کوبا و چالش مبتلایان به کووید-۱۹ بدون داشتن علائم آشکار
در ماه‌های گذشته رسانه‌های جمعی در همه کشورهای جهان به راهکردهای کوبا در کنترل شیوع ویروس کرونا و روش‌های موفق سیستم بهداشت این کشور در مصاف با این بیماری همه‌گیر اشاره کرده‌اند. یکی از موارد مشخص این راهکردها و روش‌های موفق چالش‌ها در زمینه ابتلا به بیماری کووید- ۱۹ بدون وجود نشانه آشکار است که در استراتژی کوبا به‌منظور کاستن از خطر سرایت کرونا با آن برخورد شده است
روزنامه کوبایی “گرانما” با دکتر “ویویان کوری کاردلا”، معاون مدیریت مؤسسه طب مناطق گرمسیری “پدرو کوری” گفت‌وگویی انجام داده است تا از تأثیر بسیاری از موارد بی‌نشانه این بیماری، آگاهی دهد.
نوشته: نوریا باربوسا لئون، روزنامه گرانما، کوبا.
در شش ماه گذشته کوبا به‌طرزی خستگی‌ناپذیر تلاش کرده است بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ را مهار کند. دانشمندان، مقام‌های بهداشتی، و دولت ما از هیچ تلاشی برای متوقف کردن این بیماری بسیار واگیردار فروگذار نکرده است، بیماری‌ای که در صورت نادیده گرفتن هر اقدام ممکن پیشگیرانه، ویروس آن تکثیر می‌شود، مبتلا می‌کند، و می‌کشد. ویروس این بیماری از راه تماس با قطره‌های خارج شده از دهان و بینی فرد آلوده- از جمله ناقلان بی‌نشانه- به‌هنگام سرفه، صحبت یا تنفس ساده، شیوع می‌یابد.
روزنامه گرانما دقیقاً به‌منظور اطلاع رسانی و بالا بردن درک عمومی از خطرهای این بیماری، مصاحبه ای با دکتر ویویان کوری کاردلا انجام داد تا آگاهی بیشتری از تأثیر موارد فراوان بدون علائم این بیماری به‌دست دهد.
دکتر کوری کاردلا توضیح داد که “یک فرد بدون علائم، شخصی است که به‌رغم آلودگی به عاملی بیماری‌زا، نشانه‌های ظاهری بیماری را با خود ندارد. اما هنگامی که این فرد در معرض آزمایش تشخیصی قرار می‌گیرد، نتیجه مثبت است و بنابراین این فرد می‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند.” دکتر کوری، میکروبیولوژیست متخصص ویروس شناسی، افزود که در مورد بیماری سارس- کووید- ۲، واگیری از طریق نمونه‌برداری از مجاری حلق و بینی مشخص می‌شود. او گفت: “مهم است که بین افراد بیمارِ بدون علائم و کسانی که هنوز به‌مرحله نشان دادن علائم بیماری نرسیده‌اند فرق بگذاریم. ممکن است از فردی در مرحله‌های نخست بیماری نمونه‌گیری شود و بیماری به‌دنبال آن بیاید. چنین افرادی در گروه بیماران بدون علائم قرار نمی‌گیرند، زیرا گروه بیماران بدون علائم تنها افرادی را شامل می‌شود که هرگز هیچ نوع نشانه‌ای درظاهر ارائه نمی‌دهند.”
مقاله‌های علمی گزارش می‌دهند که پدیده بیماران بدون علائم در ۴۰ تا ۷۰ درصد موارد بیماری تأیید شده دیده می‌شود، به‌ویژه اگر مسئولان بهداشت در حال انجام مطالعات جمعیتی به‌منظور تشخیص شیوع یا موارد انتقال محلی در یک منطقه خاص باشند.
این در واقع همان استراتژی‌ای است که کوبا از زمان ظهور نخستین مورد از کرونا که در ۱۱ مارس/ ۲۱ اسفندماه ۱۳۹۸ به کشور وارد شد با بستری کردن فوری بیماران و همچنین آزمایش و جداسازی افرادی که مستقیم یا غیرمستقیم با آنان در تماس بوده‌اند، اجرا کرده است که موجب شد میانگین عده مبتلایان بدون علائم نزدیک به ۶۰ درصد گردد.
سئوال: آیا بار ویروسی یک فرد بدون علائم، از شخصی که علائم را نشان می‌دهد بیشتر است؟
ویویان کوری: هیچ دلیل علمی در این مورد وجود ندارد. کوبا نیز اطلاعات قطعی در این زمینه ندارد. پژوهش‌های فعلی تفاوت‌هایی را در بین افراد با علائم و بدون علائم در طول مدت مثبت بودن آزمایش نشان می‌دهند. در آزمایشات آنتی‌بادی۱ (برای تعیین اینکه آیا سیستم ایمنی بدن به عفونت پاسخ داده است) آمده است که آنتی‌بادی‌ها در افرادی که علائم دارند زودتر و با بار و ماندگاری بیشتر رخ می‌دهند.
سئوال: چه روش درمانی، علاوه بر قرنطینه شدن، برای مبتلایان بدون علائم توصیه می‌شود؟
ویویان کوری: بیماران بدون علائم در سراسر دنیا هیچ نوع درمانی دریافت نمی‌کنند. به‌سادگی به آنان گفته می‌شود که در خانه در قرنطینه بمانند و تماس خود با دیگران را محدود کنند. در کوبا به چنین افرادی داروهایی مانند اینترفرون و ناسال‌فرون برای تقویت سیستم ایمنی بدن داده می‌شود. داروی دوم (ناسال‌فرون) ترکیبی شیمیایی است که از طریق بینی به بیمار داده می‌شود که کم‌تر تهاجمی است و خطر کم‌تری برای بدن دارد.
سئوال: از چه روش‌هایی برای تشخیص ابتلای شخص به ویروس استفاده می‌شود؟
ویویان کوری: شخص دارای علائم تنفسی در بیمارستان بستری می‌شود، ارزیابی می‌شود، و در محل موارد مشکوک قرنطینه می‌شود و نمونه‌ای از ترشحات بینی-حلق از او گرفته می‌شود. اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد، فرد به‌عنوان بیمار مبتلا به کووید- ۱۹ مشخص می‌شود و به مؤسسه‌ای منتقل می‌شود که درمان تخصصی بیماری را ارائه می‌دهد. اگر نتیجه منفی باشد، شخص به یک مرکز غیرکووید انتقال می‌یابد. در مورد شخص آزمایش شده با نتیجه مثبت، تماس‌های او با افراد دیگر بررسی شده و همه اقوام و دوستانش قرنطینه می‌شوند. مطالعاتی متمرکز در بین افرادی که فرد آزمایش شده بین آنان زندگی و کار می‌کند نیز برای تعیین میزان و دامنه واگیری انجام می‌شود. افرادی که با فرد آزمایش شده تماس دورتر داشته‌اند نیز از سوی پزشکان عمومی زیر نظر قرار می‌گیرند. افرادی که با بیمار تماس داشتند و به قرنطینه فرستاده شده‌اند، پنج روز پس از آخرین تماس با بیمار آزمایش می‌شوند. اگر نتیجه آزمایش منفی باشد، آزمایش دومی پس از پنج روز دیگر انجام می‌گیرد. در خلال این مدت فرد در خانه می‌ماند و هیچ ارتباطی با دیگران ندارد. این گروه افراد زیر نظارت مطالعات همه‌گیری نگهداری می‌شود، زیرا ویروس دورهٔ نهفتگی‌ای به‌مدت ۱۴روز دارد. با این آزمایش دوم ما افراد بدون علائم ظاهری به‌ابتلا به ویروس را می‌توانیم شناسایی کنیم. افراد این گروه در مراكزی كه برای موارد افراد بدون علائم تأسیس شده‌اند در قرنطینه می‌مانند.
سئوال: آیا هزینه آزمایش تشخیصی زیاد است؟
ویویان کوری: کوبا ابزار آزمایش‌های تشخیصی را تولید نمی‌کند. ما آن‌ها را از خارج کشور خریداری می‌کنیم. ما فقط تعداد محدودی از اقلام جانبی مصرفی مانند لوله‌ها و ظرف مورد استفاده در نمونه‌برداری را تولید می‌کنیم. ما پوشش‌ها و لباس‌های محافظتی شخصی نیز تولید می‌کنیم.
آنچه که ما نمی‌توانیم تولید کنیم مواد شیمیایی “معرف” هستند. این مواد از خارج کشور با قیمت تقریبی۵۰ دلار برای هر آزمایش تهیه می‌شوند. این مبلغ مراقبت‌های پزشکی، حمل نمونه‌های آزمایشی، و هزینه آزمایش در آزمایشگاه را در بر نمی‌گیرد. شرکت‌های بزرگ وسائل آزمایشگاهی این معرف‌ها را که بسیار گران‌قیمت و در حال حاضر هم کمیاب‌اند، می‌فروشند. کوبا برای خرید این معرف‌ها، حتی با در دست داشتن پول برای این منظور نیز، با مانع‌های زیادی روبرو است.
سئوال: آیا کوبا می‌تواند لوازم مورد‌نیاز برای انجام آزمایش‌ها را تولید کند؟
ویویان کوری: چندین مرکز تولید دارو در حال بررسی امکان تولید معرف‌ها و مواد آزمایشگاهی هستند. ما به‌دنبال استفاده مجدد از مواد پلاستیکی هستیم. گزارش‌ها نشان می‌دهند که ما همه مواد استفاده شده در کار زیست‌شناسی مولکولی را دور می‌ریزیم، ولی حالا ما درحال آزمایش نوعی پروتکل برای شستشو و ضد عفونی مواد استفاده شده با استفاده از دستگاه‌های فشار و حرارتی اتوکلاو و روش‌های تشعشعاتی هستیم. نتایج دلگرم کننده‌ای تا کنون در این زمینه مشاهده کرده‌ایم.
سئوال: انجام دادن حدود بیش از ۷ هزار آزمایش در روز با هزینه ۵۰ دلار برای هر آزمایش، از تاریخ ابتدای بروز همه‌گیری یعنی هزینه‌ای بالغ بر میلیون‌ها دلار …
ویویان کوری: کوبا مبلغ‌هایی هنگفت برای این آزمایش‌های تشخیصی واگیری سرمایه‌گذاری می‌کند که این خود نشان دهنده تلاشی عظیم از سوی کشوری توسعه نیافته مانند کشور ما است که در‌عین‌حال در چنبرهٔ محاصره اقتصادی دولت ایالات متحده نیز قرار دارد. این هزینه قابل قبول است، زیرا صحبت از بیماری‌ای همه‌گیر است که مهارش بسیار دشوار است و موجب ابتلا و مرگ بسیاری از مردم گردیده است. متأسفانه تا زمانی که واکسن آن در دسترس نباشد هیچ کنترل مؤثر و گسترده‌ای در سطح جهانی در مورد این بیماری همه‌گیر وجود نخواهد داشت.
——————————————
۱. آنتی‌بادی یا پادتن، نوعی پروتئین است در دستگاه ایمنی بدن که ازجمله در پاسخ به حمله باکتری یا ویروس در بدن تولید می‌شود تا به آنتی‌ژن حمله و آن را بی‌اثر کند. اگر آنتی‌بادی‌ای (پادتنی) در بدن تولید شود، گفته می‌شود ردپای آن تا مدت‌ها در بدن باقی می‌ماند و وجودش در خون قابل اثبات است. وجود آنتی‌بادی‌ها (پادتن‌ها) نشان می‌دهد که فرد پیش‌تر به بیماری معینی دچارشده است که بدن در پاسخ به آن، آنتی‌بادی را تولید کرده است.
