بیانیهٔ حزب تودهٔ ایران به مناسبت ۷۵مین سالگرد پیروزی بر فاشیسم در اروپا

در بحبوحهٔ بحران کنونی سلامت جهانی ناشی از همه‌گیری ویروس کورونای جدید، ۹ ماه مه (۸ ماه مه در اروپای غربی) امسال مصادف با یک سالگرد عمده شده است. ۷۵ سال پیش در چنین روزی، پیروزی نهایی بر آلمان نازی حاصل شد که به پایان یافتن جنگ جهانی دوّم در اروپا منجر شد. این پیروزی محصول مشترکی بود از حملهٔ متقابل ارتش سرخ شوروی و واحدهای پارتیزانی که ماشین جنگی آلمان نازی را در جبههٔ‌ شرق عقب نشاندند و روند جنگ را تغییر دادند، به‌علاوهٔ تلاش نیروهای متفق و جنبش‌های مقاومت در سراسر اروپا در اواخر سال ۱۹۴۴ و بهار سال ۱۹۴۵.

جنگ جهانی دوّم را نیروهای امپریالیستی به منظور تأمین سلطهٔ جهانی قدرت‌های متحد- یعنی ائتلاف آلمان نازی، ایتالیای فاشیست، امپراتوری ژاپن، و همدستان آنها- به راه انداختند. تجاوز نیروهای متحد نازی-فاشیست،‌ یک علّت اقتصادی روشن داشت: نیاز به بازتقسیم جهان و ترسیم مجدد خطوط تعیین‌شده توسط دیگر قدرت‌های امپریالیستی- یعنی بریتانیا، فرانسه، و قدرت نوظهور آمریکا- و تأمین سود مورد نیاز شرکت‌های بزرگ در آلمان، ایتالیا، و ژاپن. شکست دادن و ساقط کردن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نیز از دیگر هدف‌های اصلی این تهاجم بود که همهٔ قدرت‌های امپریالیستی از آن سود می‌بردند. امّا پس از کشته شدن ۵۰میلیون نفر- که بیشتر از ۲۰میلیون آنها فقط شهروندان شوروی بودند- و خرابی و ویرانی عظیم در کشورهای متعدد در سراسر جهان، قدرت‌های متحد شکست خوردند و اتحاد شوروی، به همّت مقاومت و پایداری قهرمانانهٔ مردم و نیروهای مسلّح آن، با افتخار بر جا ماند.

حزب تودهٔ ایران در میانهٔ جنگ جهانی دوّم، در روز ۱۰ مهر ۱۳۲۰، به مثابه حزبی ضدفاشیستی توسط زندانیانی پایه‌گذاری شد که پس از برکنار شدن رضاشاه از حکومت توسط نیروهای متفق در شهریور همان سال، از زندان آزاد شده بودند. نیروهای متفق [و به طور مستقیم بریتانیا] رضاشاه را به خاطر گرایش او و دولتش به آلمان نازی از قدرت برکنار کردند. در آن زمان، طرفداران حکومت نازی و کسانی که خواستار همگامی و همراهی ایران با قدرت‌های متحد بودند، در کشور و دولت ایران کم نبودند. به این ترتیب، تمرکز و توجه اصلی حزب ما در سال‌های اوّل پایه‌گذاری‌اش، مبارزه با هر گونه تظاهر فاشیسم و نازیسم و بقایای آن در ایران بود. حزب ما در آن زمان انتشار نشریهٔ «مردم ضدفاشیست» را آغاز کرد تا مردم را در پیکار با فوج‌های نازی، که یک سال بود به سوی منطقهٔ قفقاز در کنار مرزهای ایران با اتحاد شوروی نزدیک می‌شدند، آموزش و سازمان دهد. این فعالیت حزب ما تا پایان جنگ ادامه داشت و در همین مدّت، زمینه برای چرخش به سوی سیاست‌های ترقی‌خواهانه در ایران در سال‌های آتی نیز ریخته شد.

پیروزی بر فاشیسم طلیعهٔ دوران نوینی از تشکیل دولت‌های سوسیالیستی و گسترش سوسیالیسم در سراسر جهان بود. به‌علاوه، موجی از جنبش‌های رهایی‌بخش ملّی علیه امپراتوری‌های بریتانیا، فرانسه، بلژیک، اسپانیا،‌ پرتغال، هلند، و نیز قدرت نوظهور و قوی‌تر شدهٔ آمریکا آغاز شد که مورد پشتیبانی قاطع اتحاد شوروی و دولت‌های سوسیالیستی تازه تشکیل شده در اروپای شرقی بود.

به مناسبت ۷۵مین سالگرد پُراهمیت پیروزی بر فاشیسم در اروپا، حزب تودهٔ ایران یاد و خاطرهٔ همهٔ آنهایی را که پایداری کردند و جان خود را در مبارزه با قدرت‌های متحد و همدستانشان از دست دادند، گرامی می‌دارد.

حزب تودهٔ ایران بلای فاشیسم در هر شکل و همهٔ انواع تظاهر آن، و نیز همراه طبیعی آن، امپریالیسم را، قاطعانه محکوم می‌کند. امروزه، در زمانی که با سر بلند کردن عوام‌فریبی راست‌گراها در آمریکا و اروپا، موج بنیادگرایی مذهبی در جهان، و ادامهٔ مناقشه‌های ناشی از نیازهای شرکت‌های بزرگ روبرو هستیم، هرگز نباید جانبازی‌ها و قربانی‌ها و آسیب‌های ان دوره را از یاد برد، یا درس‌هایی را که برای دنیای امروز ما دارد نادیده گرفت.

حزب تودهٔ ایران ضمن بزرگداشت ۷۵مین سالگرد پیروزی بر فاشیسم در اروپا، بار دیگر بر پیمان و عهد خود در مشارکت در کارزار جهانی صلح، برابری، حقوق بشر و حقوق دموکراتیک، و عدالت اجتماعی تأکید می‌کند.

حزب تودهٔ ایران

۷ مه ۲۰۲۰

به نقل از «نامهٔ مردم»، شمارۀ ۱۱۰۳، ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۹