در مورد مسائل خاورمیانه و از جمله ایران و مقابله با ”خطر ایران “تشکیل شد، همایش امنیتی مونیخ فرصتی دیگری بود برای نمایندگان دولت آمریکا که با استفاده جبههٔ ضد ایران را تقویت کنند و برنامهٔ خود را به پیش ببرند. در نشست ورشو نیز مایک پنس از فرانسه و بریتانیا و آلمان خواست که از حفظ برجام دست بکشند و ”فاصلهٔ بیشتری بین اروپا و آمریکا “نیندازند. امّا در هر دو گردهمایی، وجود دو جبههٔ جداگانهٔ آمریکا و متحدانش از یک سو، و کشورهای اروپایی (به طور عمده اروپای غربی) از سوی دیگر، به چشم می‌خورد. به نظر می‌آید که اروپا، و نیز ژاپن، تمایلی به همراهی تامّ و تمام با سیاست‌های ستیزه‌جویانهٔ آمریکا ندارند و به طور طبیعی، تا جایی که امکان داشته باشد، در پی حفظ منافع درازمدّت خودشان‌اند. بر اساس گزارش‌های گوناگون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حتّی سازمان ”سیا»، ایران همچنان به مفاد برجام پایبند است و آنها را رعایت می‌کند. نگرانی کشورهای اروپایی و احتمالاً چین و روسیه این است که اگر برجام به هم بخورد، از دید آنها، ایران ممکن است دوباره غنی‌سازی اورانیوم با ”هدف‌های نظامی “را از سر بگیرد، اگرچه مقام‌های ایران به مناسبت‌های گوناگون اعلام کرده‌اند که در پی چنین هدفی نیستند. این طور که دیده می‌شود، کشورهای اروپایی و چین و روسیه به گفت‌وگو با ایران و تحت نظارت داشتن فعالیت‌های آن اهمیت بیشتری می‌دهند، برخلاف آمریکا که در پی بهانه‌جویی برای مداخلهٔ تجاوزکارانه مستقیم یا غیرمستقیم در ایران است. توییت‌های نتانیاهو در نشست ورشو در مورد ”جنگ با ایران “(که بعداً به عبارتِ ”مقابله با ایران “تغییر داده شد) و حتّی گفتهٔ جواد ظریف در همایش امنیتی مونیخ که ”قطعاً کسانی دنبال این [جنگ] هستند»، نمی‌تواند مایهٔ نگرانی نباشد. خوشبختانه تا اینجا اکثر کشورهای اروپایی، و نیز چین و روسیه، به طور جدّی در مقابل جنگ‌طلبی‌های دولت ترامپ و متحدانش در اسرائیل و عربستان سعودی برخی از کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس ایستاده‌اند و راه صلح و گفت‌وگو را ترجیح داده‌اند. دو همایش اخیر نتایجی را که دولت فاشیست‌مآب ترامپ انتظارش را داشت به دست نداد. دولت‌های اروپایی ممکن است با سیاست‌های منطقه‌یی ایران مخالف باشند، امّا خوشبختانه راه چاره را در تقابل نظامی نمی‌بینند. امید است که تلاش‌های جنگ‌طلبانهٔ آمریکا همچنان بی‌ثمر بماند. هر گونه ماجراجویی نظامی در برخورد با ایران، فقط نیروهای جنگ‌طلب و سرکوبگر در ایران را تقویت می‌کند، و بی‌تردید به مبارزهٔ مردمی برای طرد رژیم ولایی از ایران و برقراری حاکمیت ملّی و دموکراتیک در کشور زیان می‌رساند.
نامۀ مردم، شمارۀ ۱۰۷۲، ۱۳ اسفند ماه ۱۳۹۷
