نسل جدید کمونیست‌ها شیلی را به آینده‌ای پس از پینوشه راهبری می‌کند

 ویجی پرشاد و تاروا زونیگا سیلوا، نشریهٔ “دنیای مردم”،
۶ ژوئیه ۲۰۲۱/ ۱۵ تیرماه ۱۴۰۰

پیروزی‌های اخیر نیروهای چپ در برخی ایالات و انتخابات مجلس بررسی قانون اساسی زمینه را برای طرد قاطع میراث دیکتاتوری آگوستو پینوشه و ساختن شیلی‌ای جدید فراهم کرده است.
خاویرا رِیِس، زنی ۳۱ ساله، شهردار جدید منطقه لو اسپپئوی سانتیاگو، پایتخت شیلی است. او به ما گفت: “من در خانواده‌ای بزرگ شدم كه دوستدار سالوادور آلنده بود و آگوستو پینوشه را ظالم می‌شناخت و زندگی من بدین گونه رقم خورد.” اظهار نظر رِیِس نشان دهنده تضادی است که از زمان کودتای ژنرال آگوستو پینوشه در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳/ ۱۳۵۲ علیه رئیس جمهور سابق سالوادور آلنده از تشکل ائتلاف اتحاد مردمی، عرصه سیاست شیلی را متحول کرده است.
حدود ۵۰ سال از تاریخ کودتا می گذرد و شیلی هنوز تحت تأثیر میراث آن و دیکتاتوری پینوشه است که از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰ / ۱۳۵۲ تا ۱۳۶۹ ادامه داشت. انتخابات ماه مه ۲۰۲۱ / اردیبهشت- خردادماه ۱۴۰۰ که پیروزی رِیِس را برای انتخابات شهرداری لو اسپپئو رقم زد، همچنین با انتخاب مجمع بازنگری قانون اساسی سال ۱۹۸۰/۱۳۵۹ دوران پینوشه هم‌زمان بود. پیروزی رِیِس و دستاوردهای اتحاد چپ برای شکل دادن به قانون اساسی جدید، نشان می دهد که این میراث آلنده است و نه پینوشه که آینده را شکل می‌دهد.
رِیِس عضو حزب کمونیست شیلی (PCCh) است، حزبی که در ۱۰۹ سال گذشتهٔ شیلی ریشه‌هایی عمیق دارد. دانیل جدو، یکی از رهبران حزب، نامزد چپ‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه نوامبر ۲۰۲۱/ آبان- آذرماه ۱۴۰۰ خواهد بود. جدو، مانند رِیِس، شهردار یکی از مناطق شهر سانتیاگو است که جمعیتی معادل یک سوم جمعیت شیلی را دارد. او که از سال ۲۰۱۲ / ۱۳۹۱ شهردار منطقه رکولتا بوده است در انتخابات ماه مه ۲۰۲۱/ اردیبهشت- خردادماه ۱۴۰۰، مجددا به این سمت انتخاب شد.
جدو به ما گفت: “در هدف‌های نهایی و البته به‌روز شدهٔ سیاست‌های حزب کمونیست شیلی تداومی تاریخی وجود دارد. هیچ‌کس درصدد نیست که طرح دولتی متمرکز یا سیستم سوسیالیستی‌ای قبلاً امتحان شده را (دوباره) اجرایی کند، ولی بدون شک تداومی تاریخی وجود دارد و ما به‌نوعی در رؤیای افرادی که در سال‌های دهه ۱۹۷۰/ ۱۳۵۰ و هم‌اکنون نیز به‌دنبال ساختن کشوری عادلانه‌تر هستند خودمان را سهیم می‌دانیم.”   

از رأی دادن نهراسید
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که جدو برنده انتخابات ماه نوامبر ۲۰۲۱ / آبان- آذرماه ۱۴۰۰ خواهد بود و جایگزین سباستین پینیرا، رئیس‌جمهور راستگرای فعلی شیلی خواهد شد. در حال حاضر مطبوعات در مورد موضع‌گیری‌های مختلف جدو در خلال زندگی‌اش به‌ویژه در مورد ارتباط او با جنبش فلسطین در سال‌های دهه ۱۹۸۰/ ۱۳۶۰، شروع کرده‌اند به گزارش دادن.
تبلیغات با هدف بدنام کردن نامزدهای چپ به بخشی از روند مبارزات انتخاباتی در آمریکای لاتین تبدیل شده است. مطبوعات راست افراطی در اکوادور گزارش کردند که آندرس آراوز، نامزد متمایل به چپ برای ریاست‌جمهوری [اکوادور] از گروه چریکهای چپ‌گرای ارتش آزادی‌بخش ملی کلمبیا پول گرفته است. این مطبوعات دست‌راستی همچنین نوشته‌اند موضع‌گیری‌های پدرو کاستیلو، نامزد فعلی ریاست‌جمهوری پرو که با اختلاف کمی از رقیب پیشی گرفته است، همانند گروه چریکی مائوئیستی “راه درخشان” در پرو است. جدو این ادعاهای مطرح شده علیه نامزدهای چپ را رد کرد و در مصاحبه با ما گفت: “من می‌خواهم كه همه گذشته من شفاف باشد زیرا دلیلی برای پنهان کاری ندارم.”
کمونیست ها با شعار “از رأی دادن نهراسید” در انتخابات ۱۵ و ۱۶ ماه مه/ ۲۵ و ۲۶ خردادماه شرکت کردند. این شعار تاریخی طولانی دارد که بخشی از میراث حزب است. حزب کمونیست شیلی در ۳ دوره ممنوع شد و اعضای آن سرکوب شدند: از ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۱(۱۳۰۶ تا ۱۳۱۰)، از ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۸(۱۳۲۷ تا ۱۳۳۷) و از ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰(۱۳۵۲ تا ۱۳۶۹). حکومت دیکتاتوری پینوشه هزاران کمونیست، ازجمله بسیاری از رهبران اصلی را به‌قتل رساند. طیف وسیعی از جامعه شیلی در هراس از سوسیالیسم آلنده گرفتار شد- هراسی که اساساً نتیجه نفرت‌پراکنی دوران دیکتاتوری پینوشه بود. حتی امروز هم و پس از سپری شدن سال‌های سال، همکاری با کمونیست‌ها به شهامت نیاز دارد.

حزب کمونیست شیلی، بی‌واهمه، در راه سازندگی یک شیلی درخور
رِیِس می‌گوید کمونیسم هراسی رو به‌كاهش است زیرا مقام‌های منتخب حزب کمونیست شیلی کارایی و دلسوزی‌شان را در حکومت کردن به رأی دهندگان نشان داده‌اند. منطقه رکولتا که جدو شهردار آن است، با داشتن کسب و کارهایی موفق، دانشگاهی آزاد، و پروژه‌های ساختمانی‌ای به‌دور از هر سوداگری‌ای به منطقه‌ای نمونه تبدیل شده است. او می‌گوید کمونیسم او ریشه در “تصویری دارد که دولت محلی کارش را با فراگیر کردن حقوق شهروندی و ظرفیت ایجاد شرایط برای یک زندگی خوب آغاز می‌کند. پروژه شهرداری سوسیالیستی با بهداشت، آموزش و پرورش، و فضاهای مشترک آغاز می‌شود.” این پروژه “دموکراتیک و برای همه” است.
برخلاف شهرداران راستگرای شیلی، شهرداران کمونیست سانتیاگو مانند ریس، جدو، و ایراسی هسلر (که در مه ۲۰۲۱ به عنوان شهردار منطقه سانتیاگوی مرکزی انتخاب شد) زنان و نقش آنان را در سیاست‌های اصلی‌شان قرار داده‌اند که از جملهٔ آن‌هاست روش‌های مقابله با خشونت بر ضد زنان. آنان عزم آن دارند که جامعه‌ای بدون ترس به‌معنای وسیع ایجاد کنند.
انقلاب پنگوئن‌ها 
در سال۲۰۰۶/ ۱۳۸۵، دانشجویان سراسر شیلی در مخالفت با خصوصی‌سازی در آموزش و پرورش دست به‌اعتراض زدند. مبارزه توده‌ای آنان به‌دلیل لباس فرم سیاه و سفید مدرسه‌ها، “انقلاب پنگوئن‌ها” نامیده شد. ریس به ما گفت: “انقلاب پنگوئن ها در سال ۲۰۰۶/ ۱۳۸۵، نخستین تجربه سیاسی من بود. ریس و هاسلر هر دو در تظاهرات عظیم سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ (۱۳۹۰ و ۱۳۹۳) در اعتراض به نابرابری‌ها در زمینهٔ تحصیلات متوسطه و دانشگاهی این کشور شرکت کردند. ریس در آن دوره به حزب کمونیست شیلی پیوست. دانشجویان دیگر که در حال حاضر از سیاستمداران شیلی هستند، مانند کامیلا والژو و کارول کاریولا و همچنین هاسلر، پیش‌تر از آن کمونیست بودند.
تظاهرات دانشجویی با تظاهرات و اعتصاب‌های کارگران در همه بخش‌ها همراه شد. این اعتراض‌ها موجب شد تا دولتمردان که از زمان سقوط پینوشه در سال ۱۹۹۰/ ۱۳۶۹ هنوز تلاشی برای تدوین قانون اساسی‌ای جدید نکرده یا راهی به‌منظور رهایی از یوغ نولیبرالیسم نیافته بودند، به جنب و جوش درآیند. در اکتبر ۲۰۱۹ / ۱۳۹۸، دانش آموزان دبیرستانی به افزایش کرایه حمل‌ونقل وسایل عمومی اعتراض کردند. این موج اعتراض‌ها که هم‌اکنون نیز ادامه دارد، سرآغاز زندگی سیاسی‌ای جدید در شیلی بود. دانشجویان با شعار “۳۰ پزو نیست بلکه ۳۰ سال است”، بر لزوم تدوین قانون اساسی‌ای جدید تأکید کردند.
تظاهرکننده‌ای جوان با شعار: “شرف” نگاشته روی سر به‌زبان اسپانیایی، در سانتیاگو، شیلی، ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰/۱۳۹۹. شیلی در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ / ۱۳۸۹ و ۱۳۹۹ اعتراض‌های گستردهٔ دانشجویی به‌دلیل افزایش کرایه مترو را شاهد بود. این تظاهرات به جنبشی بسیار بزرگ‌تر و گسترده‌تر تبدیل شد و با لیستی بلند بالا از خواست‌هایی که بیش‌تر بر بی‌عدالتی‌ها متمرکز است همراه گردید.

یک شیلی جدید
شیلی کم‌ترین میزان مشارکت در انتخابات را در آمریکای لاتین دارد. پس از ۱۷ سال سلطهٔ دیکتاتوری، اعتماد به ساختارهای دولتی عملاً از بین رفته بود. دادن رأی تا سال ۲۰۰۹ / ۱۳۸۸ الزامی بود، اگرچه ثبت نام برای رأی دادن اجباری نبود. جوانان برای رأی دادن ثبت نام نمی‌کردند. درخواست‌ها برای یک قانون اساسی جدید، زنگ بیدارباشی برای جوانان بود. آمار نشان داده است که بیش از نیمی از جوانان ۱۸ تا ۲۳ ساله شیلیایی در انتخابات رأی داده‌اند و زنان نیز ۵۲٫۹ درصد از رأی دهندگان را تشکیل می‌دهند.
اجلاس بررسی قانون اساسی با مشارکت زنان و جوانان شکل خواهد گرفت، همان‌طور که زنان و به‌ویژه زنان جوان، مانند ریس و هاسلر، اداره شهرداری‌ها را به‌دست گرفته‌اند. جوانان بسیاری همچون ریس و هاسلر که بخش چشمگیری از نیروهای چپ‌اند، در اجلاس ۱۵۵ نفره بررسی قانون اساسی شرکت می‌کنند. راستگراها نتوانستند یک‌سوم کرسی‌های اجلاسیه را به‌دست آورند که از دست دادن حق وتوی آنان را موجب شد. این بدان معناست که قانون اساسی جدید که در ۹ ماه آینده تهیه خواهد شد ویژگی‌هایی مترقی خواهد داشت.
در ۱۸ ژوئیه/۲۷ تیرماه، جدو در مرحله مقدماتی انتخابات در برابر گابریل بوریچ، یکی دیگر از رهبران دانشجویی که رهبر “جبهه گسترده” است، قرار خواهد گرفت. همه نشانه‌ها حاکی از پیروزی جدو بر بوریچ و سپس گردهمایی رهبران راستگرا در ماه نوامبر/آبان- آذرماه است. جدو، سومین شخص کمونیستی است که پس از الیاس لافرت گاویانو( در ۱۹۳۱ و ۱۹۳۲ / ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱) و گلادیس مارین ( در ۱۹۹۰/ ۱۳۶۹ ) نامزد مقام ریاست جمهوری خواهد شد. اگر نظرسنجی‌ها دقیق باشند، جدو اولین رئیس‌جمهور کمونیست شیلی خواهد بود.

به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۱۳۴، ۲۸ تیر ۱۴۰۰