نوشتهٔ سی جی اتکینز، سردبیر نشریهٔ “دنیای مردم”، ۸ ژوئیه ۲۰۲۲ /۱۷ تیرماه ۱۴۰۱

شینزو آبه، نخست‌وزیر سابق ژاپن، روز جمعه گذشته، هنگام ایراد یک سخنرانی انتخاباتی ترور شد. طرفداری از اقتصاد کلان سرمایه‌داری و میلیتاریسم راستگرایانه، از میراث‌های به‌یاد ماندنی او خواهند بود.

شینزو آبه که در سال ۲۰۰۶ / ۱۳۸۵ به مدت یک سال و سپس از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ تا ۱۳۹۱ در مقام نخست‌وزیر ژاپن حکومت کرد، روز جمعه در جریان کارزار انتخاباتی در شهر نارا با اصابت گلوله به او کشته شد. کشور ژاپن در روز یکشنبه سرگرم برگزاری انتخابات مجلس سنا بود و آبه در گردهمایی حزب لیبرال دموکرات (LDP) خود در بیرون ایستگاه قطار درحال سخنرانی بود. شبکه خبری ان-اچ-ک گزارش داد که فرد مهاجم، تتسویا یاماگامی، ۴۱ ساله و یکی از اعضای سابق شاخه نیروی دریایی ارتش دفاعی ژاپن است و انگیزه او از قتل آبه هنوز مشخص نشده است. او با استفاده از وسیله‌ای که رسانه‌ها آن را “اسلحه دست ساز” نامیدند، دو گلوله از پشت سر آبه  به او شلیک کرد.

ژاپن قوانینی سختگیرانه برای کنترل اسلحه دارد و خشونت با اسلحه تقریباً در این کشور وجود ندارد. در سال ۲۰۲۱/ ۱۴۰۰، تنها یک مورد مرگ با خشونت مسلحانه ثبت شد. این ترور بی‌درنگ از سوی رهبران تمام حزب‌های سیاسی اصلی ژاپن و بسیاری از رهبران جهان محکوم شد. شیئی کازوئو، دبیرکل حزب کمونیست ژاپن این ترور را “اقدامی وحشیانه و تروریسمی بخشش‌ناپذیر” خواند. شیئی گفت کشتن خشونت‌آمیز نفرت انگیزترین اقدام تخریب دموکراسی است. شیئی به خانوادهٔ شینزو آبه تسلیت گفت، ولی درعین‌حال تأکید کرد که حزب کمونیست ژاپن “موضع سیاسی‌ای بسیار متفاوت با شینزو آبه داشته است.”

شهرت شینزو آبه به‌عنوان سیاستمدار، ترویج اقتصاد نولیبرالی در راستای سود سرمایه‌داری بزرگ بود. او در زمینهٔ سیاست خارجی، میلیتاریستی دست‌راستی شناخته می‌شد که به‌دنبال احیای قدرت تسلیحاتی کشور و سرپوش گذاشتن بر وحشیگری‌های گذشته امپریالیسم ژاپن بود. آبه بر سر کار که آمد متعهد شد ژاپن را با لغو مقررات تجاری، حذف حقوق کارگران و همچنین کاهش مالیات بر سرمایه‌های بزرگ و افزایش مالیات بر سایر قشرها، به “سهل‌ترین شریک تجاری در جهان” تبدیل کند. آبه با پیروی از رهنمودهای تجارت آزاد نولیبرالی، به‌دنبال آن بود که اخراج کارگران را برای شرکت‌ها آسان‌تر کند، ژاپن را به پیمان تجاری اقیانوس آرام یا شراکت ترانس‌پاسیفیک وارد کند و فناوری هسته‌ای را- پس از فاجعه راکتور اتمی فوکوشیما- همچون محصولی صادراتی احیا کند.

“آبه نومیکس” (یا سیاست‌های اقتصادی شینزو آبه) که از طرف حزب کمونیست ژاپن، اتحادیه‌های کارگری، و نیروهای چپ‌ طرد می‌شود، از سوی سرمایه‌داری تحسین می‌شود و هدف آن ظاهراً تقویت “بهره‌وری” و “انعطاف‌پذیری” است و کلید واژه‌هایی در ایدئولوژی سرمایه‌داری‌اند برای استثمار بیشتر کارگران و رها کردن‌شان به‌خواست‌های کارفرمایان. تلاش شینزو آبه در عمل به پیمان تجاری اقیانوس آرام یا شراکت ترانس‌پاسیفیک (TPP) با مقاومت کارگران و گروه‌های کارگری مواجه شد. این پیمان، منافع شرکت‌های چند ملیتی در ژاپن و ایالات متحده را بر منافع مردم ژاپن ترجیح داده و حذف حمایت‌های مرتبط با خدمات درمانی، اشتغال، بیمه، و دیگر خدمات دولتی ژاپن را موجب می‌شد.

با این‌همه، سیاست‌های ناسیونالیستی نظامی‌گرایانه  و خارجی شینزو آبه بیش از سیاست‌های اقتصادی‌اش میراث او را شکل می‌دهند. زمانی که از تاریخ تجاوزها و جنایت‌های امپریالیستی ژاپن صحبت به‌میان می‌آمد، او تجدیدنظرطلب و مدافع تبدیل ژاپن به قدرت نظامی‌ای قدرتمند بود. نگرش شینزو آبه به نقش ژاپن در طول جنگ جهانی دوم ازجمله انکار برده‌داری جنسی‌ای که ارتش ژاپن به ده‌ها هزار زن تحمیل کرد، به‌حداقل رساندن یا نادیده گرفتن قتل‌عام در سراسر چین و کره، سرپوش گذاشتن بر جنایت‌های ژاپن در کتاب‌های درسی مدارس، و بازدیدهای مکرر او از زیارتگاهی به‌منظور بزرگداشت جنایتکاران جنگی ژاپن، او را با بسیاری از مردم ژاپن در تضاد قرار می‌داد. یکی از هدف‌های اصلی شینزو آبه که به‌‌یُمن فشار عمومی هنوز محقق نشده لغو مادهٔ ۹ قانون اساسی ژاپن زیر عنوان “تعرفه صلح” بوده است. بخشی از منشور تحمیلی نیروهای اشغالگر ایالات متحده پس از پایان جنگ جهانی دوم، ماده ۹ قانون اساسی بوده است که با غیرقانونی کردن جنگ، از تبدیل شدن دوبارهٔ ژاپن به یک متجاوز جلوگیری می‌کند. در این ماده  آمده است: “مردم ژاپن برای همیشه و به عنوان حق حاکمیت ملت از جنگ و تهدید یا استفاده از زور همچون ابزاری برای حل‌وفصل اختلاف‌های بین‌المللی چشم‌پوشی می‌کند.” مقرراتی دیگر نیز ژاپن را فقط به حفظ یک “نیروی دفاع از خود” (SDF) محدود و توسعهٔ ارتشی بزرگ با قابلیت‌هایی تهاجمی را ممنوع می‌کند. این امر، با گذشت زمان، به بخش مهمی از هویت ملی ژاپن تبدیل شد که نارضایتی نظامی‌‌گراها را باعث شده است و به‌دلیل خارج نگه داشتن ژاپن از ورود به جنگ عراق مورد تقدیر است.

تلاش شینزو آبه برای کنار گذاشتن مادهٔ ۹ قانون اساسی، یک سنت خانوادگی بود. پدربزرگ او، نوسوکه کیشی، نخست وزیر سابق، نیز زمانی که از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۰ / ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ در قدرت بود، در پی تضعیف مادهٔ ۹ بود. در سال‌های دهه ۱۹۳۰/ ۱۳۱۰، کیشی به‌دلیل به‌کارگیری روش‌هایی غیرانسانی به‌هنگام حکومتش در ایالت مانچوکوئو در شمال‌شرقی چین با نام عروسک دست نشاندهٔ امپراتوری ژاپن شناخته می‌شد. کیشی با ستایش از روش‌های متحدان نازی ژاپن در آلمان، بر اعمال استثمارگرانه و استعماری ژاپن در منچوری- منطقه‌ای در شمال‌شرقی چین- نظارت داشت که کشته شدن ده‌ها هزار نفر برده در معدن‌ها و کارخانه‌های این منطقه را موجب شد. تعداد بیش‌تری نیز در آزمایش‌های جنگ شیمیایی کشته شدند. او از سوی مردم “هیولای مانچوکو” لقب گرفت. ونگ ژنگ شانگ، پژوهشگر آکادمی علوم اجتماعی جیلین و یکی از پژوهشگران برجسته چینی در زمینه جنایت‌های ژاپن در منچوری، گفت که جنایت‌های نوسوکه کیشی بی‌شمارند. پس از پایان جنگ جهانی کیشی به‌مدت سه سال زندانی شد و در خلال جنگ سرد هنگامی که ایالات متحده تشخیص داد که به تکنوکرات‌هایی مانند او برای بازسازی ژاپن نیاز دارد آزاد گردید تا ژاپن بتواند به تلاش‌های ضد شوروی در آسیا بپیوندد. شینزو آبه تلاش‌هایش برای گسترش ارتش ژاپن را ادامه کار پدربزرگش می‌دانست و بیانیه‌ها و اقدام‌هایش در این زمینه را به‌طور منظم و در سالگردهای مهم مربوط به حکومت و زندگی نوسوکه کیشی اعلام می‌کرد. شینزو آبه در مقاله‌ای در سال ۲۰۰۷ / ۱۳۸۶ از پدربزرگش به‌دلیل “پیشروی به‌رغم همه مخالفت‌ها چرا که راه او تنها راه بود” تمجید کرد. شینزو آبه هنگامی که در تلاش‌هایش برای الغای مادهٔ ۹ قانون اساسی با مخالفت عمومی روبرو شد، از طریق افزایش بودجه دفاعی تلاش کرد تا “نیروی دفاع از خود” ژاپن را به یک ارتش- هر چند نه به‌این نام- تبدیل کند. در پی رهبری دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، او افزایش انباشت تسلیحات برای هدف قرار دادن چین را خواستار شد و ژاپن را به اتحادی نظامی با ایالات متحده، استرالیا، و هند به‌نام “گفتگوی امنیتی چهارجانبه” وارد کرد.

در سال ۲۰۲۰/ ۱۳۹۹، شینزو آبه که بلندمدت‌ترین دورهٔ نخست‌وزیری ژاپن را بر عهده داشت، به‌دلایل پزشکی از سمتش استعفا داد. بااین‌همه، او چهره‌ای قدرتمند در حزب حاکم لیبرال دموکرات باقی ماند و جناح اصلی آن را کنترل می‌کرد. فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر کنونی، جانشین خلف شینزو آبه شد و برای تشکیلات حزبی که از سوی آبه اداره می شد، مهره‌ای انعطاف‌پذیر شمرده می‌شود.

به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۱۶۰، ۲۷ تیر ۱۴۰۱