گزارشی از برگزاری موفق نشست سالانهٔ حزبهای کمونیست و کارگری جهان
¨ حزب کمونیست کوبا با برخوردی اصولی توانست وحدت جنبش کمونیستی جهان را در شرایط بغرنج بینالمللی تضمین کند
¨ تصویب بیانیهٔ نهایی بیستودومین نشست بیانگر وحدت جنبش کارگری کمونیستی جهان در شرایط کنونی است
¨ ادامهٔ عضویت حزب تودهٔ ایران در ترکیب ”کارگروه تدارک برگزاری نشستهای بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری“
طبق تصمیم کارگروه تدارک این نشستها در اسفند ۱۴۰۰ در لیسبون، بیستودومین نشست حزبهای برادر با میزبانی حزب کمونیست کوبا در روزهای ۵ تا ۷ آبان در هاوانا، پایتخت کوبا، برگزار شد. در این نشست موفق، ۱۴۵ نماینده رسمی از طرف ۷۸ حزب کارگری و کمونیست از ۶۰ کشور از هر پنج قارهٔ جهان شرکت داشتند. نشست حضوری امسال سه سال بعد از نشست حضوری قبلی در پاییز ۱۳۹۸ در ازمیر (ترکیه) به میزبانی حزب کمونیست ترکیه برگزار شد. شروع همهگیری کووید-19 در زمستان همان سال و شروع شرایط اضطراری ممنوعیت برگزاری همایشهای حضوری و اختلال همهجانبه در مسافرتهای بینالمللی عملاً برگزاری این گونه نشستها را غیرممکن کرده بود. البته در همین دورهٔ زمانی دو نشست آنلاین اضطراری در سالهای ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ برای بررسی اوضاع بینالمللی برگزار شد که حزب تودهٔ ایران در هر دو آنها فعالانه شرکت داشت. گزارشهای آن نشستها در “نامهٔ مردم” منتشر شد.
گردهمایی هاوانا در هفتهٔ اول آبان ۱۴۰۱ همچنین به دلیل دو مشخصهٔ ویژه دیگر مورد توجه وسیع نیروهای مترقی جهان قرار گرفت:
۱) اینکه بعد از اوایل اسفند ۱۴۰۰، بهدنبال حملهٔ نظامی روسیه به اوکراین و ادامه و گسترش مخرب و مهیب این درگیری نظامی، نهفقط مناطقی از اوکراین به ویرانه بدل شده است، بلکه اکنون بهاصطلاح “عملیات ویژه” روسیه در عمل به جنگی پیچیده بین آن کشور و کشورهای عضو پیمان تجاوزگر ناتو دامن زده است که هر گونه اشتباه محاسبه در آن ممکن است آن را به جنگ هستهیی و حتی شروع جنگ جهانی سوم بکشاند.
۲) نشانههای بروز برخی اختلافنظرهای تئوریک در یک دههٔ گذشته، که ضرورت برخورد مشخص و رفیقانه در نشست حزبهای برادر برای مدیریت علمی و منعطف آنها و جلوگیری از بروز بحران در جنبش را، با تأکید بر ضرورت وحدت استراتژیک در خانوادهٔ حزبهای کمونیست و کارگری، میطلبید. تقویت وحدت عمل حزبهای کمونیست و کارگری در این مقطع زمانی از موضوعهای مهمی بود که میزبانی حزب کمونیست کوبا را ضروری میکرد. بهعلاوه، یکی دیگر از وظایف “کارگروه ” ضرورت ایجاد شرایطی برای پیدا کردن راههای مؤثر کمک به جنبش صلح جهانی بود.
جلسهٔ نهایی “کارگروه” در بامداد روز 5 آبان در مجتمع عظیم و مدرن “مرکز همایشهای بینالمللی هاوانا” با سخنان رفیق انگل آرزواقا رییز، معاون رئیس و هماهنگ کنندهٔ شعبهٔ روابط بینالمللی کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست کوبا، آغاز شد. او پس از طرح پیشنهاد دستور کار جلسه که پیشتر مورد توافق حزبهای عضو کارگروه قرار گرفته بود، جلسه را آغاز کرد. وی در سخنان خود بر اهمیت بیستودومین نشست تأکید کرد و گفت: “این نشست در بحبوحهٔ تلاطم [کمسابقه] بینالمللی برگزار میشود که علاوه بر این، با پیچیدگیهای خاص هر کشور همراه است. این وضع ما را با چالشی مشخص روبهرو میکند: ایجاد چارچوبی برای اقدام جمعی که وحدت ما را برای رویارویی با چالشهای موجود در مبارزاتمان تقویت کند.”
او در ادامه افزود: “چه چیزی همهٔ ما کمونیستها، سوسیالیستها، انقلابیها، و کارگران را متحد میکند؟ ما بر اساس باورمان به مبارزه با امپریالیسم متحد شدهایم که بهطور خلاصه، تلاش مشترک ما برای دستیابی به جهانی صلحآمیز و برخورد از عدالت اجتماعی بیشتر، ارتقای توسعه و سعادت همهٔ ملتها برای رسیدن به رفاه و خوشبختی، و برای جلب توجه همه به حفظ محیطزیست را در بر میگیرد… اگر با همّت و اتحاد کار نکنیم، این آرزوهای والا ممکن است به رؤیاهای دستنیافتنی بدل شود.”
کار گروه پس از آن به بررسی کارهای سازمانی و تصمیمگیری دربارهٔ عضویت نمایندگان حزبهای کمونیست متقاضی عضویت در “فهرست حزبهای حاضر در سولیدنت” پرداخت و بر اساس پروتکلهای موجود، تصمیمهای لازم را گرفت. پس از آن، تصویب طرح “بیانیهٔ نهایی بیستودومین نشست بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری” در دستور کار قرار گرفت. در سالهای اخیر، بهدلیل برخی اختلافنظرها، تصمیم گرفته شده بود که بهجای بیانیهٔ نهایی در پایان هر نشست، فقط یک بیانیهٔ مطبوعاتی با امضای حزب میزبان مورد بحث قرار بگیرد و منتشر شود. حزبهای شرکت کننده مجاز بودند که به تفسیر خود این بیانیهٔ مطبوعاتی را با دخل و تصرفهایی منتشر کنند. حزب کمونیست کوبا از همان اسفند سال گذشته که میزبانی نشست اخیر را پذیرفت، بر این امر اصرار ورزید که مهم است که با برخی توافقها در مورد طرح نکردن مسائل مورد مناقشه یا فرمولبندیهای مشکلآفرین، بیانیهٔ نهاییای طرح و تدوین شود که حداقلهای مورد قبول و مشترک همهٔ حزبهای کمونیست حاضر در نشست را در بر داشته باشد. رهبری حزب کمونیست کوبا در مشورت با دیگر حزبهای کمونیست و کارگری طرحی را به حزبهای حاضر در جلسهٔ کارگروه ارائه داد که در اساس به همهٔ حزبها اجازه میداد آن را بپذیرند. ولی این امر موجب میشد که برخی مسائل مهم که مورد توافق یک یا چند حزب نبود در طرح گنجانده نشود. پیشنهاد رفقای کوبایی پس از بحثهای طولانی و نظردهی تعدادی از حزبها، و از جمله حزب تودهٔ ایران، به اتفاق آرا برای رأیگیری و تصویب نهایی در جلسهٔ روز آخر همایش در حضور همهٔ حزبهای حاضر به تأیید رسید.
سند بعدی که کارگروه دربارهٔ آن بحث کرد، برنامهٔ فعالیتهای مشترک حزبهای کمونیست و کارگری در یک سال آینده و تا نشست بعدی در پاییز سال آینده بود. رفقای کوبایی تقویمی از مناسبتهای مهم جنبش کارگری و کمونیستی تهیه کرده بودند که پس از بحث و بررسی و تدقیق و برخی اصلاحات برای ارائه به جلسهٔ همهٔ حزبهای حاضر در نشست به تصویب رسید.
جلسهٔ کارگروه در انتها به کار بررسی فهرست کاندیداهای عضویت در کارگروه برای سه سال آینده (سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ ) پرداخت و فهرستی حزبهایی را که از قبل نامزدی خود را اعلام کرده بودند برای تصویب نهایی به نشست احزاب نهایی کرد. حزب تودهٔ ایران که از سال ۲۰۱۶ در دو دورهٔ متوالی عضو کارگروه بوده است، برای سه سال آینده نیز عضو کارگروه خواهد بود.
به دعوت حزب کمونیست کوبا، نمایندهٔ کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران در بیستودومین نشست بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری در هاوانا شرکت کرد. طبق برنامهٔ نشست، نمایندهٔ حزب ما در روز ۲۸ اکتبر/۶ آبان برای رفقای حاضر در نشست سخنرانی کرد که با استقبال گرم رهبران و نمایندگان حزبهای برادر روبهرو شد. متن کامل این سخنرانی را در همین شمارهٔ “نامهٔ مردم” میتوانید بخوانید. در جریان برگزاری این نشست در هاوانا، نمایندگان همهٔ حزبهای شرکت کننده سخنرانی کردند. جلسهٔ روز جمعه ۱۴ ساعت و تا نزدیکی نیمهشب طول کشید. موضعگیری در مورد حملهٔ نظامی روسیه به اوکراین، تعریف “دوران”، و مراحل بینابینی در مبارزه با سرمایهداری برای رسیدن به سوسیالیسم، از عمدهترین موضوعهایی بودند که حزبهای شرکت کننده دیدگاههای متفاوتی دربارهٔ آنها داشتند. در هفتههای آتی، بخشی از این سخنرانیها برای آگاهی رفقای حزبی و علاقهمندان به جنبش چپ در ایران ترجمه و منتشر خواهد شد.
در روزهای برگزاری این نشست بینالمللی، نمایندهٔ حزب ما در دیدارها و تبادل نظرهای دوجانبه و چندجانبهٔ جداگانهای با رهبران و نمایندگان حزبهای برادر نیز شرکت کرد که در آنها دربارهٔ موضوعهای مورد علاقه و توجه حزبهای برادر صحبت شد. نماینده حزب ما از جمله در این تبادلنظرها با دبیرکل حزب کمونیست آفریقای جنوبی، دبیرکل حزب کمونیست شیلی، دبیرکل حزب کمونیست ترکیه، رهبر حزب کمونیست کانادا، دبیرکل حزب کمونیست ایرلند، دبیرکل حزب کمونیست استرالیا، نمایندهٔ رهبری حزب کمونیست ونزوئلا، نمایندهٔ کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست برزیل، دبیر شعبهٔ روابط بینالمللی حزبهای کمونیست اسپانیا، هند (مارکسیست)، قبرس (آکل)، پرتغال، کارگران ایرلند، و نیز با نمایندگان حزبهای کمونیست اتریش و کاتولونیا و عراق و بحرین دربارهٔ اوجگیری مبارزهٔ مردم و زحمتکشان ایران برای گذار از رژیم دیکتاتوری حاکم و ضرورت ابراز وسیعترین همبستگی بینالمللی با این مبارزه تأکید کرد.
در جلسهٔ پایانی نشست احزاب در روز ۷ آبان، دبیر اول حزب کمونیست کوبا و رئیسجمهور آن کشور شرکت و سخنرانی مهمی ایراد کرد. متن کامل این سخنرانی در این شمارهٔ “نامهٔ مردم” منتشر شده است. بیستودومین نشست بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری با خواندن سرود انترناسیونال با موفقیت به کار خود پایان داد.
متن کامل سخنرانی رفیق میگل دیاز کانل برمودز، دبیر اول حزب کمونیست و رئیسجمهور کوبا
افق ما هنوز سوسیالیسم است
رفقای گرامی،
خواهران و برادران همرزم،
زمانهای که ما در آن زندگی میکنیم، برای اکثریت عظیم [جمعیت دنیا] دشوار و ناامیدکننده است، اکثریتی که قربانی بحرانهای چندگانهٔ همزمان سرمایهداری رو به انحطاط است که جهان را به سوی بربریت سوق میدهد. در چنین زمانی، برگزاری چنین نشستی بسیار مایهٔ آرامش خاطر است، نشستی که ما را برای سه روز در هاوانا گرد هم آورده است تا با واقعگرایی دربارهٔ جایگزینها و امیدهایی که همهٔ ما در آنها شریکیم بحث و تبادلنظر کنیم. همهٔ ما اینجا که اینجا جمع شدهایم رؤیاها و فعالیتهایی داریم و پیش از هر چیز میکوشیم آنچه را ناممکن بوده است، ممکن سازیم. به عبارت دیگر، کاری را میکنیم که دشمنان سوسیالیسم و بنابراین دشمنان پیشرفت بشر، از همان زمانی که اندیشههای مارکس و انگلس و مانیفست کمونیست استثمارشدگان را برانگیختند و استثمارگران را به وحشت انداختند، میگفتند ناممکن است. این قطعیت که دنیایی بهتر ممکن است، بیدلیل و بهآسانی به دست نیامده است. ما در مسیر ساختمان سوسیالیسم و در هر دیدار و گفتوگو با هر حزبی که با ما آرمانهای مشترک در مبارزۀ خستگیناپذیر برای رهایی انسان و عدالت اجتماعی دارد، درستی این قطعیت را ثابت کردهایم.
حتی پس از میان رفتن دردناک اردوگاه سوسیالیستی در اروپا و فروپاشی اتحاد شوروی، و بهرغم کارزارهای وحشیانۀ ضدّکمونیستی، که قدرتهای سرمایهداری فراملی از طریق رسانههای قدرتمند جهانی آن را به تنها اندیشۀ جزمی دنیا تبدیل کردهاند، افق دید ما همچنان سوسیالیستی است.
بهرغم اهریمنسازی [سرمایهداری] از تاریخ درخشان جنبش بینالمللی کمونیستی، محدود کردن شرمآور حقوق مشارکت سیاسی در شمار فزایندهای از کشورها بهنام آزادی و در بحبوحۀ وضعیت جهانی بسیار پیچیدهای مانند وضعیت در بدترین زمانها در تاریخ جهان، امروزه ما رخدادی را به پایان میبریم که برای نخستین بار در کوبا، ۱۴۵ نماینده از ۷۸ حزب کمونیست و کارگری از ۶۰ کشور جهان را گرد یکدیگر آورده است.
کوبای اهریمنشده، کوبای محاصرهشده، کوبای آزاردیده و مجازاتشده کسانی را از سراسر جهان فراخوانده و در خاک خود پذیرفته است که آرمانهایی مشترک دارند و از آنها دفاع میکنند. [همه جمع شدهایم] تا دیدگاهها و نظرهای خود را دربارۀ موضوعهای دارای اهمیت استراتژیک، مانند وحدت لازم برای مقابله با هجوم امپریالیسم، ظهور راست افراطی، ظهور مجدد فاشیسم و جنگ، و همچنین دربارهٔ اقدامهای لازم در دفاع از صلح، محیطزیست و حقوق کارگران، و ترویج همبستگی همۀ ملتها در مبارزهشان، با هم در میان بگذاریم. پیش از هر چیز، سپاسگزار اعتماد کسانی هستیم که به حزب کمونیست کوبا فرصت دادند تا این نشست را سازماندهی کند. در عین حال، از تلاش همۀ حاضران برای آمدن به این نشست، آن هم در بحبوحهٔ اوضاع نگرانکننده و بسیار پیچیدۀ سیاسی و اقتصادی و اجتماعی در بیشتر کشورهای شما، قدردانی میکنیم.
ما از شما نمیخواهیم که یک الگوی واحد را تحسین و تمجید کنید. ما از شما میخواهیم که تحلیلهای خود را داشته باشید و تلاشهای خود را هماهنگ کنید. کوبا نمونهٔ یک تجربۀ مشخص از ساختن سوسیالیسم در کشوری کوچک و در حال توسعه است که مورد آزار وحشیانۀ نیرومندترین قدرت در تاریخ بشر قرار دارد که فقط 60 مایل با ساحلهای آن فاصله دارد. میشود گفت که ما نیاز به تغییر اجتماعی از راه شکستن منطق سرمایه، و در عین حال توسعه و بهبود فرایند ایجاد تغییرات اجتماعی سوسیالیستی در روند غلبه بر منطق امپریالیستی را درک میکنیم. مسئله بر سر ترکیب چالش بین جایگزین ضروری و جایگزین ممکن در این فرایند و در این پروژه است، بهطوری که آنچه در حال حاضر ممکن و شدنی است با آنچه در آیندۀ این پروژۀ تاریخی لازم است در تضاد نباشد. به بیان دیگر: جایگزین ممکن نافی جایگزین مطلوب نیست، بلکه آن را تغذیه میکند، میسازد، و به پیش میبَرَد.
مارکسیسم علم است و ما برای اثبات این تئوری در عمل دائم با چالشهایی روبهروییم، و برای پیشروی در راه تحقق عدالت اجتماعی، ناچاریم پاسخهایی بیابیم. در این راه، توجه به دو جنبۀ اساسی مهم است: نیاز به یک پیشاهنگ سازمانیافته، در مورد ما، حزب کمونیست کوبا، همراه با آموزش علمی و سیاسی و ایدئولوژیک برای درک تحولات امپریالیسم و شکلهای جدید مبارزه؛ و در عین حال، این فرض که جوهر و شالودهٔ ایدئولوژی تحوّل سوسیالیستی مارکسیسم انتقادی است، که میخواهد واقعیت را با روشی علمی دگرگون کند.
در نتیجه، گذار سوسیالیستی کوبا بر دو محور اساسی تحوّل سوسیالیستی مبتنی است: مرکزیت داشتن کار و مرکزیت داشتن نمونه [الگو]. در هر دو مورد، انسان هدف و موضوع این تحوّل است. ما در این راه پیش میرویم. همانگونه که در بیتی از ترانۀ ویسنته فلیو (Vicente Feliú)، تروبادور [خوانندۀ دورهگرد] ما، گفته میشود، “با قلبی در مشت، با دست خالی کوه را از سر راه برمیداریم”. این ترانه توصیفی شاعرانه از رویارویی کوبا با همۀ چالشهای پیش روست.
رفقا،
ما از دیدگاههای متفاوت به این توافق رسیدهایم که بحران سیستمی سرمایهداری، که در دو سال اخیر با همهگیری کووید-19 تشدید شده است، سبب افزایش بیگانگی، محرومیت و نابرابریهای اجتماعی، خودخواهی و سیاسیزدایی به نفع طرحهای راست افراطی محافظهکار، و حمایت از ایدههای افراطی و فاشیستی شده است.
ارزیابیهای بسیاری از حزبهای حاضر در این نشست تأیید میکند که نبرد برای تحقق عدالت اجتماعی و سوسیالیسم، پیش از هر چیز، به اتحاد جنبش کمونیستی و کارگری و متحد شدن با سازمانهای سندیکایی و با جنبشهای اجتماعی، انقلابی، و مردمی مخالف با سلطۀ امپریالیستی است.
برای موفقیت در رشد و پیشرفت در ساختمان برنامههای سیاسی که دیگر بخشهای جوامع را در بر بگیرد، این درک [از اتحاد] ضروری است، آن هم در جوامعی که ترکیب آنها بیش از پیش متنوع و نیازها و خواستهای اجتماعی آنها بیش از پیش ناهمگون میشود، مانند کارگران فکری، زنان، دانشجویان و جوانان، دهقانان، و اقلیتهای محروم. فقط با تلاش و هماهنگی همگان میتوانیم به تحوّل انقلابی واقعی دست یابیم.
“بیانیه و برنامۀ عمل” مصوّب این بیستودومین نشست چنین هدف را دنبال میکند. اگر اطمینان یابیم که این هدفها و اقدامها نتیجه و ثمربخشی واقعی دارند، میتوانیم اطمینان حاصل کنیم که این نشست مفید بوده است و در آینده نیز این نشستها سودمند و تحوّلآفرین خواهند بود.
ما حزبهای کمونیست و کارگری واقعیتی را که میخواهیم و باید تغییر دهیم مشخص کردهایم. ما میدانیم که امپریالیسم دشمن اصلی است. ما از استراتژی مداخلهگرانهٔ امپریالیستی با هدف تضعیف نیروهای ما، تقویت بدترین نوع الگوی مصرفگرایی، بیگانهسازی، و غارتگری، و تحمیل ارتجاعیترین، بیگانهسازترین، و محافظهکارانهترین ارزشها در عرصۀ سیاسی و ایدئولوژیک آگاهیم.
بیایید ارزشها و اصولی را که بر سر آنها توافق داریم و ما را متحد میکنند، که شامل مفاهیم اخلاقی و معنویای مانند برابری، داد، و عدالت اجتماعی است؛ دموکراسی انقلابی و سوسیالیستی را که خصلت مردمی و مشارکتی آن را باید گستردهتر کنیم؛ همبستگی را بر اساس رویّهای اصیل، محترمانه، و مکمّل یکدیگر؛ و اتحاد را، ابتدا در درون خودمان و سپس با سایر حزبها و سازمانهای سیاسی، و جنبشهای اجتماعی و مردمی، نخست در کشورهای خودمان و سپس در عرصۀ منطقهیی و بینالمللی، بهعنوان شمشیر و سپر ملتها در برابر این استراتژی امپریالیستی قرار دهیم.
در اوضاع بینالمللی پیچیدۀ کنونی، کوبا با چالشهای زیادی روبهروست. حزب کمونیست کوبا روی اجرای وظایف اصلی تعریفشده در کنگرۀ هشتم کار میکند که در ماه آوریل سال گذشته برگزار شد و نام آن را کنگرۀ وحدت و تداوم گذاشتیم. این وظایف عبارتاند از نبرد اقتصادی، مبارزه برای صلح، و استحکام ایدئولوژیک. به همین ترتیب، ما برای اجرای ایدهها، مفاهیم، و رهنمودهایی که کمونیستها و کل مردم کوبا در آن کنگره مشخص کردند کار میکنیم. حزب کمونیست کوبا به حفظ پیوند همیشگی با تودهها اهمیت ویژهای میدهد. به قول رائول کاسترو روز، ژنرال ارتش و رهبر انقلاب کوبا، به زبان عامهپسند، “چشم و گوش باز” هستیم. و این یعنی ارتباط مستقیم با مشکلات و آرزوهای مردم و آگاهی عمیق دربارۀ حقایق، پدیدهها، و فرایندهایی که جامعۀ کوبا با آنها مواجه است.
حزب ما برای گام زدن در راه تحقق آرمان عالی بنای سوسیالیسم، که اکثریت قاطع مردم کوبا در همهپرسی قانون اساسی آن را تأیید کردهاند، وظیفۀ حفظ وحدت و انسجام مردم و اجماع اجتماعی را برعهده دارد. همۀ اینها ما را سوق داده است به سمت مقاومت خلاقانه در برابر تمایل امپریالیسم به تفرقه انداختن بین ما و تضعیف استحکام و توانایی ما در مبارزه. حزب ما در امر “داشتن پیوند نزدیک با قلب استوار و لطیف مردم” هم آموزش میدهد و هم میآموزد، مسئولیت فردی رزمندگان خود را بیشتر، و رهبری جمعی را تقویت میکند.
کار حزب در عرصهٔ ایدئولوژیک بر تئوری مارکسیستی، بر گفتارهای [خوزه] مارتی، بر میراث عظیم فیدل، بر آموزههای رائول، بر سنّتهای مبارزاتی مردم، بر تجربۀ تاریخی ملت کوبا، و بر تجربۀ تاریخی سایر خلقها و ملتها استوار است.
رفقای همرزم،
ضمن آنکه قدرت در تنوع را میپذیریم، بیایید هدفهای استراتژیک مشترک خود را اولویتبندی کنیم. بیایید تجربهها و دستاوردهای بیتردیدی را که به همّت مبارزۀ خستگیناپذیر و سازندگی جمعی به دست آمده و بیشک بخشهای چشمگیری از تودههای مردم و زحمتکشان را رها کرده و به خلقها کرامت بخشیده است، فروتنانه قدر بدانیم.
بیایید به شکلهای متفاوت سازماندهی مبارزه، که هر کشور و هر منطقه بر اساس واقعیت مشخص خود تعیین کرده است، احترام بگذاریم.
بیایید از تجربههای به دست آمده در تاریخ مبارزه و مقاومت همهمان درس بگیریم. بیایید بر تفاهم، اجماع، و بیان مشترک تکیه کنیم.
بیایید فردگرایی، تفرقه و فرقهگرایی، و رفتارهایی را که اختلافها را عمیقتر و بیاعتمادی را تشدید میکنند، اجماع را از بین میبرند، و به نفع امپریالیسماند، به دور افکنیم. تفرقه همیشه به نفع نیروهایی است که سرمایۀ مالی بینالمللی، ضدّانقلاب، و امپریالیسم را نمایندگی میکنند.
ما وظیفۀ اجتنابناپذیر مشترکی داریم: تشکیل سازمانهای سیاسی جوانان که به سهم خود باید کارشان را متوجه گروههای گسترده و متکثری کنند که امروزه تحت تأثیر جدّی بیگانگی و غیرسیاسی شدن قرار دارند.
موضوع جوانان یکی از موضوعهای تاریخی اصلی بوده است و خواهد بود. ما مسئولیت داریم که مشارکت فعال و پیکارجویانهٔ آنها را در مبارزه تقویت کنیم. نقش پیشاهنگ نسلهای جدید در ساختمان و مدیریت زمان حال باعث میشود که آنها آینده را نیز با مسئولیتپذیری و احساس تعلق به پیش برند. هدفهای اصلی نشستهای بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری ایجاد محیطی برای تأمل، تبادلنظر، همکاری، توافق بر سر مواضع و اقدامهای متقابل، و همبستگی انترناسیونالیستی بوده است. برای رسیدن به این هدف، ما باید روابط شفافی مبتنی بر اعتماد و صداقت، احترام به تفاوتها، و تقویت آنچه ما را متحد میکند، داشته باشیم.
حزب کمونیست کوبا برای این نشستها، بهمثابه محیطی مفید و ضروری برای تبادلنظر و همکاری بین حزبهای کمونیست و کارگری جهان، ارزش قائل است، بهویژه در زمانهای که ویژگی آن تهاجم شدید سرمایهداری به حقوق کارگران، کارزارهای ضدّکمونیستی خشن، افزایش تهدید صلح و ثبات بینالمللی، مانورهای بیثباتسازی و اطلاعات نادرست، رفتارهای دوگانه، کاربرد اقدامهای قهری، و جنگهای رسانهیی و فرهنگی است.
حزب کمونیست کوبا به شایستگی تاریخی نیروهای سیاسیای که همواره در شکلگیری و بهبود کار این نشستها مشارکت داشتهاند آگاه است و خود را به اصول بنیادین این نشستها متعهد میداند.
کوبا بر وظیفهٔ عمیقاً انسانی خود در همبستگی با ملتهای برادری که به تاریخ مبارزات خود وفادارند و در هر نقطه از جهان به مقاومت و سازندگی مشغولاند، تأکید میکند. ابراز همبستگی انترناسیونالیستی به معنای ادای دین به آنهایی است که از عزم ما برای ایجاد جامعهای سوسیالیستی مبتنی بر قانون و عدالت اجتماعی و در دفاع از حق حاکمیت و استقلال ملی پشتیبانی کردهاند.
در نتیجه، کوبای [خوزه] مارتی و سوسیالیسم فیدل [کاسترو] هرگز از همراهی با میهن [سیمون] بولیوار و هوگو چاوز دست نخواهد کشید. به دوستی میان این دو رهبر، که در مبارزه برای استقلال واقعی و یکپارچگی آمریکای لاتین و کارائیب شکل گرفته است، خیانت نخواهد شد.
برای کمونیستهای کوبایی، پیروزی انقلاب بولیواری [در ونزوئلا] فصلی شگفتآور و تعیینکننده در تاریخ مبارزه در راه کسب استقلال، یکپارچگی، و علیه امپریالیسم در آمریکای لاتین و دریای کارائیب است. به همین دلیل، ما بر حمایت بیخدشهٔ خود از این روند سیاسی، از اتحاد مدنی-نظامی آن، و از رفیق نیکلاس مادورو موروس تأیید میکنیم (کف زدن حاضران).
حزب ما بر همبستگی و پشتیبانی خود از انقلاب ساندینیستی تأکید میکند که امروزه در محاصرۀ سیاسی، رسانهیی، و دیپلماتیک امپریالیسم آمریکا است.
آرمانهای مردم پورتوریکو، فلسطین، و جمهوری دموکراتیک عربی صحرا همیشه از پشتیبانی بیقیدوشرط و قاطع ما برخوردار خواهند بود.
ما به تلاشهای حزبهای کمونیست جمهوری خلق چین، جمهوری سوسیالیستی ویتنام، جمهوری دموکراتیک خلق کره، و جمهوری دموکراتیک خلق لائوس در ایجاد سوسیالیسم درود میفرستیم.
ما بهویژه به کمونیستهای چین برای برگزاری موفقیتآمیز کنگرۀ اخیرشان، کنگرهٔ بیستم، تبریک میگوییم (کف زدن حاضران).
رفقای عزیز،
اجازه دهید از میان اندیشههای بسیار درست فرمانده کل قوا فیدل کاسترو روز، به صحبتی اشاره کنیم که او در اوایل سال ۱۹۶۰ گفت و برای ما به جا گذارد: “ما باید به شیوههای انقلابی، شیوههای نوین، شیوههای دموکراتیک، شیوههایی مطابق با دموکراسی انقلابی و دموکراسی کارگری، عمل کنیم، زیرا سوسیالیسم یعنی همین. سوسیالیسم دقیقاً به معنای حکومت اکثریت کشور بر کشور است؛ و اکثریت آنهاییاند که کار میکنند، که تولید میکنند، که قانون انقلابی خود را به نیروی خرد و با نیروی انرژی خود اِعمال میکنند.”
در پایان، میخواهم بهخاطر ابراز همبستگیهای فراوانی که در این نشست با مبارزات قهرمانانۀ مردم کوبا در برابر تجاوز دائمی امپریالیسم آمریکا در تلاش برای در هم شکستن انقلاب شد، تشکر کنم.
ما با محاصرۀ جنایتکارانۀ اقتصادی، تجاری، و مالی آمریکا، که در زمان رودررویی ما با همهگیری [کرونا] فرصتطلبانه تشدید شد، قاطعانه و خلاقانه مقابله کردهایم. مردم کوبا نه در برابر کارزارهای رسانهیی و خرابکارانه با هدف تحریف واقعیت و ایجاد تفرقه در میان ملت تسلیم شدند و نه در برابر پیامدهای اقتصادی قرار گرفتن ناعادلانۀ کوبا در فهرست جعلی کشورهای حامی تروریسم که مشکلات بیشتری را برای توسعۀ کشور و توجه به نیازهای مردم ایجاد میکند. هیچ مانعی نمیتواند عزم ما را برای مقاومت، مبارزه، و پیروزی سست کند! همبستگی شما با ما در این نبرد به ما انرژی میدهد و موجب دلگرمی ما میشود. شما نیز همیشه میتوانید روی کوبا و انقلاب آن حساب کنید!
زنده باد سوسیالیسم!
زنده باد انترناسیونالیسم پرولتری!
میهن یا مرگ!
ما پیروز میشویم!
(کف زدن حاضران)
متن سخنرانی نمایندهٔ کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران در بیستودومین نشست بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری
رفقای عزیز،
بهنمایندگی از حزب تودهٔ ایران مایلم از این فرصت استفاده کنم و از حزب کمونیست برادر کوبا تشکر کنم که میزبان این گردهمایی مهم کمونیستهای جهان در سرزمینی است که در حال حاضر سوسیالیسم به رهبری حزب کمونیست در آن در حال ساخت است. نشست کنونی ما در هاوانا نخستین نشست حضوری ما از زمان آغاز همهگیری کووید است. و چه کشوری مناسبتر از کوبا برای برگزاری این نشست که نهفقط برای خودش، بلکه همچنین برای کمک به دیگر کشورهای جهان در مهار کردن این همهگیری تلاش چشمگیری کرد.
بیستودومین نشست بینالمللی حزبهای کمونیست و کارگری در بحبوحهٔ وضعیت چالشبرانگیزی برگزاری میشود که در آن جامعهٔ بشری نهفقط با بحران عمیق سرمایهداری روبهروست، که از سال ۲۰۰۸ تا کنون ادامه دارد، بلکه در پی حملهٔ روسیه به اوکراین- رخدادی که به امپریالیسم و برنامههای آن در گسترش ناتو در اروپا خدمت کرد- امکان وقوع درگیری نظامی جهانی نیز افزایش یافته است.
توازن جهانی نیروها
رفقای عزیز،
چند روز دیگر، صدوپنجمین سالگرد انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر است که جهان را دگرگون کرد و برای نخستین بار در عمل ثابت کرد که جایگزینی واقعی و عملی برای سرمایهداری وجود دارد. بهرغم عقبنشینیهای جنبش کمونیستی و طبقهٔ کارگر در پی فروریزی اتحاد شوروی و دولتهای بلوک شرق، که نظریهپردازان سرمایهداری آن را «پایان تاریخ» تفسیر کردند، سی سال پس از آن روزها، امروزه آرمانهای مارکس و انگلس و لنین برای داشتن دنیایی بهتر و فارغ از استثمار بار دیگر همهگیر شده است و برای تحقق آنها کوشش میشود.
از نظر ما، توازن جهانی نیروها در برابر سلطه و سرکردگی آمریکا در حال تغییر است، زیرا آمریکا دیگر نمیتواند «نظم جهانی» را بهسود خود حفظ و تحکیم کند. یک عامل مهم در این تغییر تدریجی، توسعهٔ اقتصادی چشمگیر چین و پیشرفت آن در عرصهٔ فنّاوری است. آمریکا و متحدان کلیدی اروپاییاش برای مقابله با این وضع، جهان را به سمت «جنگ سرد جدید» خطرناکی سوق میدهند که چین را هدف قرار داده است، حتی در حالی که چین فعالانه از هرگونه موضعگیری تهاجمی خودداری میکند و خواهان صلح و همکاری است. همانطور که در حال حاضر در اوکراین شاهدیم، هر محاسبهٔ غلط بهراحتی ممکن است «جنگ سرد» را به «جنگ گرم» و درگیری نظامی همهجانبهای بکشاند که برای جامعهٔ بشری فاجعهبار خواهد بود.
همبستگی با کوبا ضروری است!
رفقای گرامی،
آمریکا بهروشنی نشان داده است که برای حفظ منافع و پیشبُرد سیاستهای امپریالیستی خود حاضر است از سلاح قدرت مالی جهانی خود علیه هر کشور یا ملتی- بهویژه علیه کوبا و ونزوئلا، و حتی ایران- استفاده کند. فقط نیروهای مترقی هستند که با چنین شیوههای غیرانسانی و رذیلانه مخالفت میکنند، در حالی که بهاصطلاح «جامعهٔ جهانی»، زیر سیطرهٔ نومحافظهکاران و لیبرال دموکراتها و سوسیال دموکراتها در دولتهای پیشرفتهٔ سرمایهداری، و نیز رسانههای شرکتی، یا در این باره سکوت میکنند یا حتی از این شیوهها حمایت ضمنی میکنند.
ایالات متحد آمریکا همچنان انقلاب کوبا و آرمانها و دستاوردهایش را تهدیدی شیطانی در قارهٔ آمریکا نشان میدهد. هدف از محاصرهٔ اقتصادی و تحریمهای غیرانسانی علیه کوبا، که ۶۲ سال است اعمال میشود، عقیم گذاشتن تلاشهای کوبا در ادامهٔ راهش برای ساختن سوسیالیسم است. دولتهای پیاپی آمریکا حق ملت کوبا برای تصمیمگیری دربارهٔ آیندهٔ خود را آشکارا تهدید کردهاند. دولت بایدن به همان سیاست خارجی رئیسجمهور قبلی ادامه میدهد که برای برانگیختن ناآرامیهای داخلی و دامن زدن به آنها، با هدف سرنگونی دولت سوسیالیستی کوبا، تلاش کرد.
حزب تودهٔ ایران همواره از حامیان سرسخت انقلاب کوبا و اهداف عالی آن برای ساختن سوسیالیسم بوده است و همراه با مردم کوبا و حزب کمونیست کوبا، همچنان به این حمایت خود ادامه خواهد داد.
حزب تودهٔ ایران سیاستهای مداخلهگرایانه و تحریکآمیز امپریالیسم به سرکردگی آمریکا در کوبا و کشورهای دیگر را محکوم میکند. حزب تودهٔ ایران همراه با همهٔ مردم و نیروهای پیشرو در سراسر جهان خواستار لغو بدون قید و شرط تمام تحریمهای تحمیلی آمریکا بر کوبا است. اکثریت قاطع کشورهای جهان بارها در مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسماً خواستار پایان دادن به تحریمهای آمریکا علیه کوبا شدهاند. فقط دولت آمریکا و دولت نژادپرست اسرائیل همواره به این خواست رأی مخالف دادهاند.
در ایران، مردم برای آزادی، کرامت، صلح، و عدالت مبارزه میکنند
رفقای عزیز،
طی چند هفتهٔ اخیر، ایران در تمام ۳۱ استان خود و در بسیاری از شهرها و شهرستانها بار دیگر شاهد خیزش تودهیی تازهای بوده است. معترضان خواستار حقوق بنیادی انسانی و دموکراتیک خود و خواستار عدالت اجتماعیاند. اکنون، معترضان آشکارا خواستار پایان دادن به دیکتاتوری دینسالار حاکم هستند.
این اعتراض تودهیی چهارمین خیزش گسترده و پیگیر در ۱۲ سال اخیر است. خیزش کنونی بهروشنی نشان میدهد که مردم ایران عمیقاً و به طور گسترده دست رد به سینهٔ دیکتاتوری حاکم و احکام ارتجاعی آن زدهاند. زنان و دانشجویان و جوانان در پیشاپیش صفوف این مبارزه قرار دارند.
اعتراضهای گستردهٔ کنونی در ادامهٔ دو سال اعتصاب مداوم و گستردهٔ کارگران و معلمان و بازنشستگان، و همچنین تظاهرات زنان و دانشجویان علیه سیاستهای ظالمانه و ضدمردمی رژیم حاکم صورت می گیرد که فقر بیسابقهای برای مردم ایران به همراه داشته است.
حتی بر اساس آمار خود رژیم، تقریباً ۴۰درصد از جمعیت ایران در زیر خط فقر زندگی میکنند. این وضعیت نتیجهٔ دهها سال اجرای سیاستهای نولیبرالی در این حکومت است که صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی تجویز و تشویق کردهاند، و از جمله شامل خصوصیسازی بیرویّه، ورشکستگی بسیاری از بنگاههای کوچک و متوسط، بیکاری سرسامآور، و پایمال شدن وحشیانهٔ حقوق و حمایتهای اجتماعی کارگران بوده است. منافع طبقاتی این رژیم همسویی تنگاتنگ و محکمی با منافع بورژوازی بزرگ فاسد و انگلی دارد که سمتگیری اقتصادی و سیاسی کشور را تعیین میکند.
خیزش بیوقفهٔ زحمتکشان ایران- بهویژه زنان، جوانان، دانشجویان، و (در روزهای اخیر) کارگران قراردادی در میدانهای نفتی جنوب کشور- رژیم حاکم را با چالشی جدّی روبهرو کرده است. حزب ما توجه دارد که نیروهای امپریالیستی و همدستان منطقهیی ارتجاعی آنها- بهویژه رژیم عربستان سعودی و دولت نژادپرست اسرائیل- قیام کنونی را فرصتی برای دخالت در امور ایران و تقویت نیروهای ضددموکراتیک میبینند، نیروهایی مانند بقایای رژیم برکنار شدهٔ شاه و سازمان مجاهدین خلق مستقر در آلبانی که سعودیها تأمین مالی میکنند.
حزب ما بهصراحت اعلام کرده است که در برابر هرگونه مداخلهٔ امپریالیستی در ایران خواهد ایستاد. ما از همهٔ نیروهای مترقی و چپ ایران خواستهایم که همراه با یکدیگر به جبههٔ ضددیکتاتوری برای برپایی دولت دموکراتیک-ملی بپیوندند که هدفش برقراری آزادی و استقلال و عدالت اجتماعی در ایران است.
رفقای عزیز،
باید تأکید کنیم که در پشت لفاظیهای ضدّامپریالیستی پوچ رژیم ایران و مانورهای فراسرزمینی آن در منطقه، جمهوری اسلامی ایران مددکار همیشگی منافع امپریالیستی بوده است. این مددرسانی را میتوان در موارد متعدد دید: از حمایت جمهوری اسلامی از کُنتراها (ضدانقلابیها) در نیکاراگوئه گرفته تا رابطهٔ پنهانی جمهوری اسلامی ایران با آمریکا و رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی در دههٔ ۱۹۸۰، تا مشارکت فعال و مکرر آن در بیثباتسازی و سرنگون کردن جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان، [و از مشارکت] در جنگ داخلی در تاجیکستان و در تهاجم و اشغال بعدی هر دو کشور افغانستان و عراق، تا حمایت مداوم از برخی از ارتجاعیترین نیروهای منطقه (از جمله طالبان). و اینها فقط چند نمونه از کارنامهٔ ضدّامپریالیستی ادّعایی جمهوری اسلامی ایران است!
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فقط با غریزهٔ حفظ و بقای رژیم دینسالار حاکم تدوین میشود. به همین علت، بر خلاف تبلیغات خودش، نهفقط رهبری رژیم به توافق با آمریکا خواهد رسید (همانطور که در گذشته رسیده است) بلکه به همکاری برای تأمین منافع امپریالیسم به سرکردگی آمریکا در منطقه ادامه خواهد داد. سیاستهای خارجی این رژیم ماجراجویانه و خطرناک است و بههیچوجه، نه نمایندهٔ منافع مردم ایران و نه در خدمت منافع مردم ایران است!
رفقای گرامی،
کنگرهٔ هفتم حزب تودهٔ ایران در خرداد ۱۴۰۱ با موفقیت برگزار شد. اسناد اصلی سیاستهای حزب که در کنگره تصویب شد، بر اساس آمادهسازی زمینه- در شرایط مشخص کنونی- برای تحقق انقلاب ملی-دموکراتیک تدوین شده است. در این مقطع زمانی، انقلاب ملی-دموکراتیک تنها وسیله برای گذار ایران از چنگال دیکتاتوری به مرحلهای است که بتوان در آن دگرگونیهای بنیادی ضروری را به دست مردم و برای تأمین منافع مردم تحقق بخشید، و در نهایت، زمینهٔ ساختن سوسیالیسم در ایران را آماده کرد. سلطهٔ رژیم ولایی و اسلام سیاسی بر ایران از زمان شکست انقلاب مردمی ۱۳۵۷ در اوایل دههٔ ۱۳۶۰، مانع ایجاد دگرگونیهای بنیادی ضروری در ایران برای تضمین صلح و حاکمیت ملی، تأمین حقوق و آزادیهای انسانی و دموکراتیک، و تحقق عدالت اجتماعی بوده است. آنچه در واقع در طول ۴۰ سال گذشته در ایران رخ داده است خیانت به آرمانها و اهداف اصلی انقلاب ۱۳۵۷ و شکست خوردن انقلاب است. بیشتر آن آرمانها و هدفها امروزه نیز همچنان تحققنیافته باقی مانده است. تجربه به ما آموخته است که انقلاب ملی-دموکراتیک تهدیدی برای امپریالیسم آمریکا و سلطهٔ آن است. بنابراین، از این دیدگاه، ما مبارزه با امپریالیسم را عنصری مهم در روند تدارک و تحقق انقلاب ملی-دموکراتیک و در واقع در تثبیت دستاوردهای درازمدت آن میدانیم.
در این مبارزه، اهمیت زیادی دارد که ما کمونیستها اعتماد و اطمینان زحمتکشان و همچنین طیفی از دیگر قشرهای اجتماعی را به دست آوریم تا بتوانیم جبههٔ متحد خلق را بسیج کنیم. تحقق این امر فقط از راه تلفیق خواستِ تأمین حقوق بشر و حقوق دموکراتیک با دگرگونیهای بنیادی برای بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی اکثریت مردم ممکن است.
بدون ایجاد جبههٔ گستردهٔ متحد خلق پیشگفته، نیروهای ارتجاعی میتوانند در جنبش نفوذ پیدا کنند و سپس قدرت سیاسی را به دست گیرند، همانطور که در سال ۱۳۵۷ در ایران پیش آمد.
قدرتگیری سیاسی راست افراطی و فاشیستی در چند سال اخیر در چند کشور، از جمله در آمریکا، آشکار بوده است. این همان آمریکایی است که به نام «دموکراسی» شش دهه تحریم بر کوبا اعمال کرده و برای فرونشاندن خواست مردم در کشورهای دیگر، کودتاهای بیشماری ترتیب داده است.
یکی دیگر از پیامدهای ناتوانی و ناکامی در ایجاد جبههٔ گستردهٔ متحد خلق علیه رژیمهای ارتجاعی محلی و امپریالیسم، ناتوانی در دفاع از صلح جهانی، محیطزیست جهان، و در واقع دفاع از کل جامعهٔ بشری است. همانطور که پیامدهای وقایع اسفبار جنگ روسیه و اوکراین نشان داده است، جهان- به پیشتازی آمریکا و ناتو- به سمت نظامی شدن سریع رفته است، و اکنون چشمانداز درگیری فجیعتری، حتی جنگ هستهیی، آشکارا در هر دو طرف دیده میشود. در نهایت، ریشهٔ بحرانهای عمدهای که بشر در حال حاضر با آنها مواجه است، در سرمایهداری نهفته است.
سرمایهداری در بحران طولانی عمیقی قرار دارد و میبینیم که نیروهای راست افراطی، همراه با گرایشهای نظامیگرایانه، بار دیگر در حال ظهورند. این وضعیت خطرناکی برای بشر است. ولی در عین حال، فرصتی است برای کمونیستها و دیگر نیروهای مترقی که با سرمایهداری و سیاستهای آن، تهدید فاشیسم، و جنگ مقابله کنند و برای دفاع از صلح، محیطزیست، حقوق کارگران، همبستگی، و سوسیالیسم بکوشند. بر عهدهٔ ماست که این فرصت را از دست ندهیم و از مسئولیت خود در این عرصه شانه خالی نکنیم.
سرمایهداری نهفقط برای بحرانهای خطرناکی که امروزه جامعهٔ بشری با آنها روبهروست هیچ راهحلی ندارد، بلکه خود عامل اصلی این مشکلات است. البته، همهٔ ما میدانیم که پیشروی به سوی سوسیالیسم فرایندی شدنی ولی پیچیده است که در هر کشوری متفاوت خواهد بود و به مرحلهٔ توسعهٔ اجتماعی و اقتصادی بستگی دارد. با این حال، تغییری لازم و حیاتی است که بهخاطر بشر و سیارهٔ ما باید صورت گیرد.
به همهٔ شما در مبارزهتان در راه تحقق صلح، پیشرفت، و سوسیالیسم درود میفرستیم.
پیروز باشید.
زنده باد همبستگی انترناسیونالیستی.
با درودهای رفیقانه،
کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران
به نقل از «نامۀ مردم» شمارۀ ۱۱۶۸، ۱۶ آبان ۱۴۰۱