ادامۀ بحران آب در کشور و دشواری‌های فرارویِ توده‌ها
امسال خطر کم‌آبی در کشورمان توجه بسیاری را به‌خود جلب کرده است. عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت روحانی، در سمینار علمی تخصصی با موضوع استراتژی‌های ملی و بین‌المللی برای مقابله با پدیده‌های زیست‌محیطی و خشکسالی، با انتقاد شدید از سیاست‌های کلان و سیستم تحقیقات در حوزه آب، اعلام کرد : “جنگ آب که از استان‌ها آغاز شده به روستاها خواهد رسید. چرا که طبیعت ایران قربانی سیاست‌های کلان شده است و متخصصان کشور نیز باید بابت سکوت خود برابر تاریخ پاسخگو باشند.” آقای کلانتری در این چند دهۀ حاکمیت جمهوری اسلامی همواره سمت‌های بالای حکومتی داشته و از تصمیم‌گیران حوزه های مختلف زیست‌محیطی بوده و هنوز هم یکی از کلیدداران رژیم در این زمینه‌ها است. ولی اکنون چنان سخن می گوید که گویی هیچ دخالتی در این وارونه‌کاری‌ها نداشته و ندارد به‌مصداق مَثَل “کی بود، کی بود، من نبودم”! کلانتری در ادامه سخنانش می افزاید: “محروم کردن طبیعت از منابع خودش سبب شد که کشور به این روز بیافتد.” خسارت کشاورزان دیم‌کار هنگفت ارزیابی می‌شود. چراگاه‌ها با پوشش گیاهی بسیار ناچیزی مواجه شده‌اند، گله‌ها علوفه کافی در اختیار ندارند و آب برای سیراب شدن آنان کمیاب است. جمعی از عشایر در استان کهگیلویه و بویر احمد در نامه‌ای سرگشاده از استاندار این استان خواسته‌اند: “پروژه آبرسانی به آنان که با پیشرفت ٩٧ درصدی به حال خود رها شده را به بهره برداری برساند تا جان آنان و دامهایشان تلف نشود. ” [ایلنا، ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰]. گفتنی است ایل ۵۰ خانواری با داشتن حدود ۵ هزار رأس دام در معرض بی‌آبی قرار دارد و موجودیت ایل و بنگاه اقتصادی چندصدساله آنان در خطر است و چنانچه سه در صد باقیمانده پروژه آبرسانی تا مرداد ماه به اتمام نرسد، دیگر هیچ تدبیری برای آنان ثمر بخش نخواهد بود.
محمد شهریاری ، مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران، گفت : “در حال حاضر حجم ذخیره سدهای تأمین کننده آب شُرب تهران ۸۰۹ میلیون متر مکعب است، درحالی که در روز مشابه سال گذشته این حجم ۱۰۰۱ میلیون متر مکعب بود” [ سایت زمانه، ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰]. آقای شهریاری در همین گفت‌وگو هشدار داد که درصورت ادامه وضعیت فعلی و تغییر نکردن الگوی مصرف آب، پاییز سال جاری و سال آینده تهران با مشکل آب مواجه خواهد شد.
کاهش شدید آب در پشت سدها، موجب کاهش تولید و قطعی‌های مکرر برق در کل کشور گردیده و در همه حوزه‌های زندگی از صنعت گرفته تا بیمارستان‌ها خسارت‌هایی جبران‌ناپذیر به‌بار آورده است. آسیب قطع برق به قشرهای مختلف مردم و بی‌تدبیری مسئولان بی‌کفایت اعتراض‌هایی گسترده در سراسر کشور برانگیخته است. رژیم جمهوری اسلامی بی‌اعتنا به اعتراض‌های مردمی همچنان به صدور برق به کشورهایی چون سوریه و عراق ادامه می‌دهد. صاحب‌نظران کمبود بارندگی و شرایط بحران آب، استخراج رمزارزها، صادرات برق، و فرسودگی صنعت برق را عامل‌های خاموشی‌های چند روز اخیر می‌دانند.
کارون، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین و طولانی‌ترین رود کشور، در پی سدسازی‌های ناسنجیده، و پروژه‌های غیرکارشناسانه رو به‌خشکیدن است. به‌گزارش تجارت نیوز، اول خردادماه ۱۴۰۰، محمد درویش، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و فعال محیط زیست، می‌گوید: “افراط در سدسازی مهم‌ترین دلیل خشکی کارون است. ” مافیای سدسازی به‌بهای تباهی رودها و آسیب‌های جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی تنها به منافع خود می‌اندیشد. برای این مافیاها خشکی کارون، با همۀ پیامدهای خانمان‌سوزش که به نابودی کشور منجر می‌شود، هیچ اهمیتی ندارد. این درحالی است که ایران با شدیدترین بحران آب در نیم قرن اخیر مواجه است.
به‌گزارش روزنامه همدلی، ۳ خردادماه ۱۴۰۰، چندی پیش نیز حسن صابری ، نایب‌رئیس اتحادیه بارفروشان به رسانه ها گفته بود: “هندوانه‌ها در جنوب کشور خوراک دام‌ها می‌شوند. زیرا هندوانه امسال آنقدر ارزان است که در میادین اصلی بار هندوانه روی دست فروشندگان مانده است. “روشن است در سالی که کشور با بحران کم‌سابقه آب مواجه شده است، امحای محصولات آب‌بَری چون هندوانه و پیاز غیر از زیان هنگفت کشاورزان مفهومی فراتر را بازمی‌تابد. بنا به‌گفتۀ کارشناسان کشاورزی میزان آبی که برای بار آمدن هندوانه به‌صورت غرقابی مصرف می‌شود، حدود ۲۸۰ لیتر برای هر کیلو است و برای بارآوری هر کیلو پیاز ۴۰ لیتر آب مصرف می شود. بنا بر این ارقام می‌توان تخمین زد که برای تولید محصولات معدوم شدهٔ مورد اشاره در بالا نزدیک به سه میلیارد لیتر آب صرف شده است. با توجه به اینکه سرانه مصرف آب در ایران حدود ۲۲۰ لیتر است، می توان گفت سه میلیارد لیتر آب معادل میزان آب مصرفی ده سال ۸۷۵ خانوار ۴ نفره است که صرف بار آمدن محصولات معدوم شده گردیده و درواقع هدر رفته است. تلخی ماجرا اینجاست که بدانیم کشت محصولات آب‌بَر کشور در بسیاری موارد با هدف صادر کردن آن‌ها به خارج کشت می‌شوند، آن هم صادر کردن به کشورهایی که از لحاظ تکنولوژی، منابع آبی، و سُفره‌های زیرزمینی آب غنی‌تر از ایران هستند. اما این کشورهای وارد کننده به‌این حقیقت دست یافته‌اند که صادرات محصول آب‌بَر نوعی صادرات آب مجازی محسوب می‌شود که به‌زیان منابع آب آن‌ها خواهد بود و وارد کردن این گونه محصول‌ها به‌مراتب بیشتر مقرون به‌صرفه است.
بر اساس آمارهای جهاد کشاورزی، سالانه بیش از ۵۰ میلیارد متر مکعب آب مجازی از طریق محصولاتی آب‌بَر مانند هندوانه و خیار به دیگر کشورها صادر می‌شود که عمده مقصد صدور این محصولات کشورهایی‌اند که خودشان توانایی و امکانات تولید این محصولات را دارند. کشورهای همسایه مانند عراق، قطر، امارات و روسیه عمده‌ترین کشورهای وارد کنندهٔ میوه و تره‌بار ایران هستند. نکته جالب توجه این است که روسیه با وجود داشتن منابع آبی فراوان، بر تولید محصولات کشاورزی استراتژیک تمرکز دارد و در سال ۱۳۹۷ بزرگ‌ترین صادر کننده گندم در جهان بود و در سال ۱۳۹۸ نیز توانست تولید محصولاتش را افزایش و تولید غلات را به حدود ۱۲۰ میلیون تن برساند. این افزایش تولید درآمدی بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار برای روسیه در بر داشته است. روسیه با وجود داشتن چنین امکاناتی، محصولات کشاورزی‌ای آب‌بَر مانند خیار و هندوانه را از ایران و ترکیه وارد می‌کند. بدیهی است که هر دولت ملی و مردمی تمام این واقعیت‌ها را به‌منظور خدمت به نسل کنونی و نسل‌های آینده بررسی و صرف منابع آبی کمیاب کشورش را بر اساس برنامه‌ریزی‌ای کارشناسانه اجرایی کند. بی‌تدبیری و بی‌کفایتی جمهوری اسلامی همه امور کشاورزی کشورمان را میدان چپاول واسطه‌ها و تاخت‌وتاز دلالان گردانیده که به خانه‌خرابی کشاورز و غارت و چپاول آب‌های سطحی و زیرزمینی به‌بهای کم‌آبی اکنون انجامیده و حتی به بی‌آبی احتمالی نسل‌های آینده خواهد انجامید.
ریخت‌و‌پاش و حیف‌و‌میل آب در شرایطی صورت می‌گیرند که بسیاری از هم‌میهنان ما برای تأمین آب شُرب‌شان به‌شدت در مضیقه قرار دارند چنان که حمیدرضا جانباز، مدیر عامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، می‌گوید: “امسال به بیش از ۷ هزار روستا با تانکر آبرسانی سیار صورت خواهد گرفت. در تابستان امسال تعداد شهرهای دارای تنش آبی به بیش از ۲۱۰ شهر خواهد رسید که از این تعداد ۱۰۰ شهر در وضعیت قرمز تأمین آب هستند “[ العالم، ۵ خردادماه ۱۴۰۰ ]. در سیستان و بلوچستان چنان کم آبی حادی پدید آمده است که به‌گفتۀ یکی از اهالی منطقه قصرقند، جانوران خطرناکی چون گاندو به منازل مردم روی می‌آورند. به بسیاری از روستاها و قصبه‌های این منطقه به‌صورت سقایی یا با تانکر آبرسانی می‌شود آن هم در دو نوبت در هفته و با جیرهٔ آبی که برای هر فرد ۱۵۰ لیتر در روز تعیین شده است .
خلاصی از وضع رقت‌بار کنونی که ره اورد چند دهه حاکمیت قرون وسطایی رژیم فقاهتی است جز اتحاد همۀ نیروهای میهن پرست و ترقی‌خواه برای طرد رژیم ارتجاعی ولایت فقیه راه دیگری نیست.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۱۳۴، ۲۸ تیر ۱۴۰۰
