پویهٔ پیدایش سندیکاهای کارگری در ایران (بخش چهارم)

پویهٔ پیدایش سندیکاهای کارگری در ایران (بخش چهارم)

روزنامهٔ “حقیقت” از نخستین نشریه‌های کارگری در ایران نقشی پررنگ و ماندگار در رشد، گسترش، و سپس قوام جنبش کارگری و سندیکایی داشت. این روزنامه که نخستین شماره‌اش به‌مدیریت “محمد دهگان”، عضو کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست ایران- سلف حزب تودهٔ ایران- و به‌سردبیری “میرجعفر پیشه‌وری” در ۹ دی‌ماه سال ۱۳۰۰ خورشیدی منتشر شد، در افشاندن بذر آگاهی درمیان طبقه کارگر نوپا و سایر زحمتکشان بسیار کوشا بود. به‌گفتهٔ آوانسیان: “این روزنامه سیاست مبارزهٔ طبقاتی را ترویج و به‌طورجدی دشمن نظام موجود بود و توجه زیادی به نهضت اتحادیه‌ای ایران و جهان داشت، بالاخره ازلحاظ طبقاتی از تمام روزنامه‌های دیگر پیگیرتر بود. روزنامه [حقیقت] از دو تا دوهزار و پانصد نسخه چاپ و منتشر می‌شد [به‌نقل از کتاب “صفحاتی چند از جنبش کارگری و کمونیستی ایران در دوران اول سلطنت رضاشاه”، نوشتهٔ اردشیر آوانسیان، صفحه ۱۱، انتشارات حزب توده ایران، ۱۳۵۸].

سندیکاها و اتحادیه‌های کارگری آن زمان با بهره‌گیری از امکانات تبلیغاتی‌ای نظیر روزنامهٔ “حقیقت” طی این دوران بسیار رشد کردند. به‌عنوان نمونه: “جنبش کارگری در آذربایجان ویژگی‌های خود را داشت که بسیار جالب است. این جنبش از سال ۱۲۹۹ بیشتر با جنبهٔ سیاسی شروع به شکل‌گرفتن کرده بود. طبق نظام‌نامه‌ای که این سازمان برای خود تدوین کرده ‌بود، فقط کسانی می‌توانستند به‌عضویت آن درآیند که از طریق استثمارِ کارِ دیگران زندگی نکنند. این سازمان نام ٬حزب کارگران٬ را برای خود انتخاب کرده بود. سازمان کارگری آذربایجان توانست موفقیت‌هایی چشمگیر به‌دست آورد. ازجمله در نتیجهٔ کوشش و پشتکار این سازمان بود که به‌‌رغم مقاومت سرسختانهٔ مالکان مغازه‌ها ۲۰ درصد کرایه دکان‌ها کاهش داده ‌شد. به‌عبارت دیگر، اجاره‌کنندگان رسماً و جداً از دادن کرایه بیشتر خودداری کردند و حاکم ایالت نیز نتوانست آنان را مجبور به تأدیه کند. اتحادیه‌های کارگری در شهرهای قم، اصفهان، مشهد، شیراز، و جزاین‌ها، نیز به‌وجود آمدند. در نتیجهٔ سازمان‌دهی و رهبری اتحادیه‌ها، در این دوره جنبش‌ اعتصابی گسترش پیدا می‌کند. اتحادیه‌های کارگری توانستند اوایل سال ۱۳۰۰ چندین اعتصاب پیروز را سازمان دهند. از آن جمله است اعتصاب کارگران چاپخانه‌های تهران، اعتصاب کارگران نانواخانه‌های تهران، اعتصاب کارگران کارخانجات ریسندگی تهران، اعتصاب کارگران بندر انزلی، و غیره که به‌طورکلی جنبه اقتصادی داشته‌اند” [به‌نقل از مجله “دنیا”، نشریهٔ سیاسی و تئوریک کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران، شماره ۳، صفحهٔ ۵۴، سال ۱۳۵۹].

پایان بخش چهارم – ادامه دارد.

به نقل از ضمیمه کارگری «نامۀ مردم» شمارۀ  ۷۰، ۷ فروردین ۱۴۰۲