مدرن‌سازی چین ادامه می‌یابد نگاهی به تصمیم‌های اساسی کنگرهٔ بیستم حزب کمونیست چین
آنچه می‌خوانید، گزارش مختصر آقای ژائو یونفِی، خبرنگار شبکهٔ جهانی تلویزیون چین (CGTN)، از برگزاری کنگرهٔ بیستم چین است که روز یکشنبه ۲۴ مهر (۱۶ اکتبر) گشایش یافت و تا روز شنبه ۳۰ مهر (۲۲ اکتبر) ادامه داشت. کنگره‌های حزب کمونیست چین هر پنج سال برگزار می‌شود. به علت اینکه تصمیم‌ها و برنامه‌های راهبردی اساسی حزب کمونیست چین، حزب حاکم در آن کشور، در کنگره‌ها تدوین و تصویب می‌شود و مسیر آیندهٔ کشور را مشخص می‌کند، این کنگره‌ها رویداد بسیار مهمی در زندگی چینی‌ها محسوب می‌شوند. ژائو یونِفی می‌نویسد: روزنامه‌نگاران در اوایل صبح روز ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) به “تالار بزرگ خلق” رسیدند و تهیهٔ گزارش دربارهٔ مهم‌ترین رویداد حزب کمونیست چین در سال‌های اخیر را آغاز کردند. من هم یکی از آنها بودم. بسیاری از ما در رسانه‌ها مشتاق بودیم بدانیم و بشنویم که حزب حاکم در چین چگونه قرار است گذشته و حال را ارزیابی کند و، مهم‌تر از آن، چشم‌انداز آیندهٔ توسعهٔ چین را ترسیم کند.
در جلسهٔ گشایش بیستمین کنگره، رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ در جریان ارائهٔ گزارش کمیتهٔ مرکزی منتخب نوزدهمین کنگره به نمایندگان حاضر در کنگرهٔ بیستم، برای نخستین بار مفهوم “مدرن‌سازی چینی” را به‌دقت توضیح داد. بسیاری از همکاران رسانه‌یی من معتقد بودند که طرح کردن این مفهوم نشانهٔ روشنی از استراتژی خاص توسعهٔ چین است که با الگوهای غربی متفاوت است.
طی پنج سال گذشته [از کنگرهٔ نوزدهم تا امروز]، من به سراسر چین سفر کرده‌ام و شاهد این بوده‌ام که چگونه حزب کمونیست چین مفهوم “شیائوکانگ” را به مردم شناسانده است، اصطلاحی که به “جامعه‌ای به‌نسبت مرفه از هر لحاظ” ترجمه می‌شود. این مفهوم زمانی محقق شد که چین پیش از صد سالگی حزب کمونیست در سال ۲۰۲۱ توانست فقر مطلق را ریشه‌کن کرد. طی این سال‌ها شاهد لحظاتی از آشفتگی و سرگشتگی نیز بودم، از جمله در روزهای آغازین شیوع کووید-۱۹ در شهر ووهان و نیز در جریان بحران اوکراین. حزب کمونیست چین، بزرگ‌ترین حزب حاکم در جهان، در رویارویی با چالش‌های داخلی و بین‌المللی دانش و خرد خود را به‌کار گرفت و مسیر آیندهٔ خود را برای ساختن یک “کشور سوسیالیستی مدرن از هر لحاظ” تعیین کرد.
مدرن‌سازی رفاه عمومی برای همه
بهبود وضعیت زندگی و معیشت مردم در مناطق روستاییِ کمتر توسعه‌یافته از دیرباز در اولویت دولت چین قرار داشته است. حتی یک دهه پیش، در چین هنوز ۹۸٫۹۹ میلیون نفر تهی‌دست در مناطق روستایی زندگی می‌کردند. حزب کمونیست چین در سال ۲۰۱۲ “خط فقر” جدید را سالانه ۲,۳۰۰ یوان (۳۱۸ دلار آمریکا) برای هر نفر تعیین کرد و متعهد شد که تا سال ۲۰۲۰ درآمد همهٔ چینی‌ها را به بالاتر از این خط فقر برساند [گفتنی است که در سال ۲۰۰۰، حد وسط مزد سالانهٔ سرانه در چین ۸۲۵ دلار بود]. با وجود دشواری‌هایی که سر راه بود، این هدف محقق شد. این موفقیت یکی از سه رویداد عمده دارای ضرورت فوری و اهمیت تاریخی برای آرمان حزب و مردم در ۱۰ سال گذشته بود.
شکاف درآمدی بین ساکنان شهری و روستایی بالاخره کاهش یافته بود. چین می‌خواست این نوع تلاش‌ها و همچنین احیای روستایی را ادامه دهد: توسعهٔ کشاورزی و روستایی را بهبود بخشد و عرضهٔ مداوم و مستقل مواد غذایی را تضمین کند. احیای روستایی جنبه‌ای از توسعه با کیفیت عالی بوده که ترویج گشایش اقتصادی با استاندارد برتر را نیز در هدف داشته است. برنامه این بود که نظر همگان برای دستیابی به رفاه جلب شود و همه با این طرح همراهی کنند.
مدرن‌سازی سازگاری انسان با طبیعت
توسعهٔ اقتصادی نباید به هزینهٔ تخریب محیط‌زیست صورت بگیرد؛ این رویکردی است که چین در روند دستیابی به رشد پایدار و زیست‌پذیر داشته است. چین در کنترل و کاهش آلودگی پیشرفت چشمگیری داشته است. میانگین غلظت ذرات ۲٫۵میکرونی (یا کوچک‌تر) در هوا (PM2.5)، از ۴۶ میکروگرم (هزارم گرم) در هر مترمکعب در سال ۲۰۱۵ به ۳۰ میکروگرم در سال ۲۰۲۱ کاهش یافت. سرعت بهبود کیفیت هوا در چین برای همه شگفت‌آور بود و در جهان تحسین شد.
همچنین، چین تعهدهای نانوشتهٔ بین‌المللی برای خودش در عرصهٔ محیط‌زیست مقرر کرده است. چین، به ابتکار خودش، قول داده است که تا سال ۲۰۳۰ از مرز حداکثر نشر دی‌اکسید کربن عبور کند و پیش از سال ۲۰۶۰ به وضعیت “کربن خنثی” [برابری میزان نشر گازهای کربنی و جذب آنها از هوا] برسد. روشن است که برای کشور در حال توسعه‌ای مثل چین، که مدت‌های طولانی به مصرف زغال‌سنگ متکی بوده است، رسیدن به این هدف‌ها چقدر دشوار خواهد بود.
چین در تدارکِ رسیدن به هدف‌های تعیین شده، دست به کار تغییر سریع در زیرساخت‌های صنعتی، در اتکا به منابع خاصی از انرژی، و در ترکیب وسایل مورد استفاده در بخش حمل‌ونقل شده است. این تلاش‌ها نشان‌دهندهٔ جدّی بودن آن کشور در مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی زیان‌بار است. از دیدگاه سیاسی، چین مشوّق و نیروی محرّک مهمی در روند حفاظت جهانی از آب‌وهوا بوده است.
مدرن‌سازی توسعهٔ صلح‌آمیز
چین نقش‌های متعددی در صحنهٔ جهانی ایفا کرده است: سازندهٔ صلح جهانی، یاری‌رساننده به توسعهٔ جهانی، و مدافع نظم بین‌المللی. موضع و سیاست این کشور در مسائل گوناگون همواره با در نظر داشتن بی‌غرضی و عدالت بین‌المللی تنظیم شده است. چین در برابر سلطه‌طلبی و سیاست اعمال قدرت ایستادگی کرده و به حاکمیت و تمامیّت ارضی همهٔ کشورها احترام گذارده است. به همین ترتیب، چین از حاکمیت ملی و تمامیّت ارضی خود نیز با قاطعیت دفاع می‌کند و هیچ شکلی از جدایی‌طلبی را تحمل نمی‌کند. شی جین‌پینگ در گزارش کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست به کنگرهٔ بیستم گفت که اتحاد کامل دوباره [تایوان و چین] بی‌تردید تحقق خواهد یافت. در این گزارش، بر حل مسالمت‌آمیز مسئلهٔ تایوان تأکید شده است. با این حال، بر اساس گزارش مزبور، چین قول نمی‌دهد که از کاربرد نیروی نظامی دست بکشد، گرچه تأکید دارد که این گزینه فقط در برخورد با دخالت خارجی و جدایی‌طلبی داخلی منظور خواهد شد.
شیوهٔ چینی مدرن‌سازی
مدرن‌سازی چین، کشوری در حال توسعه با جمعیتی بیشتر از ۱٫۴ میلیارد نفر که بیش از مجموع جمعیت همهٔ کشورهای در حال توسعه است، در مسیر خاص خود آن کشور صورت می‌گیرد. به بیان شی جین‌پینگ: “مدرن‌سازی چینی شیوه‌ای سوسیالیستی است که با رهبری حزب کمونیست چین پیگیری می‌شود. این شیوه شامل عناصری مشترک با روندهای مدرن‌سازی در همهٔ کشورهاست، اما بیشتر با ویژگی‌هایی مشخص می‌شود که منحصر به وضعیت مشخص چین است.” به بیان کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست چین، این نظریه در ده سال “غیرعادی و فوق‌العادهٔ” گذشته مطرح شد.
شی جین‌پینگ می‌گوید: “ما خطرات و چالش‌ها و آزمون‌های متعددی را در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، ایدئولوژیک، و طبیعی پشت سر گذاشته‌ایم.” بر اساس بیانیهٔ مصوّب هفتمین نشست (پلنوم) کمیتهٔ مرکزی منتخب کنگرهٔ نوزدهم، که در آستانهٔ برگزاری کنگرهٔ بیستم برگزار شد، این خطرات شامل همه‌گیری کووید-۱۹، جدایی‌طلبی و دخالت‌های خارجی، و چالش‌هایی بود که بحران اوکراین به وجود آورد.
برنامهٔ درازمدّت برای مدرن‌سازی
حزب کمونیست چین در برنامهٔ خود برای مدرن‌سازی به شیوهٔ چینی دو مرحله در نظر گرفته است. مرحلهٔ اول: تحقق مدرن‌سازی سوسیالیستی از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۳۵. و مرحلهٔ دوم که از سال ۲۰۳۵ تا میانهٔ قرن میلادی کنونی ادامه خواهد داشت: تبدیل کردن چین به یک کشور سوسیالیستی مدرن مرفه، پرتوان، دموکراتیک، از نظر فرهنگی پیشرفته، هماهنگ، و زیبا. بیستمین کنگره سراسری حزب کمونیست چین در زمانی بحرانی برگزار شد و رهنمودهایی در مورد تعهد قاطع حزب به ادارهٔ کشور در جهانی در حال دگرگونی ارائه داد. پنج سال آینده، یعنی در مدتی که کمیتهٔ مرکزی منتخب کنگرهٔ بیستم حزب کمونیست چین متصدی رهبری حزب خواهد بود، دوره‌ای حساس و بسیار مهم برای پیشبُرد مدرن‌سازی در چین خواهد بود.
