ثروتمندان و فقرا نگاهی به‌یکی از شعارهای ایدئولوژیک سرمایه‌داری
نویسنده: ارنستو استوز رامس
در نظرسنجی دانشگاه میشیگان دربارۀ گرایش‌های مصرف‌کنندگان نشانه‌ای نگران‌کننده وجود دارد: “مشکل این است که آمریکایی‌های ثروتمند پرشوروشوق نیستند و این ممکن است نشانه‌ای از درد بزرگ‌تر در آینده برای بازارها و کل اقتصاد باشد.” ثروتمندان نمی‌خواهند خرج کنند و در نتیجه همه رنج می‌برند.
شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان (CNN) تصریح می‌کند که طبق داده‌های ادارۀ آمار کار، بخشی که درآمدی بالای ۲۰ درصد دارد تا ۴۰ درصد از هزینه‌های مصرف‌کننده در ایالات متحد را برعهده دارد. اقتصادی که مبتنی بر مصرف باشد در صورت رکود آسیب می‌بیند. سی‌ان‌ان نگران این است که چگونه این امر در ارزش خرید سهام شرکت‌های عمدۀ کشور- آمازون، هوم دیپو (Home Depot) و دیگران- به مصرف‌کننده منعکس خواهد شد. هزینۀ سرانۀ استفاده از کارت‌های اعتباری کاهش یافته است که نشانۀ بدی برای بانک‌ها و شرکت‌های مالی است.
سی‌ان‌ان به‌عنوان راه‌حلی ممکن برای این مشکل، از افقی‌سازی مصرف بیشتر صحبت نمی‌کند تا مصرف در ثروتمندترین بخش جامعه متمرکز نگردد، به‌عبارتی جامعه را عادلانه کردن. این ایده که ثروتمندان یک ضرورت برای عملکرد اقتصاد هستند یکی از شعارهای ایدئولوژیک سرمایه‌داری است که بیشتر از آن دفاع شده است: بدون ثروتمندان فقر بیشتری وجود خواهد داشت.
از این ایده نه‌تنها در ایالات متحد دفاع می‌شود، بلکه به‌طور دائم به همۀ گوشه‌های دنیا صادر می‌شود.
نظریهٔ نیاز اقتصادی به ثروتمندان که به آن همچون واقعیتی انکارناپذیر پوشش می‌دهند فقط یک افسانه است، ایده‌ای است که با دقت ساخته شده و از آن مراقبت می‌شود. واقعیت سرسخت یک طرف دیگر را نشان می‌دهد: ثروتمندان به‌قیمت فقر دیگران ثروتمند می‌شوند نه به‌نفع آنان.
سی‌ان‌ان را ترک نکنیم، در سال ۲۰۲۱/ ۱۴۰۰، این شبکۀ خبری گزارش داد درحالی که میلیونرهای جهان بیش از ۳٫۶ تریلیون (میلیون‌ها میلیون) دلار دارایی‌شان را افزایش دادند ۱۰۰ میلیون نفر به فقر شدید رانده شدند که به افزایش این بخش از جمعیت به ۷۱۱ میلیون نفر در جهان منجر شد. این تأثیر در کشورهای فقیر بیشتر بوده است، زیرا بر طبق آزمایشگاه نابرابری جهانی، کشورهای ثروتمند به برنامه‌های کمکی برای مردم خود دست یافته‌اند تا از افزایش گستردۀ فقر جلوگیری کنند. واقعیت این است که ۵۰ درصد از فقیرترین جمعیت جهان ۲ درصد از ثروت جهان را در اختیار دارد. بخش میانی که ۴۰ درصد را شامل می‌شود، ۲۲ درصد از ثروت جهان را دریافت می‌کند. ۱۰ درصد از ثروتمندترین افراد ۷۶ درصد از این ثروت را دریافت می‌کند.
برخلاف افسانۀ ایدئولوژیک که اگر ثروتمندان ثروتمندتر شوند درنتیجه دیگران از اثر “سرریز” اقتصادی سود می‌برند و همه راضی هستند، داده‌ها نشان می‌دهند که بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۱/ ۱۳۷۴ تا ۱۴۰۰، یک‌درصد از ثروتمندترین‌‌ها ۳۸ درصد از افزایش ثروت جهانی را تصاحب کردند درحالی که ۵۰ درصد پایین هرم ۲ درصد را تصاحب کردند. وقتی ثروتمند ثروتمندتر می‌شود، فقیر فقیرتر می‌شود.
در کشورهای توسعه‌نیافته ثروتمندان ثروت‌های‌شان را در کشور نمی‌گذارند آن‌ها را به کلان‌شهرهای قدیمی می‌برند؛ آن‌گاه ثروت آنان نه در اقتصاد ملی و نه حتی در مصرف ملی سرمایه‌گذاری مجدد نمی‌شود. افراد ثروتمند در کشورهای توسعه‌نیافته ترجیح می‌دهند برای خرید جدیدترین مدهای لویی ویتون به نیویورک بروند تا اینکه از مردم بومی بدبخت کشورشان پارچه‌های بومی بخرند.
زمانی که ماریسیو ماکری در آرژانتین با وعدۀ رهایی این کشور از مشکلات اقتصادی به‌قدرت رسید، یکی از اولین اقدام‌های او آزادسازی مبادلات ارز و برداشتن محدودیت‌ها برای خروج پول از کشور بود. تخمین زده می‌شود که در زمان دولت او ۵۹ میلیارد دلار از کشور به بانک‌های خارجی و به‌طور‌عمده آمریکایی فرار کرد.
رقم پول خانوادۀ ماکری نسبت به این رقم نجومی متواضع بود.آنان کمی کم‌تر از ۱۰ میلیون دلار به حساب‌های‌شان در خارج از کشور فراری دادند. البته این رقم شامل نشت‌های مرتبط با شرکت‌هایی نمی‌شود که در آن‌ها منافع مالکیتی داشتند. تکرار کنیم، رئیس‌جمهور و خانواده‌اش ۱۰ میلیون دلار به‌طور‌مستقیم از کشور انتقال دادند.
هم‌زمان با شرارت‌های ماکری، دولت او از صندوق بین‌المللی پول درخواست وام بیش از ۵۷ میلیاردی کرد. بیایید به درک نکته‌ای بپردازیم و آن اینکه صندوق بین‌المللی پول سازمانی است که وام می‌دهد تا دولت‌ها بتوانند بدهی‌های‌شان را پرداخت کنند. پول برای سرمایه‌گذاری در توسعۀ یک کشور وجود ندارد، پول هست تا بدهی قرارداد با بانک‌های بین‌المللی پرداخت شود. اکنون همۀ آرژانتینی‌ها باید این بدهی را به‌عنوان مجازات دسته‌جمعی پرداخت کنند.
نتیجۀ مهمانی میلیونی بین دولت و بانک‌های بین‌المللی افزایش۳۲ درصدی فقر در کشور آرژانتین و رفتن ۲٫۶ میلیون نفر زیر خط فقر بود.
به‌گفتۀ سازمان‌های عمومی، ازجمله سازمان ملل، از هر سه کودک در آرژانتین یک کودک مصرف غذای روزانۀ خود را کاهش داده و ۱۳ درصد از گرسنگی رنج می‌بردند. ۱۴٫۲ درصد از خانواده‌ها در فقر غذایی قرار داشتند. نیمی از خانواده‌ها عضوی داشتند که کار خود را از دست داده بود.
درحالی که این اتفاق رخ می‌داد ۲۰ درصد از ثروتمندترین‌های کشور ۵۰ درصد از ثروت کشور را صاحب بودند. ۱۰ از ثروتمندترین افراد بیش از ۲۲ برابر ۱۰درصد از فقیرترین‌ها دریافت می‌کند. این داده‌ها از یک مارکسیست قدیمی نیست، از بانک جهانی است. در اینجا ما در مورد یکی از قوی‌ترین اقتصادهای آمریکای لاتین صحبت می‌کنیم. طبق گزارش ایندک (Indec)- ادارۀ آمار آرژانتین- ۳۷٫۳ درصد از مردم در فقر زندگی می‌کنند. این شامل نداشتن مکانی برای زندگی، دسترسی نداشتن به خدمات بهداشتی، ناامنی غذایی، و جز این‌ها، می‌شود. همۀ این‌ها درحالی است که اقتصاد این کشور در سال ۲۰۲۱/ ۱۴۰۰ رشد ۱۰٫۳ درصدی داشته است.
ازکیل آداموفسکی (Ezequiel Adamovsky)، تحلیلگر آرژانتینی، تأیید می‌کرد که آرژانتین “در حال رشد و کار است تا فقط یک طبقه درآمد خود را افزایش دهد. ” من چیزی را اضافه می‌کنم که او نام نمی‌برد: آن طبقه، بورژوازی است.
ایدۀ دموکراسی اقتصادی، اساس هر دموکراسی، در واژگان سیاسی نظام سرمایه‌داری نیست.
کسانی که ما را در کوبا متهم می‌کنند که از بورژوا می‌ترسیم، درست می‌گویند، ما بورژواهای جدید در کوبا نمی‌خواهیم. معیار ما نه “شکوفایی” اروپایی است و نه حتی “شکوفایی” آسیایی. همچنین معیار ما آرژانتین یعنی سومین اقتصاد بزرگ در آمریکای لاتین هم نیست. معیار ما نزدیک‌تر و در دیگر جزیره‌های دریای کارائیب و در آمریکای مرکزی است.
از فروش دود به ما دست بردارید. درنتیجه ما باید از بحران به‌سود سوسیالیسم، با همه و به نفع همه خارج شویم.
منبع: “گرانما”، ارگان حزب کمونیست کوبا – ۱۱ شهریورماه ۱۴۰۱
نویسنده: ارنستو استوز رامس (Ernesto Estévez Rams) – عضو آکادمی علوم کوبا
https://www.granma.cu/mundo/2022-09-01/ricos-y-pobres-01-09-2022-23-09-09
به نقل از «نامهٔ مردم»، شمارهٔ ۱۱۶۴، ۲۱ شهریور ۱۱۶۴
