در سوگ مبارزی خستگی‌ناپذیر و سرایندهٔ «اینجاست خاوران»
مطلع شدیم رفیق علی‌رضا جباری (آذرنگ)، شاعر، نویسنده، مترجم، ویراستار، روزنامه‌نگار، و دبیر کانون نویسندگان ایران، دوشنبه عصر، ۱۷ آذر در بیمارستان مدرس (سعادت‌آباد) تهران در ۷۶ سالگی به دلیل مبتلا شدن به ویروس کرونا از میان ما رفت. رفیق جباری در ۱۸ بهمن ۱۳۲۳ در شیراز متولد شد و از همان دوران نوجوانی به سوی اندیشه‌های مترقی و مردمی حزب تودهٔ ایران گرایش پیدا کرد. رفیق جباری در رشتهٔ اقتصاد در دانشگاه شیراز به تحصیل پرداخت و پس از فراغت از تحصیل دانشگاهی، در مرکز نشر دانشگاهی به کار ویراستاری مشغول شد. به شماری از کتاب‌های علی‌رضا جباری هرگز در ایران مجوّز چاپ داده نشد، ولی بیش از سی جلد کتاب، از جمله ترجمه‌های او، منتشر شد که از آن جمله مجموعۀ داستان‌هایی از تولستوی با عنوان ”تمشک“، ”آبی‌ترين چشم“ از تونی موريسون، ”فضاهای امید“ از دیوید هاروی، و ”اوا لونا“ اثر ايزابل آلنده است. رفیق جباری از مدافعان پیگیر مادران خاوران و خانوادهٔ جان‌باختگان فاجعهٔ ملّی بود و هر سال در کنار آنها خاطرۀ این قهرمانان به خون خفتهٔ خلق را گرامی می‌داشت. رفیق جباری در شعری با عنوان “اینجاست خاوران” از جمله سرود:
اینجاست خاوران!
…این شکفته گلان مُشک‌بوی
کوچه-پس‌کوچه‌های میهنم را
با عطر و بوی عشق به آزادی
بی‌مرگان‌اند اینان
یادگاران ایستادگی سرو
و نمی‌میرند هرگز
با ارهٔ بُرندهٔ مرگ‌آفرین
در دست دیدبان خزان
پرده از دیدگان بَرگیر
ای دیدبان خزان، شب، اهریمن!
دیری است رفته‌ای، خود نمی‌دانی
بی‌مرگان‌اند اینان
زندگانِ وادیِ گلگونِ عشق به آزادی
این است جاودانه گلستان خاوران
کانون نویسندگان ایران در بیانیه‌ای که به مناسبت درگذشت رفیق علی‌رضا جباری منتشر کرد، از جمله نوشت: ” زنده‌یاد جباری از پیگیرترین اعضای کانون بود. او در تمام این سال‌ها که به دلیل ممانعت نیروهای امنیتی و انتظامی، امکان برگزاری جلسات مشورتی ماهانهٔ کانون در فضای عمومی وجود نداشت، منزل شخصی و تمام امکانات خود را در اختیار کانون قرار داده بود. به‌رغم سالخوردگی و بیماری قلبی، در تمام جلسات و گردهمایی‌ها حضور می‌یافت. در دی ماه سال ۱۳۸۱ نیروهای امنیتی به محل کارش در مرکز نشر دانشگاهی یورش بردند و او را به بازداشتگاهی نامعلوم و سپس به زندان منتقل کردند. دو سال بعد بر اثر فشارهای داخلی و بین‌المللی از زندان آزاد شد. زنده‌یاد جباری از داخل زندان نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس‌جمهور وقت نوشت و از آزار و اذیت و شکنجه‌هایی که در دورهٔ بازجویی متحمل شده بود پرده برداشت.” به دنبال بازتاب گستردهٔ نامه رفیق جباری در جهان، خانم ایزابل آلنده، نویسنده نامدار شیلیایی، با نوشتن نامه‌ای به محمد خاتمی اظهار داشت که خبر زندانی شدن جباری در میان روشنفکران جهان بازتاب قابل‌توجهی داشته‌است. خانم آلنده خواستار آزادی فوری رفیق جباری شد. سرانجام زنده‌یاد جباری پس از نزدیک به ۲ سال حبس از زندان گوهردشت کرج آزاد گشت.
رفیق جباری “نامهٔ مردم” و رهبری حزب را مرتباً در جریان تحلیل‌های خود از اوضاع بغرنج کشور قرار می‌داد. رفیق جباری از مبارزان راستین راه طبقهٔ کارگر ایران بود و تا پایان زندگی به آرمان‌های حزب تودۀ ایران، حزب طبقهٔ کارگر ایران، وفادار ماند. رفیق جباری در مهر امسال، به مناسبت هفتاد و نهمین سالگرد تأسیس حزب، در پیامی به دبیرخانهٔ کمیتۀ مرکزی حزب تودۀ ایران از جمله نوشت:
“رفقای گرامی،
هفتاد و نهمین زادروز مِهر تابان ایران، حزب بزرگ توده ی ایران را به شما، رفیق بزرگوار علی خاوری، هیئت سیاسی، و کمیته ی مرکزی حزب و همه ی اعضا و هواداران حزب شادباش می‌گویم و ماندگاری همیشگی و شکوفایی هرچه افزون‌تر حزبمان را آرزومندم.
شادمان و پیروز باشید.”
درگذشت زنده‌یاد رفیق علی‌رضا جباری را به همسر، خانوادهٔ محترم، دوستان و هم‌رزمان او تسلیت می‌گوییم.
یادش گرامی و ماندگار باد!
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۱۱۹، ۱ دی ۱۳۹۹
