سال ۲۰۲۳، سال راستی آزمایی برای مهاجرت در جهان

کرستی سیگفرید از آژانس پناهندگان سازمان ملل، برخی از مهم ترین تهدیدات پیش روی آوارگان در سال آینده را در نظر می‌گیرد:

سال گذشته، عدهٔ کسانی که مجبور شدند از جنگ، خشونت، و آزار و اذیت در سراسر جهان فرار کنند، به‌دلیل جنگ در اوکراین و بحران‌های حل نشده در دیگر نقاط جهان، برای نخستین بار از شمار ۱۰۰ میلیون نفر گذشت. جامعهٔ جهانی به‌جای ابراز شگفتی از این نقطه عطف در زمینهٔ مهاجرت هنوز نتوانسته به جنگ‌ها و دیگر عامل‌های آوارگی‌ای که بسیاری را به ترک خانه‌های‌شان مجبور ساخته است پایان دهد. این امر بی‌سابقه همراه با تأثیر وخامت فزاینده و اضطراری وضعیت آب‌وهوایی، هزینه‌های رو به‌افزایش معیشت مردمان، و رکود کنونی اقتصاد جهانی به‌این معنی است که آوارگی جهانی در سال ۲۰۲۳ / ۱۴۰۱- ۱۴۰۲چشم‌اندازی تیره خواهد داشت. با این‌حال، با ادامه یافتن بسیاری از چالش‌های بزرگ کنونی در سال پیش رو، ما به قیدوبندهای پیشین نمی‌توانیم محدود بمانیم.

ما برای توزیع مسئولیت به‌منظور حفاظت از پناهجویان، آوارگان داخلی، و اشخاص بدون تابعیت و رفاه آنان می‌توانیم در پی یافتن راه‌هایی باشیم. تصویرهایی از برخی از بحران‌هایی که کمیساریای‌عالی پناهندگان سازمان ملل بررسی کرده است  در زیر مشاهده می‌شود. این بحران‌ها احتمالاً نشان خواهند داد که  آیا رکورد بالای آوارگی در سال گذشته فقط دادهٔ آماری‌ای دیگر در روندی اجتناب‌ناپذیر و صعودی بوده است یا اینکه زمان تغییر فرارسیده است.

اوکراین

در سالگرد تهاجم به اوکراین، نزدیک به یک‌سوم اوکراینی‌ها مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. این آمار ۶/۳ میلیون نفر آواره در داخل کشور را شامل می‌شود و اکنون با کاهش شدید دما در زمستان مواجه هستند.

با ادامه یافتن جنگ و حمله به مراکز تأمین کنندهٔ برق، گرمایش، و آب، این امکان وجود دارد که بر شمار هشت میلیون اوکراینی‌ای که تا کنون به دیگر نقاط اروپا پناهنده شده اند افزوده شود. کمک به افراد آسیب دیده از جنگ در داخل اوکراین به واکنشی جمعی و گسترده نیازمند است.

جمهوری دموکراتیک کنگو                                                              ”

به‌نظر می‌رسد که یکی از قدیمی‌ترین بحران‌های بشری جهان به‌ویژه در شرق نه‌تنها رو به‌کاهش نیست، بلکه وارد مرحله‌ای جدید و مرگبار شده است. تهاجم اخیر گروه مسلح “ام ۲۳” موجب شد ۵۲۱ هزار نفر از اهالی استان “کیوو شمالی” واقع در کنگو خانه‌های خود را ترک کنند و به شمار ۶۵ و نیم میلیون نفر از مردم کنگو که پیشاپیش در داخل کشور خود آواره شده‌اند افزوده شود. یک میلیون نفر دیگر از این مردمان نیز به نقاط دیگر آفریقا مهاجرت کرده‌اند. کمک‌های مالی بشردوستانهٔ کنونی کفاف رفع نیازهای فزایندهٔ آنان را نمی‌دهد.

شاخ آفریقا

پس از گذشت چهار فصل خشکسالی متوالی در سومالی و بخش‌هایی وسیع از کنیا و اتیوپی، این کشورها شدیدترین خشکسالی تاریخ اخیر خود را تجربه می‌کنند. عواقب این خشکسالی فاجعه‌بار بوده است و پیش‌بینی شده است که در سال ۲۰۲۳ / ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ وضعیت از این هم  بدتر شده و پنجمین فصل بارانی نیز با خشکسالی مواجه شود.

سازمان ملل پیش‌بینی کرده است که دست‌کم ۴ میلیون  و ۳۶۰ هزار نفر در سراسر شاخ آفریقا در اثر این خشکسالی به کمبود محصولات کشاورزی و تلفات دامی دچار شوند. ترکیب خشکسالی با زدوخوردهای مسلحانه از ماه ژانویه گذشته/ دی- بهمن‌ماه ۱۴۰۱  در سومالی موجب آوارگی بیش از ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در داخل کشور شده است. هزاران نفر سومالیایی‌های دیگر نیز وارد کنیا و اتیوپی شده‌اند.

پس از تصمیم دیوان‌عالی ایالات متحده به ادامه دادن به برنامه‌ای اجرایی موسوم به سند ۴۲ به‌منظور مقابله با همه‌گیری کووید-۱۹ که به مقام‌های این کشور اجازهٔ برگرداندن پناهجویانی را می‌داد که قصد عبور از مرز ایالات متحده و مکزیک را داشتند، هزاران نفر در شهرهای مرزی مکزیک در بلاتکلیفی و سردرگمی به‌سر می‌برند. این اقدام تا زمان انتشار تصمیم نهایی دادگاه‌عالی، احتمالا تا پایان ماه ژوئن/ خرداد- تیرماه، به‌قوت خود باقی خواهد ماند. سند ۴۲ تا حد زیادی شامل حال مردم پناهجوی از آمریکای مرکزی و از کشورهای گواتمالا، هندوراس، و السالوادور نیز می‌شد، ولی در ماه اکتبر / مهر- آبان‌ماه گسترش یافت و شامل حال مردم پناهجوی از ونزوئلا و اخیراً کوبا، هائیتی،‌ و نیکاراگوئه‌ هم شد، اگرچه برخی از آنان با استفاده از یک طرح عفو بشردوستانه اجازه ورود به ایالات متحده را خواهند گرفت.

افغانستان

هیچ نشانی از کاهش این بحران انسانی نیست. اگرچه درگیری‌ها پس از تسلط طالبان در ۱۸ ماه پیش تا حد زیادی فروکش کرده‌اند، ولی افزایش قیمت‌ها، اقتصاد در حال فروپاشی، و محدودیت‌های روزافزون بر حقوق زنان و دختران، همچنان موجب فلاکت مردم هستند.

فقر همه‌گیر است و نیمی از جمعیت بیش از ۴۰ میلیون نفری با کمبود حاد تغذیه مواجه‌اند و بیش از ۳ میلیون نفر در کشور آواره‌اند. پیش‌بینی می‌شود دستورالعمل اخیر مقام‌‌های اجرایی افغانستان که زنان را از کار کردن در سازمان‌های غیردولتی منع می‌کند، تأثیری عمده‌ بر ارائه کمک‌های حیاتی داشته باشد.

منطقهٔ مرکزی ساحل صحرا

حمله‌های گروه‌های افراطی در مالی، نیجر، و بورکینافاسو که ساحل مرکزی را تشکیل می‌دهند احتمالاً ادامه خواهند یافت. علاوه بر خشونت‌های مداوم، منطقه با کمبود مزمن مواد غذایی، تخریب محیط زیست، و فاجعه‌های طبیعی اقلیمی نیز مواجه است.

با اینکه بیشتر مهاجرت‌ها در داخل این کشورها اتفاق افتاده است، عده‌ای فزاینده از مردم آن‌ها نیز در پی یافتن امنیت در کشورهایی جنوبی‌تر مانند بنین، ساحل‌عاج، توگو، و غنا هستند. درگیری‌های ساحل صحرا، عواقب دیگری برای بنین، ساحل‌عاج، و توگو دارند که همگی حمله‌های همان گروه‌های فعال مسلح در بورکینافاسو را شاهد بوده‌اند. اگر این شبه‌نظامیان به پیش‌روی خود ادامه دهند، خطر بی‌ثباتی بیشتر منطقه را تهدید خواهد کرد.

هائیتی

در ماه‌های اخیر بحران انسانی در هائیتی به سطح هشدار دهنده‌ای رسیده است و آشوب‌های کنونی احتمالاً ادامه خواهند داشت. گروه‌های مسلح ۶۰ درصد “پورتوپرنس”، پایتخت هائیتی، و جاده‌های اصلی داخل و خارج این شهر را درکنترل دارند.

این امر موجب شده است که هزاران نفر خانه‌های خود را ترک کنند و از رسیدن کمک‌های بشردوستانه به افرادی که به‌شدت نیازمند این کمک‌ها هستند جلوگیری شود. تقریباً نیمی از جمعیت ۷ میلیون و ۴ صد هزاری اهالی هائیتی با گرسنگی شدید روبرو هستند و بیماری وبا نیز به این کشور بازگشته است. کمیساریای‌عالی پناهندگان سازمان ملل خواستار تعلیق بازگشت اجباری هائیتی‌هایی است که به‌دنبال پناهندگی در کشورهای دیگر هستند.

گذرگاه‌های دریایی

در سال ۲۰۲۲/ ۱۴۰۱ مانند سال‌های گذشته، بیشترین تعداد کشتی‌های غرق شده و مرگ و میرهای ثبت شده در دریاها در دریای مدیترانه رخ داد. ولی عدهٔ  قربانیان در دریای آندامان، کانال مانش، و مجمع‌الجزایر فلوریدا، همگی افزایش یافتند، روندی که ممکن است در سال ۲۰۲۳ نیز ادامه یابد. در هفته‌های اخیر صدها پناهجو به سواحل مجمع‌الجزایر فلوریدا آمده‌اند. همچنین گزارش شده است که قایق‌های حامل پناهجویان روهینگیا همچنان در دریای آندامان و خلیج بنگال تردد می‌کنند. کمیساریای‌عالی پناهندگان سازمان ملل بر نیاز به افزایش همکاری منطقه‌ای و جهانی برای نجات جان پناهجویان و مشارکت در پذیرفتن مسئولیت به زندگی آنان تأکید کرده است.

بحران اقلیمی

با ادامه یافتن انتشار فزایندهٔ کربن در جهان، تغییرات اقلیمی بحران‌های جهانی را تشدید می‌کنند. توجه‌برانگیز اینکه بیش از ۷۰ درصد از پناهجویان و آوارگان داخلی در کشورهایی هستند که آسیب‌پذیرترین اقلیم‌ها را دارند. با ادامه یافتن فاجعه‌های اقلیمی در سال ۲۰۲۳، این مردمان از نخستین کسانی خواهند بود که آسیب خواهند دید. کشورها و مناطقی که اقلیم‌شان آسیب پذیر است و همچنین میزبان شمار زیادی از آوارگان اجباری‌اند عبارتند از: افغانستان، بنگلادش، پاکستان، ساحل صحرا، موزامبیک، سودان، سوریه، و یمن.

به نقل از «نامۀ مردم» شمارۀ  ۱۱۷۵، ۲۴ بهمن ۱۴۰۱