محمود کیانوش، شاعر و ادیب آزادهٔ ایران، شمع فروزانی که خاموش شد!

استاد محمود کیانوش، شاعر، مترجم و ادیب خردمند و شخصیتی بافرهنگ، انسانی عدالت‌خواه، شریف، و فروتن که غل‌وغشی در رفتار و اعمالش نبود، روز ۲۳ دی ۱۳۹۹ در مهاجرت، در شهر لندن درگذشت.
نوشته‌های او آواز پاکی و مهربانی، نجابت و انسانیت بود. او همانند هم‌ولایتی خود فردوسی بزرگ، از نوشته‌هایش ساختمانی را بنا کرد ”که از باد و باران نیابد گزند.“ محمود کیانوش شعر می‌سرود، به‌خصوص برای کودکان، ترجمه می‌کرد، داستان کوتاه و بلند می‌نوشت، و منتقد ادبی نیز بود. نوشته‌های او برای مطرح شدن خودش نبود. انسانی فروتن و بی‌قرار بود که دریافت‌های خودش را به شکل‌ها و گونه‌های متفاوت بیان می‌کرد. وی معتقد بود که این خاصیت آدمی است که هر کس به شکلی عمل می‌کند. کار مطبوعاتی و روزنامه‌نگاری را نیز جزئی از کلِ نوشتن می‌دانست. او از دوران نوجوانی که عشق به نوشتن پیدا کرد، چنین باوری داشت.
در مطبوعات با نشریه‌هایی مثل ”چلنگر “افراشته و ”صدف “به‌آذین و هفته‌نامهٔ ”شب‌چراغ “کار کرده بود و زمانی هم سردبیر ”صدف “و مجلهٔ ”سخن “بود. از دوستانِ نزدیک شاعر توده‌ای زنده‌یاد محمد زهری بود و با تئاتری‌ها هم حشر و نشر داشت. در سال‌هایی که در لندن زندگی می‌کرد، رفت‌وآمد و همفکری و همیاری نزدیکی با زنده‌یاد رفیق رکن‌الدین خسروی داشت که از دههٔ ۱۳۵۰ مشوّق او در ترجمهٔ نمایشنامه‌ها به فارسی بود. رفیق خسروی در همان دههٔ ۱۳۵۰ دو نمایشنامهٔ ”سلام خداحافظ “و ”سی‌زوئه بانسی مرده است “نوشتهٔ آتول فوگارد اهل آفریقای جنوبی، با ترجمهٔ محمود کیانوش را به صحنه برده بود. زنده‌یاد کیانوش خودش نیز نمایشنامه‌های ”از خون سیاوش “و ”علامت سؤال “را نوشت.
او برای دوستانی که به دیدارش می‌رفتند، دربارهٔ شعر و شاعری، سرودن شعر، و خودِ شعر می‌گفت: ”شعر یک اتفاق است و شما نمی‌توانید قصد کنید که دربارهٔ مثلاً فلان موضوع شعر بگویید. شعر در عبور است؛ وقتی آمد، باید بشناسیدش و بگیریدش. شعر همواره در اطراف ما اتفاق می‌افتد، یا رو نشان می‌دهد، ولی متأسفانه اغلب شاعران آن را نمی‌گیرند و می‌روند پشت میز می‌نشینند و شعر می‌سازند.“
استاد کیانوش که دستی هم در تهیهٔ برنامه‌های رادیویی و نوشتن برای رادیو داشت، در مورد فرق رادیو با دیگر رسانه‌ها، می‌گفت: ”باید طوری بنویسید که انگار دارید برای کسی حرف می‌زنید؛ یعنی شما برای گوش‌ها می‌نویسید، نه برای چشم‌ها. انشائی ننویسید. کتابی ننویسید. فضل‌فروشی نکنید. طوری بنویسید و کلمه‌هایی به کار ببرید که شنونده ناچار نباشد روی آن درنگ کند؛ گفتاری و ساده و روشن بنویسید.“
محمود کیانوش یکی از پایه‌گذاران برجستهٔ شعر کودک بود و به او عنوان ”پدر شعر کودک “داده بودند. شعرهای او در کتاب‌های کودکان و نیز در مجله‌های ”پیک “منتشر شده است. کتاب‌های ”شعر کودک در ایران»، ”از بالای پلهٔ چهلم»، ”دهکدهٔ نو»، ”کتاب دوستی “و ”بچه‌های جهان “(مجموعهٔ‌ شعر)، ”شکوفهٔ حیرت “(نقد بوف کور)، برخی از نوشته‌های زنده‌یاد کیانوش‌اند.
محمود کیانوش از بنیان‌گذاران شورای کتاب کودک بود. در پیام این شورا به مناسبت درگذشت زنده‌یاد کیانوش آمده است: ”[او] توانست با ایجاد پیوند بین شعر کودک و عنصر خیال، گامی بلند و مؤثر در گذار از شعر آموزشی بردارد. او از نوجوانی شروع به نوشتن کرد و در طول دهه‌ها فعالیت، بیش از هشتاد اثر از خود بر جای نهاد و سرانجام در هشتاد و شش سالگی همچنان که خود سروده بود، ”شاد و سبک“، ”بال‌ها را باز کرد “و در ”آسمان نیلگون “به پرواز درآمد. بی‌شک، محمود کیانوش در زمرهٔ چهره‌های تابناکی خواهد بود که ”چشم فردای جهان “روشن از چهره او خواهد بود.“
یاد این ادیب شریف و آزاده گرامی باد.

به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۱۲۱، ۲۹ دی ماه ۱۳۹۹